معاون توسعه امور آموزشي و فرهنگي سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور : طرح تحول سلامت شکست نخورده است رئیس سازمان بیمه سلامت: اقشار آسیب پذیر برای بیمه رایگان ابتدا به کمیته امداد مراجعه کنند
به گزارش شهروند، درست از همان روزی که قائم‌مقام وزیر بهداشت موضوع محدودیت اجرای بیمه سلامت را مطرح کرد، این سوال به میان آمد که آیا اینها نشانه‌ای از شکست‌خوردن طرح تحول نظام سلامت است؟ برخی اعلام کردند هست و برخی دیگر که از مسئولان وزارت بهداشت و نظام سلامت بودند، این ادعا را رد کرده و تأکید کردند که این تصمیم، تصمیم وزارت بهداشت نبود، درخواست دولت و مصوبه مجلس است.
بر اساس بند الف تبصره ماده ١٧ قانون بودجه سال ٩٦، کسانی که بیمه رایگان هستند، باید در حوزه سرپایی و بستری تنها از خدمات بخش دولتی و دانشگاهی استفاده کنند؛ اما افرادی که به بخش خصوصی درمان مراجعه می‌کنند، دیگر مشمول بیمه رایگان نیستند و برای برخورداری از پوشش بیمه‌ای در بخش خصوصی باید ماهانه مبلغ ٢٠هزار تومان واریز کنند.
بیمه سلامت یک بیمه عمومی است؛ یعنی یک نفر به تنهایی نمی‌تواند بیمه شود، بیمه برای کل اعضای خانواده باید صادر شود و این حق بیمه برای همه اعضا، به صورت ماهانه پرداخت شود.
مسئولان بیمه سلامت می‌گویند این قانون در تیرماه تصویب شد، اما اجرای آن از اول آبان ماه به مراکز خصوصی درمان ابلاغ شده و بر اساس آن، افرادی که می‌خواهند از بیمه رایگان برخوردار شوند، تنها باید به مراکز درمانی دولتی مراجعه کنند؛ قانون جدید تهیه دارو را مشمول این قانون نمی‌داند.
ماجرای تصمیم دولت برای کاهش هزینه‌های نظام سلامت را می‌توان به کمبود اعتبارات این حوزه گره زد؛ در جایی که گفته می‌شود وزارت بهداشت ١٥هزار میلیارد تومان به شرکت‌های دارویی و کارکنانش بدهکار است و ١٢هزار میلیارد تومان از سازمان‌های بیمه‌گر طلب دارد.
نظام سلامت که از اردیبهشت سال ٩٣ متحول شد، حالا با کمبود شدید بودجه‌ای مواجه است؛ چرا که سازمان‌های بیمه‌گر به تعهداتشان عمل نکردند و حالا وزارت بهداشت با کیسه خالی بودجه، نمی‌تواند کیفیت را مانند گذشته گسترش دهد.
در حالی که اما و اگرها درباره اجرای قانون جدید بیمه سلامت شدت گرفته، طاهر موهبتی، مدیرعامل سازمان بیمه سلامت ایران، در تازه‌ترین توضیح‌ها در یک برنامه تلویزیونی گفت: «این تصمیم بیمه سلامت نبود، سوم تیر امسال، مصوبه‌ای از سوی دولت صادر شد، در این مصوبه آمده کسانی که به نوعی از بیمه رایگان استفاده می‌کنند به جز در حوزه دارو باید برای دریافت خدمات به بخش دولتی مراجعه کنند.»
او ادامه داد: «در مقطعی سازمان بیمه سلامت این قانون را ابلاغ کرد که اجرای آن به تعویق افتاد، اما دستگاه‌های نظارتی پیگیر اجرای آن بودند. در عین حال طبق قانون ۱۵ روز بعد از این‌که قانون عادی در روزنامه رسمی منتشر شود، لازم‌الاجرا است.
در قانون بودجه هم به‌صراحت در انتهای حکم اعلام شده که این قانون از ابتدای سال ۹۶ باید اجرا شود که به هر دلیلی این اتفاق نیفتاد، اما بعد از پیگیری‌های ما دوباره بر اجرای قانون تأکید کردیم.»
موهبتی در پاسخ به این ابهام که گفته می‌شود تمام جمعیت ٤٠میلیون نفری که تحت پوشش بیمه سلامت هستند، نمی‌توانند به بخش خصوصی مراجعه کنند، توضیح داد: «آنچه ما ابلاغ کردیم شامل ٢٤درصد از این جمعیت است و تنها همین میزان محدودیت مراجعه به بخش خصوصی را دارند، ما قانون را اجرا کردیم، بنابراین محدودیت ایجاد‌شده برای سایر صندوق‌ها مانند روستاییان، کمیته امداد، سایر اقشار، کارکنان دولت و ... نیست و فقط صندوق بیمه همگانی مشمول آن می‌شود.»
