فردا (دوشنبه)، هشتادوهشتمين سالروز تولد «سیدنی لومت»، کارگردان سرشناس سینمای آمریکا است كه روز 9 آوريل 2011 در سن 86 سالگي در نيويورك درگذشت.
«سیدنی لومت» متولد 25 ژوئن 1924، خالق آثار معروفی چون «12 مرد خشمگین» و «بعدازظهر سگی» بود كه بیش از پنج دهه در هالیوود حضور فعالی داشت.
وی از پدری بازیگر متولد شد و در چهار سالگی به‌روی صحنه تئاتر رفت و در دهه‌ي 50 کارگردانی مجموعه‌های تلویزیونی را آغاز کرد. دوران سربازی لومت هم‌زمان با جنگ دوم جهانی بود و پس از آن نمایش‌هایی خود را خارج از برادوی به‌روی صحنه برد.
لومت پنج‌بار نامزد جایزه‌ي اسکار شد، اما هرگز موفق به کسب این عنوان معتبر نشد. هرچند در سال 2005 آکادمی اسکار جایزه‌ي یک عمر دستاورد سینمایی را به او اعطا کرد.
سیدنی لومت در سال 1957 برای اولین فیلم بلند خود با نام «12 مرد خشمگین» نامزد جایزه اسکار بهترین کارگردانی شد و پس از آن با فیلم‌های «بعدازظهر سگی»، «شبکه» و «حکم دادگاه» باردیگر نامزد اسکار بهترین کارگردانی شد و برای فیلم «شاهزاده شهر» نیز نامزد اسکار بهترین فیلم‌نامه اقتباسی شد.
«سفر روز طولانی به شب»، «تپه»، «سمسار»، «نوارهای آندرسن»، «سرپیکو»، «جنایت در قطار سریع‌السیر شرق»، «اسب»، «قدرت» و آخرین فیلم‌اش «پیش از آنکه شیطان بداند مرده‌ای» از آثار برجسته کارنامه سینمایی لومت هستند.
لومت نیز مانند «وودی آلن» و «مارتین اسکورسیزی» علاقه فراوانی به ساخت آثارش در خیابان‌های نیویورک داشت و در بیشتر فیلم‌هایش این احساس به چشم می‌خورد.
سیدنی لومت توانایی خاصی در بازی گرفتن از بازیگران سرشناس داشت و هنرپیشه‌های معروفی چون «کاترین هپ‌بورن»، «مارلون براندو» و «هنری فوندا» برای فیلم‌های او نامزد و برنده جایزه اسکار شدند.
اولین فیلم بلند لومت درام دادگاهی «12 مرد خشمگین» بود که سال 1957 ساخته شد. این فیلم با بازی «هنری فوندا» اولین نامزدی اسکار بهترین کارگردانی را برای او به‌همراه داشت. این فیلم در بخش بهترین فیلم و فیلم‌نامه اقتباسی هم نامزد اسکار شد.
وی در سال 1960 در فیلم «فراری» که اقتباسی از نمایش‌نامه تنسی ویلیامز بود با «مارلون براندو» همکاری کرد و پس از آن در سال 1962 «سفر روز طولانی به شب» با بازی «هپ‌بورن» را که بازهم یک اثر اقتباسی از یک نمایش‌نامه بود را ساخت.
فیلم‌های لومت در دهه‌ي 60 بیشتر رنگ‌وبوی سیاسی داشتند؛ ازجمله «تپه» با موضوع جنگ جهانی دوم، «Fail-Safe» با بازی «هنری فوندا» و «سمسار». فیلم «سرپیکو» با بازی «آل پاچینو» که در آن افسر اداره پلیس نیویورک برابر فساد نیروی پلیس می‌ایستد یکی از آثار برجسته کارنامه سیدنی لومت است. این فیلم نامزدی جایزه اسکار را برای آل پاچینو به‌همراه آورد.
او در سال 1975 باردیگر با آل پاچینو همکاری کرد و این بار در فیلم «بعدازظهر سگی» که براساس داستان واقعی از یک سرقت نافرجام بانک ساخته شد. این فیلم برنده جایزه اسکار بهترین فیلم‌نامه شد و در پنج بخش دیگر هم نامزد بود.
فیلم بعدی لومت، «شبکه» بود که از کمدی‌های موفق او محسوب می‌شد و برنده چهار جایزه اسکار شد و شش نامزدی دیگر را هم به‌دست آورد. لومت در سال 1978 فیلم «جادوگر» را با بازی مایکل جکسون براسا نمایش‌نامه‌ای موزیکال ساخت.
او در سال 1981 فیلم پلیسی «شاهزاده شهر» را مقابل دوربین برد. لومت در سال 1983 با فیلم «حکم دادگاه» و نقش‌آفرینی «پل نیومن» نامزد پنج جایزه اسکار شد.
«شب منهتن» دیگر فیلم لومت با موضوع فساد پلیس بود که چندان موفق نبود. او سال 2007 در سن 83 سالگی درام «پیش از آنکه شیطان بداند مرده‌ای» را با بازی «فیلیپ سیمور هافمن» ساخت که بسیار مورد استقبال منتقدین قرار گرفت.
سیدنی لومت در سال 1957 جایزه‌ي خرس طلای جشنواره برلین را برای «12 مرد خشمگین» گرفت و در سال 1977 جایزه بهرتین کارگردانی گلدن گلوب را به‌دست آورد.