فرارو- الیاس گرول، معاون سردبیر فارن پالسی طی گزارشی با اشاره به گزارش آژانس در مورد فعالیت های تحقیق و توسعه در کارخانه برق کلایه می نویسد مورد سایت هایی مانند کلایه باعث این نگرانی شده که ممکن است مذاکره کنندگان فریب همتایان ایرانی خود را بخورند.
به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از فارن پالسی، گرول در ادامه می نویسد: در نتیجه اعتبار هرگونه توافقی به طور عمده به توانایی بازرسان بین المللی و سرویس های اطلاعاتی غربی بستگی دارد که از طریق بازرسان و نظارت ها تایید کنند که ایران به تعهدات خود پایبند است و به طور مخفیانه بمب تولید نمی کند.
با توجه به این مسئله، یک روش دیگر برای نگاه به آنچه در کلایه رخ داد وجود دارد. اینکه علیرغم تلاش ایران، جامعه بین المللی در نهایت به آنچه در این سایت رخ داده بود، پی برد. و باوجودی که بازرسی از آژانس کاری است که شامل سیاست مخاطره و فریب می شود، دست کم دلایلی وجود دارد که باور کنیم اگر ایران تصمیم به ساخت بمب بگیرد، جامعه بین المللی پیش از در رفتن آن، از این موضوع آگاه خواهد شد. جیمز اکتون، محقق موسسه صلح بین المللی کارنگی در اینباره گفت: «هیچ کشوری تاکنون اقدام به تولید مخفیانه مواد هسته ای و ساخت سلاح بدون آگاهی دست کم یک کشور دیگر، نکرده است.»
همانطور که جاسوسان آمریکایی می توانند بگویند، ایران هیچ تصمیمی برای تولید بمب هسته ای ندارد اما می خواهد این زیرساخت و دانش چگونگی تولید سریع یک بمب در صورت تصمیم به انجام چنین کاری را حفظ کند. جیمز کلاپر، مدیر سازمان اطلاعات ملی آمریکا در ماه فوریه به سنا گفت که ایران «می خواهد گزینه های مربوط به توانمندی هایی که برای تولید [یک سلاح هسته ای] لازم است را حفظ کند اما در حال حاضر آنها هیچ بمبی ندارند و چنین تصمیمی هم نگرفته اند.»
در واقع، کاخ سفید مکررا این استدلال را مطرح می کند که حضور بازرسان در داخل ایران بینش بسیار بیشتر-گرچه نه کاملی- را نسبت به فعالیت های هسته ای ایران می دهد، حتی اگر آنها به تمام پایگاه های نظامی در این کشور دسترسی نداشته باشند.
اما میزان دسترسی بازرسان یکی از موارد مهم در پیچ نهایی برای رسیدن به یک توافق است. دسترسی به سایت های نظامی ظاهرا به یکی از نکات کلیدی مورد اختلاف میان ایرن و گروه 1+5 تبدیل شده است. ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا که در بعد فنی مذاکرات شرکت کرده، طی ماه آوریل پس از آنکه یکی از مقامات ارشد ایران گفت که بازرسان «حتی اجازه بازرسی از معمولی ترین سایت های نظامی ایران را در خواب ببینند»، خواستار «دسترسی هر زمان، هر مکان» از این سایت ها شد.
و چرا یک کشور مستقل باید اجازه دسترسی نامحدود به سایت های نظامی خود را بدهد؟ هانس بلیکس، دبیرکل سابق آژانس بنی المللی انرژی اتمی در ایمیلی با اشاره به تلاش های بازرسان سازمان ملل در عراق نوشت: «هیچ کشوری که نه اشغال شده و نه با تهدید مرگبار روبرو است، با این مسئله موافقت نمی کند، به خصوص پس از تجربه عراق با بازرسی های کمیسیون ویژه سازمان ملل (از هر تاسیسات، هر نقطه و حتی وسایل نقلیه در حال حرکت) که شامل افراد امنیتی که می توانستند در مورد اهداف احتمالی برای حمله به سازمان سیا گزارش دهند، می شد.»
با این حال دلایلی وجود دارد که باور کنیم ایران آماده توافق با حدودی از رژیم منصفانه بازرسی های سرزده است. گزاره برگ آمریکا که در ماه آوریل منتشر شد چارچوب توافقی را مطرح می کرد که شامل دسترسی وسیع بازرسان به زنجیره تولیدات هسته ای ایران، از جمله معادن و کارخانه های تولید سانتریفیوژ و سایت های غنی سازی می شد.
