يك دانشمند ايراني دانشگاه «دوك» به روشي بسيار اميدبخش براي پيشگيري از ابتلا به آرتروز پس از آسيب مفاصل با استفاده از سلولهاي بنيادي دست يافت.
آسيب‌ديدگي مفاصل تا ميزان زيادي امكان ابتلا به گونه‌اي موسوم به «آتروز پس از تروما» (PTA) را افزايش مي‌دهد كه هنوز درمان مناسبي براي آن شناسايي نشده است.
دكتر فرشيد گيلك از نظام سلامت دانشگاه دوك به همراه همكاران خود موفق به شناسايي يك رويكرد درماني بسيار اميدبخش براي PTA با استفاده از سلولهاي بنيادي مزانشيمي در موشهاي داراي شكستگي شده‌اند كه به بروز آرتروز خواهد انجاميد.
اين يافته‌ها مي‌تواند به يك درمان براي استفاده پس از آسيب مفاصل و پيش از بروز نشانه‌هاي مشخص آرتروز منجر شود.
دانشمندان بر اين تصور بودند كه سلولهاي بنيادي مي‌توانند با تغيير تعادل التهاب و بازسازي در مفاصل زانو از PTA جلوگيري كنند چرا كه سلولهاي بنيادي از خواص سودمندي در ساير مناطق بدن برخوردارند.
پروفسور گيلك، رئيس بخش پژوهش‌هاي ارتوپدي دانشگاه دوك و مولف ارشد مقاله اين تحقيق اظهار كرد: سلولهاي بنيادي توانستند از آرتروز پس از تروما جلوگيري كنند.
اين پژوهش كه در مجله Cell Transplantation منتشر شده، نشان داده كه محققان همچنين تصور مي‌كردند كه سلولهاي بنيادي موشهايي با ويژگي ابرترميم‌گر از موشهاي عادي بهتر است، اما نتايج نشان داد كه آنها در اشتباه بودند و از اين جهت هيچ تفاوتي وجود ندارد.
گيلك كه همچنين استاد جراحي ارتوپدي و مهندسي زيست‌پزشكي نيز هست، بيان كرد: افراد خاصي از اين ويژگي ابرترميم‌گري برخوردارند. آنها بلافاصله پس از شكستگي ترميم شده و دوره نقاهت بسيار كوتاهي دارند در حالي كه بسياري از افراد ديگر در نهايت با انواع آرتروز در مفصل شكسته روبرو مي‌شوند.
وي افزود: توانايي موشهاي ابرترميم‌گر براي دربرداشتن ويژگي بهبود سريع پس از شكستگي ممكن است فراتر از ويژگي‌هاي سلولهاي بنيادي آنها بوده و جزو عوامل مفيد ديگري باشد كه اطلاعات كافي در مورد آنها نداريم.
تحقيقات دانشمندان نشان داد كه انتقال 10 هزار سلول بنيادي عادي يا ابرترميم‌گر به مفاصل از بروز PTA در موش‌ها جلوگيري مي‌كند.
اين محققان به بررسي نشانه‌هاي التهاب پرداخته و دريافتند كه سلولهاي بنيادي بر محيط التهابي مفاصل پس از شكستگي تاثير گذاشته و سطوح عوامل ايمني خاص موسوم به كيتوكين و واكنش ترميم سلولها را تغيير مي‌دهند.
گيلك اظهار كرد كه پژوهشگران متعددي مانند آنها به اين ميزان خالص سازي سلولهاي بنيادي پرداخته‌اند. آنها از سلولهاي بنيادي مزانشيمي كه جزو سلولهاي مغز استخوان هستند براي اين رويكرد استفاده كردند.
به گفته محققان، از جمله چالشهاي اين حوزه، جداسازي و توليد سيستمي براي انتخاب سلولهاي خاص مورد نظر - در اين مورد سلولهاي بنيادي مزانشيمي - بوده است كه از گونه بسيار نادري از سلولهاي مغز استخوان شكل مي‌گيرند.
اين دانشمندان همچنين دريافتند كه با قرار دادن سلولهاي بنيادي در شرايط اكسيژن پايين، رشد آنها در كشت سرعت گرفته و از اين رو مي‌توان تعداد بيشتري از آنها را براي درمان‌هاي متفاوت استفاده كرد.