براساس اعلام رئیس سازمان بیمه سلامت، این قانون شامل محرومان نمی‌شود: «رویکرد حاکمیت و دولت حتما این است که محرومان و کسانی که بضاعت مالی ندارند، باید از بهترین خدمات به صورت رایگان بهره‌مند شوند و دایره این قانون شامل محرومان نمی‌شود.
حال نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که ما قرار بود در کشور براساس ارزیابی وسع افراد را به صورت رایگان بیمه کنیم؛ یعنی کسی را بیمه رایگان کنیم که بضاعت و توان مالی ندارد.»
او ادامه داد: «سوال اینجاست که آیا واقعا در مملکت جز مشمولان کمیته امداد‌و‌بهزیستی، این‌که ۳۲میلیون نفر تحت پوشش بیمه رایگان باشند، معنا دارد؟ برای این تعداد، ۱۷هزار و ۷۰۰میلیارد تومان بار مالی ایجاد می‌شود. بنابراین باید ببینیم منطق چه می‌گوید. طبق قانون براساس ارزیابی وسع کسی که می‌تواند به بخش خصوصی مراجعه کند، ما بیمه پایه او را می‌دهیم اما مابه‌التفاوت مراجعه به بخش خصوصی سه‌میلیون تومان است.
بنابراین باید پرسید این فرد می‌تواند این مابه‌التفاوت را پرداخت کند؛ اما نمی‌تواند ماهانه ۲۰هزار تومان حق بیمه بپردازد؟» او گفت: «در بخش سرپایی به استان‌ها اجازه دادیم که در هر جا دانشگاه یا اداره کل بیمه سلامت اعلام کند که دولت توان ارایه خدمت به مردم را ندارد، مردم همچنان می‌توانند از بخش خصوصی هم خدمت دریافت کنند. همچنین در این قانون داروخانه‌ها، خدمات انحصاری و افرادی که وارد یک پروتکل درمانی شده‌اند، استثنا هستند.
بنابراین ما نمی‌خواهیم مشکلی برای قشر آسیب‌پذیر ایجاد شود. اگر کسی در این صندوق واقعا از قشر آسیب‌پذیر است، می‌تواند به کمیته امداد مراجعه کند، اگر شاخص‌های کمیته امداد را دارا بود، سازمان بیمه سلامت به وی ارایه خدمت خواهد داشت.
درعین حال، باید توجه کرد که افراد تحت پوشش بهزیستی یا کمیته امداد یا افراد معلول به هر کجا که مراجعه کنند، ما به آنها خدمت ارایه می‌دهیم و اگر جایی موردی خلاف این موضوع دیده شد، حتما به حوزه رسیدگی شکایات یا دفاتر بیمه سلامت مراجعه کنند تا ما آن را رسیدگی کنیم. درعین حال باید توجه کرد که اگر کسی در این صندوق بوده و می‌خواهد از خدمات بخش خصوصی استفاده کند، با پرداخت ماهانه ۲۰هزار تومان می‌تواند صندوق بیمه خود را تغییر دهد.»
محدودیت بیمه‌ای چرا دیر اجرا شد؟
موهبتی معتقد است که اجرای این مصوبه، حکایت از شکست‌خوردن طرح تحول نظام سلامت نیست، درست مثل محمدرضا واعظ مهدوی، معاون توسعه امور آموزشي و فرهنگي سازمان مديريت و برنامه‌ريزي کشور و رئیس انجمن اقتصاد سلامت ایران که بر همین موضوع تأکید دارد.
او درباره حاشیه‌های اخیر، توضیح‌هایی می‌دهد: «باید به این نکته توجه کرد که رسالت طرح تحول نظام سلامت چه بود و قرار بوده چه کاری انجام دهد. به‌طور کلی، نظام بهداشت و درمان باید خدمات مورد نیاز بهداشتی و درمانی را برای همه اشخاص تأمین کند. در دنیای امروز به هیچ‌وجه قابل قبول نیست، اشخاصی به دلیل نداشتن درآمد، از خدمات بهداشتی- درمانی محروم شوند، دولت‌های خوب و پاسخگو، باید این خدمات را برای همه فراهم کنند، اما سوال اینجاست که آیا باید خدمات گران‌قیمت را برای گروهی و خدمات ارزان‌قیمت را برای گروه دیگری فراهم کنیم؟ خیر.