یوکیو آمانو، دبیرکل فعلی آژانس بین المللی انرژی اتمی تاکید کرده که بازرسان باید برای سال ها به فعالیت خود ادامه دهند و از ایران خواسته که سطح همکاری خود با آژانس را افزایش دهد.
اما ادعای آمریکا مبنی بر اینکه ایران با اجازه دسترسی به تمام بخش های حلقه سوخت هسته ای موافقت کرده یکی از دلایلی است که تحلیل گران به طور کلی خوش بین باشند که رژیم بازرسی ها متوقف می شود. دسترسی به معادن اورانیوم به بازرسان اجازه می دهد که دریابند آیا اورانیوم خام از تاسیسات اعلام شده ایران به یک برنامه مخفیانه منتقل می شود یا خیر. با این حال ممکن است معادن و کارخانه های مخفی دیگر، سایت های پنهان تولید سانتریفیوژ و خرید محرمانه مواد هسته ای وجود داشته باشد. اکتون از کارنگی در اینباره گفت: «هیچ راه حل سریع و جامعی وجود ندارد. حتی با بازرسی های «هر زمان، هر مکان» بازهم یافتن تاسیسات پنهان سخت است چراکه شما نمی توانید از همه جا بازدید کنید. شما باید ایده ای داشته باشید که می خواهید از کجا بازدید کنید.»
و این نقطه ای است که جهان رژیم های بازرسی و جهان جاسوسی بین المللی همپوشانی دارند. در 14 آوریل 2002 زمانیکه سازمان مجاهدین خلق در مورد برنامه هسته ای ایران در نطنز افشاگری کرد، این اخبار برای جاسوسان آمریکا جدید نبود. آنها از وجود این تاسیسات اطلاع داشتند و بخشی از این اطلاعات را پیش از افشاگری این گروه مخالف در اختیار آژانس قرار داده بودند. برخی گمان می کنند که جاسوسان آمریکا بودند که این اطلاعات را در اختیار مجاهدین قرار دادند تا از این طریق ایران را بی اعتبار کنند.
حال نیز مانند آن زمان، آژانس تنها سازمانی نخواهد بود که برنامه هسته ای ایران را پس از توافق هسته ای مورد بررسی قرار خواهد داد. سازمان سیا، ان اس ای و دیگر سازمان های سه حرفی که ردیف ارشد جامعه اطلاعاتی آمریکا را تشکیل می دهد، برنامه هسته ای ایران را به مرکز توجهات خود تبدیل کرده اند. مقامات آمریکا اینطور استدلال می کنند که رژیم بازرسی ها این تلاش ها را تقویت می کند.
عراق دسترسی فوق العاده ای را در اختیار بازرسان قرار داد اما تجربه عراق کاملا منحصربه فرد بود- و ایران هرگز آن سطح از دسترسی که صدام پس از شکست خود در مقابل آمریکا در اختیار آژانس قرار داد را نخواهد پذیرفت. رابرت کلی، کارشناس تسلیحات هسته ای که از سال 1991 تا 1993 در برنامه بازرسی های عراق فعالیت می کرد گفت: «در عراق ما می توانستیم هرجا می خواهیم برویم.»
با این حال تنها بودن در ایران برای بازرسان بسیار مهم است و رابرت کلی نیز تاکید می کند که این بازرسان فرصت به دست آوردن اطلاعات در داخل کشور را به دست می آورند.
تجربه وحشتناک اوایل دهه 1990 میلادی در مورد برنامه هسته ای عراق به ایجاد پروتکل الحاقی کمک کرد و این اقدام باعث افزایش دسترسی بازرسان به سایت های هسته ای اعلام نشده، شد. بر اساس گزاره برگ آمریکا، ایران با اجرای پروتکل الحاقی موافقت کرده اما بسیاری از مقامات خواستار تعهدات بیشتر تهران هستند.
طرز تهیه ۵ نوع غذای ساده و متفاوت با عدس + معرفی انواع عدس و کاربرد آنها 
چرا سشوار باد گرم نمی‌دهد؟ + راه‌های رفع مشکل 
۶ فیلم فانتزی جدید برای علاقمندان به هری پاتر 
۱۰ کار سریع که پس از رفتن مهمان‌ها باید انجام دهیم تا همه چیز مثل قبل شود 
بیوگرافی بازیگرانی که در مراسم جشنواره حافظ ۱۴۰۳ جایزه گرفتند 
۸سفید زیبای وحشی که نگاه خیره‌تان را جذب می‌کنند 
