فرارو- اختلال طیف اوتیسم یا ASD یکی از ناهنجاری‌های رفتاری است که ناشی از اختلالات در تکوین و شکل گیری بافت عصبی مرکزی است که بر روی ادراک و توانایی‌های فرد در اجتماع تاثیر می‌گذارد و تظاهرات بالینی آن بصورت طیف‌های متنوعی از عقب ماندگی‌های ذهنی و نارسائی‌های رفتاری آشکار میگردد. از اصطلاح طیف برای این بیماری بدلیل گستردگی نشانه‌ها و شدت متنوعی که در افراد مختلف دارد، استفاده می‌شود.
این بیماری از سنین کودکی آغاز می‌شود و نشانه‌های آن با ورود فرد به اجتماع بیشتر خودنمایی میکند. سونامی عظیم اوتیسم در سراسر جهان توجه دانشمندان را به سمت اساس بیولوژیک این بیماری معطوف داشته است. بر اساس گزارشات در سال ۲۰۱۸ از هر ۵۹ کودک متولد شده ۱ نفر به اوتیسم مبتلا است که این مقدار از سال ۲۰۱۲ رشد ۱۵ درصدی داشته است.
علل ایجاد کننده اوتیسم چیست؟
با توجه به گستردگی و نشانه‌های این بیماری، محققان وجود یک عامل مشخص را در بروز اوتیسم موثر نمی‌دانند و گروهی از علل ژنتیکی و محیطی را در بروز بیماری مهم تلقی می‌کنند.
ژنتیک: برخی جهش‌های ژنتیکی که تکامل مغز را دچار اختلال می‌کنند و ابتلا به برخی بیماری‌های ژنتیکی ارثی مثل سندروم کروموزوم X. شکننده می‌تواند ریسک ابتلا به اوتیسم را افزایش دهد.
عوامل محیطی: دانشمندان برخی از فاکتور‌های محیطی مثل مصرف برخی دارو‌ها در دوران بارداری، برخی عفونت‌های ویروسی و یا آلودگی‌های محیطی را با ابتلا به اوتیسم مرتبط می‌دانند.
یک پژوهش مشخص کرد که نوزادانی که به روش سزارین متولد می‌شوند ۳۳ درصد بیشتر در معرض ابتلا به اختلال اوتیسم هستند.
نشانه‌های بیماری اوتیسم
برخی از نشانه‌های این بیماری در دوران شیرخوارگی نیز قابل تشخیص است. عدم تمایل به برقراری تماس چشمی با اطرافیان و عدم پاسخگویی و توجه هنگام صدا کردن اسم کودک می‌تواند نشانه‌هایی از اوتیسم باشد. برخی دیگر از مبتلایان به اوتیسم نشانه‌های گفته شده را ندارند، اما پرخاشگری‌های ناگهانی و از دست رفتن مهارت‌های زبان آموزی در این افراد از نشانه‌های اوتیسم به شمار می‌رود.
مشکل در یادگیری و نشانه‌هایی از هوش کمتر از سطح نرمال نیز در برخی مبتلایان مشاهده می‌شود. این در حالی است که در تعدادی از انواع بیماری، فرد مبتلا دارای هوش طبیعی و یا حتی بالاتر نسبت به همسالان خود است، اما در مهارت‌های اجتماعی و سازش با دیگر افراد در شرایط مختلف دچار مشکل است. پس به خاطر داشته باشید که هیچ‌گاه دو فرد مبتلا به اوتیسم ویژگی‌ها و نشانه‌های یکسانی ندارند.
برخی از مشکلات در مهارت‌های اجتماعی برای این افراد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• بی‌پاسخی و بی‌توجهی هنگام صدا کردن نام وی
• در برابر نوازش یا در آغوش گرفتن مقاومت میکند.
• ترجیح می‌دهد به تنهایی بازی کند و در لاک تنهایی خودش فرو رود.
• تماس چشمی ضعیف و فقدان توانایی در بیان حالات در چهره
• صحبت نمی‌کند و یا با تاخیر حرف می‌زند.
• قادر نیست یک مکالمه را شروع کند و یا ادامه دهنده‌ی آن باشد.
• با یک ریتم و صدای غیر معمول یا ربات گونه صحبت میکند.
• در تشخیص نشانه‌های غیر کلامی، مانند تعبیر بیان حالات چهره و زبان بدن در افراد دیگر ناتوان است.
اوتیسم مانع یادگیری است؟
افراد اوتیسم بزرگ می‌شوند، تغییر پیدا می‌کنند، یاد می‌گیرند و مهارت‌های جدید را درسرتاسر زندگیشان بدست می‌آورند.