ما باید خدمت را به ارزان‌ترین قیمت، آن هم درجاهایی که خدمات ارزان ارایه می‌شود، مثل بیمارستان‌های دولتی، برای همه مردم فراهم کنیم.» وی ادامه می‌دهد: «اگر بیمارستان‌های خصوصی هم به قیمت بیمارستان‌های دولتی خدمات می‌دهند، خرید از آنها منطقی است، در غیراین صورت، پول کم را باید در مقابل بیشترین خدمت هزینه کرد.»
به اعتقاد واعظ مهدوی، تصمیم وزارت بهداشت برای محدودکردن پوشش بیمه سلامت، درست بوده است: «تنها انتقادی که به این تصمیم گرفته می‌شود، این است که چرا دیر انجام شد؟ چرا از ابتدا این محدودیت را ایجاد نکردند و پایه خدمت را برای همه اعلام نکردند تا پولش در جاهای غیرضروری خرج نشود. درحال حاضر، داروهایی که در کشور تولید می‌شود، کیفی و یک‌دهم قیمت داروهای وارداتی است، چرا باید یک‌میلیارد تومان از پول کشور برای واردات دارو هزینه شود.»
طرح تحول شکست‌نخورده
رئیس انجمن اقتصاد سلامت ایران تأکید می‌کند که وزارت بهداشت مشکلات بودجه‌ای دارد و باید این پول‌ها تأمین شود: «در نظام تخصیص منابع مالی، بهداشت و درمان و بیمه پایه، باید در اولویت قرار گیرد. ما الان بیش از ٧هزار میلیارد تومان برای بیمه‌های تکمیلی هزینه می‌کنیم، آن‌هم از بودجه دولت، اما وزارت بهداشت در این زمینه اعتراضی نکرد که چرا در شرایطی که کمبود بودجه دارند، برای این بخش هزینه می‌شود.»
به گفته او، زمانی که پول کم باشد، دو راه بیشتر وجود ندارد، یک این‌که خدمات مردم فقیر و مستضعف را قطع کرد یا خدمات غیرضروری افراد متمول را متوقف کرد، در بیشتر موارد اما خدمات‌درمانی مردم فقیر قطع می‌شود: «اگر طرح تحول نظام سلامت با مشکل مواجه شود، خدماتی که به مردم مناطق محروم و روستاها ارایه می‌شود، از بین می‌رود.
ما باید خدمات را به مردم فقیر بدهیم، حتی اگر شده در بیمارستان‌های دولتی و حتی اگر شده با نوبت. از آن‌طرف، خدماتی که به گروه‌های پردرآمد داده می‌شود، می‌تواند به صورت خدمات از بخش خصوصی باشد.
درحال حاضر ما بیمه تکمیلی را داریم، بیمه تکمیلی برای این افراد است، این بیمه تنها در تهران و چند شهر دیگر فعال است، اهالی مناطق محروم بیمه تکمیلی ندارند، بسیاری از هزینه‌های غیرضروری در این بخش انجام می‌شود که به طرح تحول آسیب می‌زند و نمی‌گذارد هزینه‌های طرح پرداخت شود.»
او می‌گوید که حتی با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها هم نه‌تنها سهم وزارت بهداشت تأمین نشد بلکه حتی دولت را در تنگنا قرار داد: «قرار بود از محل مابه‌التفاوت حامل‌های انرژی، یارانه مردم پرداخت شود، اما این مابه‌التفاوت، از سوی شرکت‌های گاز و نیر و... به خزانه واریز نمی‌شد و دولت ناچار شد تا از خزانه این پول را واریز کند.
درنهایت هم دیگر در خزانه پولی باقی نمی‌ماند که به طرح تحول و بیمه‌ها اختصاص پیدا کند. اینها کج‌سلیقگی و اشکالاتی است که در سیستم وجود دارد.» به گفته او، باید ه زینه‌های غیرضروری کم شود و به خدمات‌درمانی، قشر کم‌درآمد اضافه کرد.
واعظ مهدوی، با همه اینها طرح تحول نظام سلامت را طرحی شکست‌خورده نمی‌داند، با این توضیح که: «این طرح از آنجایی که توانسته خدمات مورد نیاز برای افراد مستضعف فراهم کند، طرح موفقی بوده است و باید ادامه پیدا کند. در نظام تخصیص منابع هم باید اولویت‌بندی شود و براساس این اولویت‌ها عمل شود.»