بهروز فرهمند در مطلبی ارسالی برای سایت فرارو نوشته است:
جست و جو برای یافتن تصویری از سیدجلال الدین مویدالاسلام کاشانی- مدیر نشریه حبل المتین- به یافتن واقعیت هایی درباره نگرانی تاریخی ایرانیان از دخالت های بیگانگان در امور جزیره های ایرانی حاشیه خلیج فارس انجامید.
هرچند هیچ عکسی از سیدجلال الدین مویدالاسلام کاشانی نیافتم اما به یک متن جالب در شماره دوشنبه 23 ژوئن 1924، برابر با دوم تیر 1303/ صفحه 9 / هفته نامه حبل‌المتین برخوردم که نویسنده اش به ضرورت تشکیل نیروی دریایی در ایران پرداخته و در بخشی از آن آمده است: «... بواسطه نداشتن اداره بحری (3) است که تا کنون ملک طلق موروثی خودمان (بحرین) را نتوانسته‌ایم قبضه نمائیم و خیلی دخالتهای بیجا بر جزیره های معروف، مانند قشم و هنگام، اجانب مینمایند».
در این سند مطبوعاتی که با تیتر "ایرانیان در آرزوی داشتن نیروی دریایی" در بخشی از کتاب "از تاریخ جنوب ایران" نیز آمده است، می خوانیم:
«همینکه [همین قدر که / بمجرد اینکه] یک نظر سطحی به نقشه ایران افکنده، می‌بینیم [که] از دهانه بندر گوادر(1) گرفته تا برسد به بصره ، بالغ بر 12000 میل(2)، سرحدات بحری جنوبی ما است. چند صد بندر، جزیره، و شبه جزیرههای بزرگ و کوچک معمور و غیر معمور داریم که اگر عطفِ توجهی به آنها بشود، پس از چند سال بیش از عایدات امروزه، دولت خواهد توانست از این قطعات ساحلیٍ خود فایده برگیرد.
بواسطه نداشتن اداره بحری(3) است که تا کنون ملک طلق موروثی خودمان (بحرین) را نتوانسته‌ایم قبضه نمائیم و خیلی دخالتهای بیجا بر جزیره های معروف، مانند قشم و هنگام، اجانب مینمایند.
بندر دبی، شارجه، رأس الخیمه و امثال آن که در خریطه(4) ما داخل است، زیر بال دیگران رفته، خودسر آمده‌اند.
عمانات که در تاریخ ایران همیشه داخل بوده مُجزا گردیده، حال اینکه ثلث نفوس عمانات، بلوچهای ایرانی اند...
ایران تا وقتی اداره بحری نداشته باشد، نمی‌توان گفت برای وطن محبوب ما دروازه و دروازه‌بانی موجود است...
علاوه بر این، تا زمانی که ایرانیان دارای اداره بحری نشوند، تجارتشان با خارجه رونق نتواند گرفت و حقوق بحریشان محفوظ نتوانَد ماند و هماره در تضییقات(5) خارجیان خواهند ماند... ».
پانویس:
(1) بندر گوادر = بندر گواتر.
(2) میل = 609/1 کیلومتر.
(3)ادارهٌ بحری = نیروی دریایی.
(4) خریطه = نقشه جغرافیایی.
(5) تضییقات = تنگناها / سخت گیری‌ها.
توضیح: برای رعایت امانت‌داری و نیز انتقال احساس زمان و مکان، - به عمد- در متن اصلی دست برده نشده است.
آشنایی با حبل المتین
حَبلُ‌المـَتین نشریه‌ای هفتگی به زبان پارسی بود که از سال 1311 هجری قمری در کلکته به مدیریت و نویسندگی سیدجلال‌الدین کاشانی، ملقب به مؤیدالاسلام منتشر میشد.
مقالات این نشریه در نشر تفکر مشروطه‌خواهی در جریان جنبش مشروطه ایران نقش موثری داشت.
این نشریه، اولین و معروف‌ترین و بزرگ‌ترین نشریه فارسی‌زبان زمان خودش بود که فریاد مشروطه‌خواهی ایرانیان را به گوش جهانیان رساند.
در شماره دوشنبه 14 ژولای 1924 برابر با 23 تیر 1303 / شماره 4 / صفحه 24/ حبل المتین در شناساندن این نشریه آمده است: « ... حبل المتین که 32 سال دوره زندگانی را طی نموده، اولین اخبار شرقی است که در عمده نقاط عالَم مُنتشر میشد و عدّهٌ مُتشترکینَش هم یکزمان به 35000 بالغ گردید؛ نه تنها در هند، افغانستان، ایران، تُرکستان، آسیای صغیر، عربستان، قفقاز، روسیه و غیره اشاعه مییافت، بلکه کمتر شهر معروفی بود که حبل المتین، کم یا بیش مُنتشر نمیگردید؛ مُشترکینَش هم از هر قوم و صنف است... ».