سبک یادگیری کودکان اوتیسم چیست و چگونه آن‌ها بهتر یاد می‌گیرند؟
اکثر دانش آموزان اوتیسم فراگیران دیداری خوبی هستند. یعنی این که آن‌ها اطلاعاتی را که می‌بینند بهتر از اطلاعاتی که می‌شنوند درک می‌کنند. مشکلات سازمانی و فکری درافراد اوتیسم متداول است و در یادگیری افراد اوتیسم تأثیر می‌گذارد. اکثر برنامه‌های مدارس مبتنی بر گفتار است و نیاز است برای دانش آموزان اوتیسم تغییر یابد. رویکرد‌های آموزشی متنوعی وجود دارد. یکی ازمفیدترین استراتژی‌ها برای تمام کودکان اوتیسم، کمک به آنان برای درک محیط‌شان ازطریق یادگیری واقعی می‌باشد.
استراتژی‌های آموزشی که می‌تواند برای اکثرکودکان اوتیسم مفید باشد عبارتند از:
• درک بهتر عوامل و روابط تأثیرگذار
• تمرکز برجزییات مرتبط
• درک اینکه از کجا باید شروع کرد
• درک مفاهیم از قبیل: زمان
تفاوت بین پسران و دختران مبتلا به اوتیسم
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که تاثیر اوتیسم بر دختران و پسران متفاوت است. اغلب فقدان مهارت‌های کلامی و غیرکلامی در دختران مبتلا به اوتیسم شدیدتر است.
والدین باید از تغییراتی که در سن بلوغ برای فرزندشان اتفاق می‌افتد آگاهی داشته باشند، زیرا اوتیسم می‌تواند چالش‌های جدی به همراه داشته باشد. بلوغ معمولا در پسران در حدود ۱۲ سالگی و در دختران در حدود ۱۴ سالگی اتفاق می‌افتد. والدین، اعضای خانواده و مراقبان کودکان مبتلا به اوتیسم متوجه تغییراتی در طی دوران بلوغ می‌گردند این تغییرات عمدتا فیزیکی است و برخی از آن‌ها عاطفی و روانی است.
انتظار می‌رود والدین جنسیت و بهداشت را به نوجوانان آموزش دهند. برخلاف سایر همسالان، نوجوانان مبتلا به اوتیسم ممکن است اهمیت نظافت بدن خود را درک نکنند. برخی از آن‌ها ممکن است بدلیل مشکلات حسی از دوش گرفتن نیز اجتناب نمایند.
برخی از فعالیت‌های اجتماعی که برای نوجوانان مبتلا به اوتیسم بسیار مفید می‌باشد عبارتند از:
• کمپ تابستانی
• شنا کردن
• یوگا
• فوتبال
• پیاده روی
• اسب سواری
• کارگاه‌های تئاتر
• کلاس‌های هنری
از آنجا که برخی از نوجوانان مبتلا به اوتیسم هیچ درکی نسبت به خطر ندارند هنگام انجام فعالیت‌های خطرناک نیاز به نظارت بالایی دارند.
غذا‌های ممنوعه در تغذیه کودک اوتیسم
• گلوتن و کازئین و لبنیات باید از لیست تغذیه کودکان اوتیسمی حذف گردند.
• شکر و تمام محصولات تهیه شده با آن باید به شدت در رژیم غذایی کودکان محدود شوند که شامل انواع نوشیدنی‌ها، شیرینی‌جات و… می‌باشد و بهتر است شکر در هیچ شکلی مصرف نشود و به جای آن عسل جایگزین گردد.
• تمام مواد غذایی مصنوعی و فرآوری شده روی کودکان اوتیسمی اثر سوء دارند و باعث ایجاد خشونت و رفتار‌های تکراری و کلیشه‌ای شدیدی می‌گردند. پس این مواد نیز حتما از رژیم غذایی کودکان اوتیسم حذف گردد.
• نوشابه‌ها خصوصا نوشابه‌های مشکی (چون از مواد محرک بیشتری استفاده می‌کنند) اثر بسیار وحشتناکی در رفتار کودکان اوتیسمی دارد.
• بعضی از این کودکان نسبت به ادویه‌جات تند و محرک مانند فلفل ممکن است واکنش نشان دهند پس بهتر است از تغذیه کودکان حذف گردند.
