غم و شادی اقتصادی اعراب از توافق

با افزایش احتمال رفع تحریم‌ها، نمایندگان متعددی از کشورهای مختلف به ایران سفر کرده‌اند. اما در این میان نباید از این نکته عبور کرد که رفع تحریم‌ها در برقراری ارتباط تجاری ایران با کشورهای همسایه در خلیج‌فارس هم نقش دارد و از اهمیت خاصی برای ایران برخوردار است. این درحالی است که ایران رقیب نفتی همسایگان خود در منطقه خلیج‌فارس است و این امر در روابط تجاری دیگر نیز تأثیرگذار خواهد بود.

در همین زمینه خبرگزاری AFP در گزارشی منطقه‌ای که در کویت تهیه شده، به روابط اقتصادی ایران و همسایگانش پس از تحریم پرداخت. در این گزارش می‌توان ردپای ترس اعضای اوپک از افزایش تولید نفت و همزمان تمایل به تجارت با ایران را مشاهده کرد.

خبرنگار AFP می‌نویسد: با رفع تحریم‌ها و آزاد شدن فروش نفت ایران، این کشور باید تجارت خود با کشورهای حوزه خلیج‌فارس را بهبود بخشد. اما به عقیده کارشناسان افزایش تولید نفت ایران احتمالا به بروز تنش بیشتر با همسایگانش منجر خواهد شد.

آن‌طور که کارشناسان منطقه خلیج‌فارس ادعا می‌کنند، از روز شنبه چشم‌انداز دستیابی به توافق هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های منطقه همچنان متزلزل است زیرا هیچ نشانی از پایان یافتن مذاکرات در وین وجود ندارد.

صادرات نفت ایران ٢٠١٢ کاهش یافت که دلیل آن تحریم‌هایی بود که آمریکا و اتحادیه اروپا برای آن وضع کرده بودند. به این ترتیب صادرات روزانه ٢,٢‌میلیون بشکه نفت ایران در میانه ٢٠١٢ به حدود ١.٢‌میلیون بشکه در شرایط کنونی رسیده است.

در همین راستا عربستان سعودی، کویت و امارات متحده عربی برای ثابت نگه داشتن سطح ذخایر کارتل، تولیدات خود را افزایش دادند. اکنون مقامات ایرانی اعلام کرده‌اند به دنبال افزایش تولید به سطح قبل از تحریم هستند، البته این امر به مدت زمانی نیاز دارد.

جاسم السعدون مدیر شرکت خدمات مشاوره «الشال» در کویت می‌گوید: تصور می‌کنم ایران برای تولید یک‌میلیون بشکه بیشتر نفت به چند‌ سال زمان نیاز دارد.

 شرکت سرمایه‌گذاری عربستانی جدوی (Saudi Jadwa Investments) در آخرین گزارش خود نوشته ایران در سه ماهه چهارم ‌سال فقط می‌تواند ١٥٠‌هزار بشکه اضافه کند. جدوی در این گزارش می‌نویسد: به اعتقاد ما، رفع تحریم‌ها در کوتاه‌مدت منجر به جاری شدن نفت ایران در بازار نمی‌شود. به تدریج دوباره نفت ایران با همان شدت قبل از تحریم در بازارهای جهان روان خواهد شد و به این ترتیب دوباره در اوپک قدرت‌نمایی خواهد کرد.

جنگ در اوپک در بحبوحه اشباع
برخی کشورهای اوپک به‌خصوص کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس با قدرت هرچه تمام به تولید نفت ادامه دادند تا قیمت نفت پایین بماند و به این ترتیب بتوانند رقبا و مخصوصا تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا را از میدان به در کنند.

عربستان‌سعودی به تنهایی روزانه ١٠,٣‌میلیون بشکه نفت تولید کرده و یک‌سوم سهمیه اوپک را در دست دارد.

کارشناسان معتقدند به محض این‌که ایران به سطح تولید قبل از تحریم‌ها دست یابد، عربستان و کشورهای دیگر سعی نخواهند کرد میزان تولید خود را بکاهند.

درحال حاضر تنش میان اعضای اوپک بالاست. اعضای فقیرتر مانند الجزیره، آنگولا، ونزوئلا و لیبی خواهان کاهش کلی تولید هستند تا قیمت‌ها بالا رود و آنها بتوانند از عوایدش سود ببرند.
سعدون دراین‌باره می‌گوید: مشکل واقعی از جایی شروع می‌شود که اعضای اوپک جنگ برای قیمت را در میانه اشباع بازار و دستیابی به سهم بیشتر آغاز کرده بودند. اگر ایران، ونزوئلا، الجزیره و لیبی که همگی نیاز به افزایش تولید دارند با تولیدکنندگان خلیج مقابله کنند، اوپک از هم خواهد پاشید.

گره کور روابط تجاری با کویت و عربستان
اما هنگامی که بحث تجارت با  ٦ کشور حوزه خلیج‌فارس به میان می‌آید آزادی اقتصادی نوپای ایران احتمالا نتایج رضایت‌بخشی برای کشور همراه خواهد داشت.

درحال حاضر بیش از ٨٠‌درصد تجارت ایران در منطقه خلیج‌فارس با امارات متحده عربی انجام می‌شود و این کشور چهارمین شریک تجاری بزرگ امارات به حساب می‌آید.

بخش اعظم تجارت در دوبی انجام می‌شود که حدود ٤٠٠‌هزار شرکت ایرانی یک شبکه بزرگ تجاری را رهبری می‌کنند.

سلطان المنصوری وزیر اقتصاد امارات متحده عربی در ماه ژوئن گفت‌ سال گذشته حجم تجارت با ایران به ١٧‌میلیارد دلار (١٥,٥‌میلیارد یورو) رسید. اما این رقم هنوز هم کمتر از رکورد ٢٣‌میلیارد دلاری  در ٢٠١١ و قبل از آغاز تحریم‌هاست.

براساس پیش‌بینی حسین حقیقی نایب‌رئیس شورای تجاری ایرانیان در دوبی، پس از تحریم‌ها تجارت ایران با کشورهای همسایه رشد خواهد کرد.

حقیقی در این زمینه به خبرگزاری AFP گفته است طی‌ سال نخست کل تجارت امارات متحده عربی و ایران احتمالا ١٥ تا ٢٠‌درصد رشد کند. روابط تجاری همچنین با عمان که دوست ایران است، بهبود خواهد یافت.

اما به عقیده سعدون با توجه به رقابت میان کشورهای دیگر حوزه خلیج‌فارس و ایران روابط اقتصادی بیش از این گسترده نخواهد شد. او می‌گوید: روابط تجاری با امارات متحده عربی احتمالا بهبود خواهد یافت اما تصور نمی‌کنم این امر درباره عربستان و کویت اتفاق بیفتد زیرا شرایط سیاسی دراین کشورهای سنی بهبود نمی‌یابد.