انتشار قریب‌الوقوع 17 رباعی منتشرنشده از خیام

کتاب "سفینه رباعیات کهن" مشتمل بر آثار رباعی‌سرایان مشهور سده‌های گذشته به زودی منتشر می‌شود و نکته قابل توجه کتاب در این است که 44 رباعی به نام خیام در آن وجود دارد که 17 مورد آن تاکنون در هیچ نسخه‌ای دیده نشده است. 

کتاب "سفینه رباعیات کهن" تصحیح مشترکی است از ارحام مرادی و محمدافشین وفایی که انتشارات سخن به زودی آن را در مجموعه "گنجینه‌ سفینه‌های کهن پارسی" خود چاپ و توزیع می‌کند.

این کتاب در واقع اثری مشابه "نزهه‌المجالس" (تصحیح محمدامین ریاحی) است با این تفاوت که تاریخ نسخه قبلی (سفینه رباعیات کهن) قدیمی‌تر است. نسخه دستنویس این کتاب که شامل 1258 رباعی از رباعی‌سرایان سده‌های گذشته است، در کتابخانه آیت‌الله مرعشی (قم) نگهداری می‌شود.

در این جُنگ بیش از 870 شعر با نام سراینده و 386 رباعی هم بدون نام سراینده آنها ثبت شده است. حکیم عمر خیام، شیخ اوحدالدین کرمانی، شمس گنجه، جمال رزاق، خطیب هروی، زکی مراغی، سعد سلمان، سنایی، سوزنی سمرقندی، صدر خجندی، عائشه سمرقندی و شیخ شرف‌الدین از جمله رباعی‌سرایان بنامی هستند که در این کتاب آثاری از آنها وجود دارد.

اهمیت عمده این کتاب، پژوهش در رباعیات خیام است؛ در جُنگ "سفینه رباعیات کهن" 44 رباعی به نام خیام وجود دارد که 17 مورد آن فقط در این جُنگ دیده می‌شود.

از آنجا که هیچ دیوان تنظیم‌شده‌ای توسط خود خیام یا دیگران در زمان کوتاهی پس از مرگ وی به دست نیامده‌ است، در مورد تعداد این رباعی‌ها و نیز حقیقی یا جعلی بودن بعضی از آنها اختلاف نظر وجود دارد و تشخیص رباعیات اصیل خیام از رباعیات منسوب به او و در نتیجه اظهار نظر درباره تفکرات و جهان‌بینی این حکیم در دوران اخیر همواره مورد توجه محققان بوده است.

در منابع و متون مختلف تعداد رباعیات خیام بین 10 رباعی تا 1200 رباعی در نوسان بوده است. خیام بین سالهای 517 تا 530 هجری قمری فوت کرد اما نخستین کتاب فارسی که از وی سخنی به میان آورد، چهار مقاله نظامی عروضی سمرقندی بود که حدود سالهای 550 تألیف شد و با این حال در آن اشاره‌ای به شاعر بودن خیام نشده است.

حجم کتاب تصحیح شده "سفینه رباعیات کهن" حدود 500 صفحه است و به زودی انتشارات سخن آن را به دست چاپ می‌سپارد.