رمز دوم کارت‌های بانکی از اول خرداد یک‌بار مصرف می‌شوند. این خبری است که چند روزی است در رسانه‌ها منتشر شده و سؤالات بسیاری را ایجاد کرده است. مشتریان بانک‌ها و دارندگان کارت‌های بانکی می‌پرسند رمز یک‌بار مصرف چیست؟ OTP چیست؟
به گزارش شرق، چرا باید رمز دوم کارت بانکی یک‌بار مصرف شود؟ اصلا این اقدام بانک مرکزی چه ضرورتی دارد؟ این‌ها سؤالات بی‌پاسخ مشتریان کشور در روز‌های اخیر است که از سوی بانک مرکزی بدون پاسخ مانده‌اند. ابهامات حول موضوع رمز یک‌بار مصرف در حالی هر روز پررنگ‌تر می‌شود که به جای روابط‌عمومی این بانک، رئیس‌کل بانک مرکزی در صفحه شخصی اینستاگرام خود به شفاف‌سازی اقدام کرده است.
سردرگمی مردم و بانک‌ها
تاکنون بانک مرکزی به بانک‌های کشور دو بار مهلت داده تا زیرساخت‌های فنی ایجاد رمز یک‌بار مصرف را برای مشتریان خود فراهم کنند؛ اگرچه بانک‌ها در پایان مهلت اولیه بانک مرکزی این زیرساخت را فراهم نکردند؛، اما با ارسال ابلاغیه بانک مرکزی و تعیین پایان اردیبهشت به‌عنوان مهلت نهایی ایجاد زیرساخت رمز یک‌بار مصرف، بانک‌های کشور با ارسال پیامک به مشتریان خود از آن‌ها خواستند برای فعال‌سازی رمز یک‌بار مصرف به شعب بانک مراجعه کنند. پیامک‌هایی که حاصلی جز سرگردانی میلیون‌ها مشترک بانکی در روز‌های اخیر نداشته و یک نگرانی جدید به نگرانی‌های شهروندان ایرانی اضافه کرده است.
در این بین بسیاری از منتقدان به انفعال بانک مرکزی در تبیین دلایل و شیوه اجرای این طرح اشاره می‌کنند و می‌پرسند آیا روابط‌عمومی بانک مرکزی نمی‌داند دایره افرادی که با موضوع رمز یک‌بار مصرف مرتبط هستند، بسیار زیادند و به همان نسبت فعالیت آگاه‌سازی آن بانک باید بیشتر و جامع‌تر از موارد مشابه باشد؟
آیا روابط‌عمومی بانک مرکزی نمی‌داند زمینه‌سازی، آماده‌سازی و فرهنگ‌سازی این اصلاح مهم بانکی، برعهده آن بخش است؟ جالب آنکه این انفعال در حالی رخ می‌دهد که رسانه‌های مختلف در گزارش‌های روز‌های اخیرشان به سردرگمی مشتریان و حتی شعب بانک‌ها درباره چرایی و چگونگی اجرای این طرح اشاره می‌کنند. آیا روابط‌عمومی بانک مرکزی نمی‌داند مشمولان این طرح بسیار پرتعداد هستند و لازم است روابط‌عمومی این بانک اقدام مقتضی برای شفاف‌سازی نحوه اجرا را داشته باشد؟ آیا این دستگاه اخبار ضد‌و‌نقیض درباره این طرح را رصد نمی‌کند و گمان نمی‌کند برای رفع ابهامات لازم است اطلاع‌رسانی درست داشته باشد؟
خبرگزاری ایرنا در گزارشی که روز چهارشنبه هفته گذشته منتشر کرده، به بخشی از این سردرگمی‌ها پرداخته و خبرنگار این خبرگزاری با مراجعه میدانی به شعب بانک‌های مختلف کشور، آخرین وضعیت فعال‌سازی رمز دوم یک‌بار مصرف در این بانک‌ها را جویا شده است. طبق گزارش ایرنا، درحالیکه بانک سپه به خبرنگار اعزامی خبرگزاری اعلام کرده است با ارائه کارت ملی، می‌تواند سامانه پیامکی ارسال رمز دوم یک‌بار مصرف خود را فعال کند، شعب بانک‌های مسکن و صادرات اعلام کرده‌اند هنوز دستورالعملی برای فعال‌سازی سامانه رمز دوم یک‌بار مصرف دریافت نکرده‌اند و مشتریان این بانک‌ها که برای فعال‌کردن سامانه خود به شعب این بانک‌ها مراجعه کرده بودند، دست خالی بازگشته‌اند.
بانک ملی و بانک شهر، دو بانک دیگری بوده‌اند که در صورت همراه‌داشتن کارت ملی امکان فعال‌سازی سامانه پیامکی رمز دوم را فراهم کرده‌اند؛ اما بانک ملی در رویه‌ای متفاوت به خبرنگار اعزامی گفته است برای استفاده از خدمات رمز دوم یک‌بار مصرف، لازم است نرم‌افزار مخصوص این بانک از سوی مشتریان نصب شود؛ اقدامی که در عمل مشتریانی را که از تلفن‌های هوشمند استفاده نمی‌کنند، دچار مشکل می‌کند.
این رویه را بانک پاسارگاد نیز اعمال کرده و به نظر می‌رسد آن دسته از مشتریان این بانک که تلفن همراه هوشمند ندارند، نیز با مشکل مشابهی مواجه باشند. شعب بانک آینده و بانک کشاورزی نیز در پاسخ به سؤال مشابه، اعلام کرده‌اند تاکنون دستورالعملی برای اجرای این طرح دریافت نکرده‌اند.
از سوی دیگر دریافت‌کردن یا دریافت‌نکردن کارمزد برای راه‌اندازی سامانه رمز‌های دوم یک‌بار مصرف نیز با ابهام روبه‌روست و مشخص نیست آیا بانک‌ها حق دارند چنین کارمزدی را دریافت کنند یا خیر. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد بانک مرکزی وظایف خود در این زمینه را فراموش کرده و گویی مسئله را به حال خود رها کرده تا بعد از دوره‌ای سردرگمی و آشفتگی جامعه، بالاخره خودِ شهروندان کشف کنند رمز یک‌بار مصرف چیست و چرا و چگونه باید آن را دریافت کنند.
روابط عمومی بانک مرکزی را از خواب بیدار کنید
مسلما بخش فناوری اطلاعات بانک مرکزی برای عملیاتی‌کردن این پروژه اهداف مشخصی را مدنظر داشته که مهم‌ترین آن افزایش ضریب امنیت برای تراکنش‌های اینترنتی و موبایلی و جلوگیری از کلاهبرداری‌های رایج در فضای مجازی بوده است؛ اما درحالیکه تنها چند روز تا اجرائی‌شدن این پروژه زمان باقی است، ناتوانی بانک مرکزی در شفاف‌سازی این پروژه و اطلاع‌رسانی به شهروندان آشکار است. این انفعال از آنجا اهمیت ویژه دارد که ناآشنایی و اقناع‌نکردن شهروندان درباره اهمیت و شیوه اجرای چنین طرحی می‌تواند اجرای آن را به کل مختل کند و تبعات و هزینه‌های سنگینی برای مشتریان بانک‌ها به دنبال داشته باشد.
نکته عجیب آن است که به نظر می‌رسد تمرکز رئیس‌کل بانک مرکزی بر مسائل ارزی باعث شده، به کل وظایف روابط‌عمومی این بانک در اطلاع‌رسانی به جامعه را فراموش کند.