از ديرباز تاكنون آغاز و پايان يك قصه، نقاط عطفي بوده‌اند كه بسته به ميزان توانمندي نويسنده، يك اثر را تبديل به شاهكار و يا رماني بسيار معمولي مي‌كنند.
فهرستي از بهترين پايان رمان‌هاي معروف تهيه شده است كه بررسي آن‌ها به‌ويژه براي دوستداران ادبيات، خالي از لطف نيست.
«گتسبي بزرگ»
اين كتاب براي اولین‌بار در آوریل 1925 منتشر شد. «اسكار فيتزجرالد» شاهكار قرن بيستمي خود را به گونه‌اي پايان برده است كه پس از گذشت يك قرن هنوز در گوش خوانندگان «گتسبي بزرگ» طنين‌انداز است. برخي معتقدند آخرين واژه‌هاي فيتزجرالد را مي‌توان خلاصه‌اي از كل رمان دانست.
چاپ اول «گتسبی بزرگ» موفقیت چندانی کسب نکرد و در مدت 15 سال باقی مانده از عمر نويسنده، تنها حدود 25 هزار جلد از آن به فروش رسید. اين کتاب در سال‌های پایانی 1930 (دوران رکود اقتصادی بزرگ) و همچنین در سال‌هاي جنگ جهانی دوم كاملا به دست فراموشی سپرده شد، اما بعد از جنگ، در سال‌های ۱۹۴۵ و ۱۹۵۳ تجدید چاپ شد و خوانندگان و طرفداران بی‌شماری یافت.
«اوليس»
توصيف عاشقانه‌ي «جيمز جويس» در آخرين خطوط معروفترين رمانش را مي‌توان نشانه‌اي از توانمندي اين رمان‌نويس برجسته دانست. «اوليس» به عنوان شاهكار ادبيات قرن بيستم هنوز پيچيدگي‌هاي بسياري را در دل نهفته دارد و به همين دليل محققان و منتقدان ادبي در سراسر دنيا سالانه چندين مقاله بر اين رمان اسطوره‌اي به نگارش درمي‌آورند.
این کتاب که سومین اثر جیمز جویس است، در سال 1922 در پاریس منتشر شد. جویس در ابتدا این رمان را به صورت داستانی کوتاه منتشر کرد که بخشی از مجموعه‌ي «دوبلینی‌ها» بود و آن را «یک روز از عمر آقای بلوم در وین» نام نهاد. داستان «اولیس» ریشه در اساطیر یونانی و به ويژه «اودیسه» هومر دارد.
«ميدل مارچ»
«جورج اليوت» زن نويسنده‌اي كه به جبر زمانه نام مستعاري مردانه را براي انتشار آثارش انتخاب كرد، رمان «ميدل مارچ» را به گونه‌اي پايان رساند كه «گاردين» آن را در فهرست برترين پايان‌هاي رمان‌هاي مطرح جاي داد. این داستان هفتمین داستان او بود که در سال 1896 نگارش آن را آغاز كرد.
«دل تاريكي»
روايت قوي و تاثيرگذار «جوزف كنراد» از اولين واژه‌ها تا آخرين خطوط «دل تاريكي» خواننده را همراهي مي‌كند. وي با چنان بي‌رحمي واقعيت كابوس‌وار زندگي در آن خطه را توصيف مي‌كند كه هيچ خواننده‌اي تا آخر عمر «دل تاريكي» را فراموش نخواهد كرد.
«ماجراهاي هاكلبري فين»
مارك تواين كه به يقين از برجسته‌ترين رمان‌نويسان تاريخ ادبيات آمريكا محسوب مي‌شود، شاهكار خود را اين‌گونه به پايان رسانده است: خاله شلي مي‌خواهد مرا به فرزندي قبول كند و به مرا تربيت كند، اما من تحملش را ندارم. قبلا هم آنجا بوده‌ام.» تواين با خلق اين شخصيت، ناخواسته موجب آفرينش يكي از مهمترين آثار ادبيات داستاني را فراهم آورد. كمتر يك قرن پس از تواين، «جي دي. سالينجر» با تاثيرپذيري از «هاكلبري فين» اثري جاودانه به نام «ناتور دشت» را به جهان ادبيات هديه كرد.
«حرف بزن حافظه»
«ولادمير ناباكوف» با پاياني درخشان و تاثيرگذار، كتاب «حرف بزن حافظه»ي خود را در ذهن خوانندگان آثارش جاودان كرد. خطوط پاياني اين اثر، احساس و واقعيت را چنان به هم آميخته كه تنها با قلم پرتوان ناباكوف ميسر مي‌شود. كتاب «حرف بزن حافظه» زندگینامه این نویسنده روس‌تبار است كه در سال 1966 به نگارش درآمده است. ناباكوف در این كتاب، زندگی‌اش را از سال 1903 تا زمان مهاجرتش به آمریكا در سال 1940 روایت می‌كند. این كتاب نیز در فهرست 100 اثر غیرداستانی كتابخانه مدرن در رتبه هشتم قرار گرفته است.
«مخمصه»
به نوشته روزنامه‌ي گاردين، «جوزف هلر» در رمان معروف خود، خواننده را تا آخرين صفحه كتاب مي‌كشاند و ضربه‌ي پاياني را با پايين آمدن يك چاقو به او وارد مي‌كند. ضربه‌اي موثر كه هميشه در ياد خواننده خواهد ماند. این رمان بیانگر خاطرات کاپیتان نیروی هوایی «جان یوساریان» است که به استراتژی‌های مختلفی دست می‌زند تا از ماموریت‌های جنگی اجتناب کند. اما کاغذبازی ارتش همیشه راهی را برای ماندن او در ارتش پیدا می‌کند.
«بسوي فانوس دريايي»
«ويرجينيا وولف» از مطرح‌ترين زنان رمان‌نويس انگليسي با اثر معروف‌اش در فهرست بهترين پايان داستان‌هاي ادبي جاي گرفته است. وولف كه ديگر رمانش «خانم دلووي»، هميشه مورد توجه منتقدان و خوانندگان ادبي بوده است، اين اثر را نيز با جملاتي قاطع به پايان مي‌برد.
«بلندي‌هاي بادگير»
«اميلي برونته» كه امروز (دوشنبه) دوستداران ادبيات سالروز تولدش را جشن مي‌گيرند، به شيوه‌ي ادبيات دوره كلاسيك و رمانتيك شاهكار «بلندي‌هاي بادگير» را خاتمه مي‌دهد. تاثير محيط طبيعي كه سه خواهر برونته در آن رشد يافتند، بيش از همه در رمان معروف اميلي مشهود است و همين ويژگي زماني كه با قلم شاعرانه اين زن نويسنده تركيب مي‌شود، رماني خواندني را خلق مي‌كند.
داستان «سموئل ويسكرز»
كتاب معروف «بئاتريس پاتر» به عنوان نماينده‌ي موفق ادبيات داستاني كودك در فهرست بهترين پايان‌هاي ادبي «گاردين» قرار گرفته است. پاتر با پايان گرم رمان، خوانندگان كوچكش را به رويايي شيرين مي‌سپارد. «داستان پيتر خرگوشه» از ديگر آثار معروف اين نويسنده انگليسي است.