فرارو- بخشش لازم نیست اعدامش کنید. داستان این جمله را همه ما شنیده ایم. می‌دانیم که این جمله را می‌توان به دو صورت خواند؛ اول به گونه‌ای که جان یک نفر نجات پیدا کند و دیگر طوری که جان او را بگیرد. جان آن فرد تنها در گروی یک ویرگول است. شاید تا قبل از اینکه نمایندگان مجلس اشتباه مشابهی مرتکب شدند فکر می‌کردیم داستان جان‌بخشی یک ویرگول فقط در کلاس ادبیات و زبان فارسی کارآیی دارد. چند وقت پیش بود که نمایندگان مجلس در بررسی لایحه بودجه ۹۶ به داستانی که به محصیلن دبیرستانی تدریس می‌شد جنبه واقعی دادند. البته یک ویرگول نسبت به حجمی که لایحه بودجه دارد باز هم ناچیز به نظر می‌رسد، اما جمله‌ای که بدون آن ویرگول به تصویب رسید باعث شد ویرگول برای عده‌ای دوست داشتنی و برای عده‌ای دیگر حساسیت زا شود. حالا هم دو نماینده مجلس در صحن مدعی شده اند که ترجمه‌ای که دولت از کنوانسیون پالرمو به نمایندگان ارائه کرده است اشتباه ترجمه داشته است. هردوی این نماینده‌ها البته مخالف پیوستن ایران به کنوانسیون پالرمو بوده اند. یکی از آن‌ها در گفت و گو با فرارو مدعی روش ماکیاولیستی دولت است.
پالرمو مثل برجام اشتباه ترجمه دارد
روز گذشته دو نفر از نمایندگان ملت در صحن مجلس زبان به تذکر باز کردند که یکی از لایحه‌های تصویب شده در مجلس بر اساس اشتباه در ترجمه رخ داده است. اشتباهی که نمایندگان می‌گویند در ترجمه متن لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون پالرمو انجام شده است. کنوانسیون پالرمو در تعریف خود می‌گوید به دنبال ارتقای همکاری‌ها برای پیشگیری مبارزه موثر با جرایم سازمان یافته فراملی است. این کنوانسیون هم مخالفان خاص خود یا به عبارتی دلواپسانی داشت. علیرضا سلیمی، نماینده محلات در مجلس صبح امروز در تذکری گفت که ترجمه‌ای که دولت به مجلس داده غلط بوده و مجلس هم بر اساس همین ترجمه لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون پالرمو را به تصویب رسانده است.
این نماینده مجلس همچنین مدعی شد که در برجام هم مواردی غلط در ترجمه صورت گرفته است. او با بیان اینکه شورای نگهبان در بررسی مصوبه مجلس به ترجمه ایراد گرفته است، گفت: باید دوباره ترجمه صحیح معاهده پالرمو در مجلس مطرح و بعد از بررسی مجدد تصویب شود. لازم است این موضوع مورد رسیدگی قرار گیرد، چون در برجام هم دو- سه مورد ترجمه غلط وجود داشت.
ویرگول دوست داشتنی
حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده اصولگرای شاهین‌شهر هم در تایید سلیمی گفت: دولت ترجمه اشتباهی از پالرمو را به مجلس ارائه داد ما به ترجمه دولت اعتماد و آن را تصویب کردیم. مسعود پزشکیان که جلسه را اداره می‌کرد در پاسخ به این تذکر گفت که مرجع تشخیص این مورد شورای نگهبان است. موضوع بررسی می‌شود و در صورت لزوم موضوع را بررسی خواهیم کرد. حاجی دلیگانی چند ماه قبل هم نسبت به حذف یک ویرگول از متن لایحه بودجه اعتراض داشت. ویرگول کذایی از ماده‌ای حذف شد که به افزایش حقوقِ حقوق‌بگیران مربوط می‌شد. در این ماده آمده بود: «افزایش حقوق گروه‌های مختلف حقوق بگیر از قبیل: هئیت علمی، کارکنان کشوری و لشکری و قضات به طور جداگانه توسط دولت در این قانون انجام می‌گیرد. به نحوی که تفاوت تطبیق موضوع ماده ۷۸ قانون مدیریت خدمات کشوری در حکم حقوق، ثابت باقی بماند.» در حقیقت جابه جایی ویرگول بین واژه «حقوق، ثابت باقی بماند» «حقوق ثابت، باقی بماند» بار معنایی و فراتر از آن بار مالی گزافی برای دولت ایجاد می‌کند.
داستان ممکن است خیلی ساده به نظر برسد. هرچند هنوز اشتباه ترجمه لایحه پالرمو تایید نشده است، اما اگر هم چنین اشتباهی رخ داده باشد می‌توان آن را به پای اشتباه انسانی گذاشت. به عنوان نمونه شش ماه پیش در ماجرای شمارش آرای اعتماد وزرای پیشنهادی دولت بود که مجلسی‌ها رای وزارت عباس آخوندی را اشتباه شمرده بودند. این اشتباه به گونه‌ای نبود که در حفظ صندلی وزارت آخوندی تغییری ایجاد کند. آرای موافق وزارت عباس آخوندی ۱۹۸ عدد بود که در پایان جلسه رای اعتماد ۱۸۸ عدد خوانده شده بود. چنین اتفاقی طرفداران حبیب‌الله بیطرف وزیر پیشنهادی نیرو که در نهایت به وزارت نرسید را امیدوار کرد که در آرای شمارش شده او نیز خطا صورت گرفته شده باشد.