میوه‌ها و سبزی‌ها منبع خوب ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند و دارای آنزیمی می‌باشند که مسئول سم‌زدایی در بدن است که کودکان اوتیسم فاقد آن می‌باشند. این مواد غذایی بهتر است به صورت خام و تازه در سبد تغذیه کودکان اوتیسم قرار داشته باشند. (مانند سالاد و یا تکه‌های خرد شده میوه یا سبزی به عنوان میان وعده).
درمان اوتیسم
هرچند درمان کاملی برای بیماری اوتیسم وجود ندارد، ترکیبی از درمان‌های خانگی و مدرسه‌ای می‌تواند به درمان این بیماری کمک نماید. هدف درمان افزایش عملکرد کودک با کاهش شدت بیماری می‌باشد. پزشک کودک‌تان بسته به مشکل و شدت آن یکی از درمان‌های زیر و یا ترکیبی از آن‌ها را پیشنهاد میکند:
• درمان‌های رفتاری و ارتباطی
• درمان‌های آموزشی
• درمان‌های دارویی
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به بیماری‌های دیگر ناشی از اوتیسم همچون بیماری صرع، اختلالات خواب و مشکلات معده دچار باشند و باید در کنار درمان اوتیسم به درمان این بیماری‌ها هم پرداخت.
موسیقی و کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم
تحقیقات نشان داده‌اند که موسیقی می‌تواند به سلامت روان کمک نماید و اگر شما علاقه‌مند به موسیقی هستید ممکن است برخی از تاثیرات آن را دیده باشید. در اینجا به اطلاعاتی اشاره می‌کنیم که چگونه موسیقی می‌تواند به افراد مبتلا به اوتیسم که از اضطراب رنج می‌برند کمک نماید.
موسیقی شامل مجموعه‌ای از ریتم‌ها و ضربه‌ها است که همه آن‌ها یک ساختار خاص دارد. ذهن اوتیسم از ریتم لذت می‌برد؛ بنابراین چیزی که یک نظم و ترتیب در آن وجود داشته باشد یک راه عالی برای آرامش و کاهش استرس است، همچنین می‌تواند انگیزش و سطح تمرکز را در کار‌ها بهبود ببخشد و به شما کمک می‌نماید تا با اضطراب کنار بیایید.
هنگامی که به موسیقی گوش می‌دهید یا آن را خلق می‌کنید، مقدار کورتیزول در بدن شما کاهش می‌یابد که این امر باعث کاهش ضربان قلب، فشار خون و سطح استرس می‌شود و یک محیط آرام را برای فرد ایجاد میکند. اگر این اضطراب ناشی از اضافه بار حسی باشد نتایج آن شگفت انگیزتر خواهد بود. اگر شما خود خالق یک آهنگ باشید این کار باعث می‌شود احساس غرور کنید، زیرا شما کار سختی را انجام داده اید و می‌توانید پیامد کار را ببینید.
موسیقی و درمان‌های مرتبط با آن بسیار شگفت انگیز است و شما در می‌یابید برای افرادی که فاقد کلام می‌باشند برخی از نتایج آن مثبت‌تر است. چندین مطالعه نشان داده اند افرادی که فاقد کلام می‌باشند قادر خواهند بود از موسیقی برای بیان عواطف و احساسات‌شان استفاده نمایند که قبل از آن قادر نبودند این کار را انجام دهند.
آیا اصلاح باکتری‌های روده به کاهش علائم اوتیسم کمک میکند؟
میکروبیوم‌ها ترکیبی از باکتری‌هایی هستند که در روده زندگی می‌کنند و سلامت انسان‌ها را به روش‌های مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد. نتایج جدید حاکی از آن است که میکروبیوم‌های سالم می‌تواند علائم اوتیسم را کمتر کنند.
۱۸ کودک مبتلا به اوتیسم که دارای مشکلات گوارشی نیز بودند جهت تنظیم میکروبیوم‌های روده‌ای تحت پیوند مدفوع (Fecal Transplant) قرار گرفتند که پس از پیوند، مشکلات گوارشی و اوتیسم آن‌ها کاهش قابل توجهی نشان داد.
قابل توجه است که ۳۰ تا ۵۰ درصد کودکان مبتلا به اوتیسم دارای مشکلات گوارشی مزمن بوده و مانع از یادگیری، تمرکز و رفتار صحیح آن‌ها می‌شود.
روز جهانی اوتیسم
۲ آوریل بعنوان روز جهانی آگاهی از اوتیسم نام دارد. مهمترین هدف سازمان ملل از نام گذاری این روز درک مشکلات اوتیست‌ها و دعوت افکار عمومی به همیاری در فرآیند رشد و هم پیوندی آن‌ها با جامعه است.