در حالی که گزارشهایی از بی مشتری ماندن نفت ایران منتشر می شود تولید نفت در بازار افزایش و تقاضا برای نفت نیز در بازار کاهش یافته است. در نتیجه شاهد سقوط قیمت نفت در روزهای گذشته بودیم. با دکتر نرسی قربان، کارشناس اقتصاد انرژی درباره گزارش های اخیر اوپک آژانس جهانی انرژی گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:
در روزهای گذشته با انتشار گزارش اوپک و آژانس جهانی انرژی مسئله کاهش تولید نفت ایران مطرح شده است. این گزارش ها به چه صورت این مسئله را مطرح کرده اند؟
در گزارش اوپک از وضعیت بازار نفت در ماه آوریل اشاره شده که تولید نفت ایران نسبت به ماه گذشته 134 هزار بشکه کاهش یافته است و به سه میلیون و 196 هزار بشکه در روز افت کرده است. آژانس جهانی انرژی نیز در گزارش اخیر خود آورده است که صادرات نفت ایران طی ماه گذشته، آوریل، به میزان قابل توجهی کاهش یافته است و پیش بینی کرده که این کاهش در سه ماهه دوم سال جاری میلادی می تواند تا ۱ میلیون بشکه در روز برسد. آنطور که آژانس جهانی انرژی در گزارش خود آورده است ایران در ماه گذشته روزانه تا سه میلیون و 300 بشکه نفت تولید کرده است، اما ۱۵ تا ۲۵ درصد آن را نتوانسته به فروش برسد و در نفتکشها ذخیره شده است.
چه مسئله دیگری در این گزارش ها قابل توجه است؟
افزایش تولید نفت در جهان یکی از مسائل قابل اهمیتی است که در این گزارش ها آمده است. بنابر تازه ترین آماری که درباره وضعیت بازار نفت در سایت رسمی آژانس جهانی انرژی قرار داده شده است، کشورهای تولید کننده نفت در جهان طی ماه آوریل تولید نفت خود را تا ۶۰۰ هزار بشکه در روز افزایش داده اند و هم اکنون روزانه ۹۱ میلیون بشکه نفت در جهان تولید می شود که ۳,۹ میلیون بشکه بیشتر از آمار سال گذشته میلادی است. بنابر این گزارش، کشورهای عضو اوپک طی ماه گذشته، تولید نفت خود را تا ۴۱۰ هزار بشکه در روز افزایش داده و در مجموع ۱۲ عضو اوپک طی ماه آوریل روزانه ۳۱,۸۵۰ میلیون بشکه نفت تولید کرده اند که این تولید بیش از تقاضا در بازار نفت است. تقاضا برای نفت اوپک 30 میلیون بشکه ارزیابی می شود که این آمار نشان می دهد که اوپک روزانه بیش از یک و نیم میلیون بشکه اضافه تولید دارد.
این نهادها تا چه اندازه دارای اعتبار هستند و می توان به گزارش آنها استناد کرد؟
در این که اوپک و آژانس جهانی انرژی نهادهای معتبری در بازار نفت هست شکی نیست و اگر اعتبار این نهادها را زیر سوال ببریم جایگزینی برای آنها نداریم. البته لویدز لندن هم هست که آمارهایی ارائه می دهد. این مرکز از طریق کشتی هایی که به حمل نفت می پردازند و آنها را بیمه می کند میزان نفت آنها را در می یابد و آنها را اعلام می کند.
کاهش قیمت نفت را به چه نحو ارزیابی می کنید؟
چنانچه اشاره کردید ما در حال حاضر شاهد افت قمیت نفت هستیم. در یک ماه و نیم گذشته قیمت نفت بیش از 16 دلار کاهش داشته است. این کاهش را می توان به سه دلیل مرتبط دانست. افزایش تولید نفت در جهان، کاهش تنش با ایران و از همه مهم تر پیش بینی کاهش رشد اقتصادی در جهان است.
یعنی اگر بخواهیم دلایل سیاسی و روانی را در نظر بگیریم باید به کاهش تشنج در منطقه به طور و کاهش فضای روانی درباره خصومت و تنش با ایران اشاره کنیم. مشخصا وقتی صحبت از جنگ و بستن خلیج فارس و تنش هایی از این دست مطرح می شود قیمت نفت بالا می رود که در حال حاضر خصوصا با توجه به فضای مثبت در مذاکرات استانبول این بحث ها تا حدی کاهش یافته است و لذا قیمت نفت پایین آمده است.
اما از این مسئله مهم تر تحولات اروپا است که به افت بازارهای دنیا منجر شده است. لذا کاهش قیمت نفت با افول قمیت دیگر کالاها صورت گرفته است . کاهش قیمت طلا را نیز در این راستا شاهد هستیم. این مسئله برپیش بینی رشد اقتصادی جهان تاثیر گذار است که این موضوع نیز به خودی خود بر پیش بینی تقاضای نفت در جهان اثر می گذارد. افزایش عرضه اوپک نیز علت دیگری است که می تواند در این زمینه مطرح باشد. البته عوامل دیگری هم ممکن است وجود داشته باشد.
در گزارش ها به افزایش ذخیرهای نفت در جهان اشاره شده است. وزیر نفت عربستان هم از ذخیره سازی نفت خبر داده است. این موضوع تا چه اندازه در کاهش قیمت نفت تاثیر گذار است.
وزیر نفت عربستان اشاره ای نکرده است که این ذخیره سازی در کجا صورت گرفته است. یعنی ذخیره سازی رو کشتی ها است یا نه. اما باید گفت به طور عادی ذخایر کلی جهان در ماههای مه، ژوئن و جولای افزایش پیدا می کند چرا که فصل های گرم محسوب می شود و مصرف کاهش می یابد. مجددا در ماههای زمستان با افزایش مصرف این ذخایر به حالت عادی باز می گردد.
با کاهش قیمت نفت و کاهش تقاضا برای نفت و از سوی دیگر بحث تحریم ایران و اجرایی شدن تحریم نفتی اروپا از ابتدای تیرماه آیا ما با مشکلاتی مواجه نخواهیم بود؟
قطعا این وضعیت می تواند مشکلاتی برای ما به دنبال داشته باشد. لذا ما باید چاره های جدیدی بیندیشیم و از هم اکنون به دنبال راهکارهایی برای فروش نفت باشیم تا مجبور نشویم به صورت واکنشی کاری انجام دهیم.
چه راهکارهایی در این زمینه می تواند مطرح باشد؟
یکی از راهکارها می تواند این باشد که دولت بخش خصوصی را نیز در بحث فروش نفت وارد کند. الان این بحث مطرح است که در قبال طلب های شرکت های خصوص از شرکت نفت چند محموله نفتی به صورت امتحانی در اختیار این شرکت ها گذاشته شود و ارزیابی شود که آیا این شرکت ها می توانند به طرز موفقیت آمیزی این نفت را بفروشند یا خیر. اگر شرکت های خصوصی بتوانند این کار را بکنند این راهکار می تواند بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.