اتهام رفتار ماکیاولیستی به وزارت خارجه
اما خب می‌توان به همین موضوع نگاهی دیگر داشت. حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده‌ای که مخالف تصویب لایحه پالرمو بود این اشتباهات را عمدی تلقی می‌کند. وقتی با او صحبت می‌کنیم نام ماکیاولی را بر زبان می‌آورد. با یک نگاه ممکن است آدم را یاد سریال خانه پوشالی بیندازد و از نگاه بعضی‌ها ممکن است سخنانش توهم توطئه به نظر برسد. حاجی دلیگانی به فرارو می‌گوید: من احساسم بر این است که این اتفاق (ترجمه اشتباه) برنامه ریزی شده بود. اگر متن اصلی را درست ترجمه می‌کردند و به عنوان لایحه به مجلس می‌آوردند، قطعا نمایندگان به آن رای نمی‌دادند؛ بنابراین این شگردی که دولت آن را به کار برده عین آن حرفی است که ماکیاولی می‌گوید راهنمای راست بزن و به چپ بپیچ. نمایندگان به متن‌هایی که وزارت امور خارجه [آن‌ها را]ترجمه می‌کند اعتماد داشتند. اما الان مشخص شد که این اعتماد بیجاست؛ بنابراین آمده اند متنی که نسبت به اصل کنوانسیون نرم‌تر است را به مجلس ارائه داده اند و از اکثریت ضعیفی رای گرفته اند. ما همان روز هم اعلام کردیم که با تقلب و اختفایی که در متن اصلی به وجود آمد و منجر به رای لایحه پالرمو شد، روز سیاهی برای مجلس اتفاق افتاد.
کل ترجمه ایراد دارد
این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که این اشتباه در سطح کلمه، جمله، پاراگراف یا کل لایحه رخ داده است؟ می‌گوید: به نظر می‌رسد در کل متن این اشتباه رخ داده. وقتی از این نماینده مجلس می‌پرسیم این اشتباه چند بار در ترجمه رخ داده است می‌گوید: در این باره باید کارشناسان نظر دهند. اما اصل موضوع درست است. حاجی دلیگانی می‌گوید: ما برداشتمان این است که متن ترجمه نسبت به متن اصلی تفاوت کلی دارد. به هرحال آنجا‌هایی را که می‌دانستند ملت ما روی آن‌ها حساسیت دارد و غیرت ایرانی آن بخش‌ها را نمی‌پذیر به گونه‌ای اصلاح کرده اند که لایحه بتواند در صحن رای بیاورد. این واقعا جای تاسف دارد.
سازمان رسمی دالترجمه راه بیندازیم
این نماینده اصولگرا ادامه می‌دهد: کمیسیون قضایی به موضوع اشتباه بودن ترجمه پی برده است. وقتی از او می‌پرسیم «آیا کمیسیون قضایی مترجم دارد؟» می‌گوید: نه. به هرحال با بررسی‌هایی که انجام داده اند به این جمع بندی رسیده‌اند. کمیسیون این موضوع را در نامه‌ای رسمی به دولت اعلام کرده است. من تلاش می‌کنم این نامه را بگیرم و در اختیار رسانه‌ها قرار دهم. به هرحال کمیسیون رسما این موضوع را بیان کرده است. او اضافه می‌کند: به نظر می‌رسد که ما خلائی داریم که لازم است مثل سازمان حسابرسی که یک سازمان رسمی است، قانونا سازمانی هم به عنوان دالترجمه در کشور تشکیل دهیم که در این گونه مسائل مهم دچار چنین اشتباهات، دور زدن‌های فاحش یا تقلب‌های روشن نشویم.
کسی با ویرگول خیانت کرد؟
حاجی دلیگانی درباره اشتباه ویرگولی لایحه بودجه نیز می‌گوید: من وقتی آن موضوع را هم بررسی کردم، دیدم اشتباه از روی عمد صورت گرفته است. این اشکال در مجلس اتفاق افتاده بود. دولت متن را درست تنظیم کرده بود، اما این اشتباه در مجلس رخ داد. هر نهاد یا دستگاهی اگر برخلاف منافع مردم بزرگوار ایران کاری انجام دهد، چه دولت باشد، چه مجلس و چه قوه قضاییه، ما به مقابله با آن برمی‌خیزیم. می‌گوید هنوز نتوانستم متوجه شوم که این اشتباه عمدی از سوی چه کسی رخ داده بود. آدم باید متقن صحبت کند. اما این اشتباه در کمیسیون تلفیق رخ داده بود. این نماینده در دفاع از اینکه اشتباهات صورت گرفته را عامدانه می‌داند می‌گوید: کسانی که این کار‌ها را می‌کنند بلد هستند و می‌دانند که چگونه باید رد پای خودشان را از بین ببرند.
اما اینکه اشتباهی در ترجمه صورت گرفته باشد یا خیر در نهایت بررسی خواهد شد. نتیجه اگر مثبت باشد می‌تواند راهی باز کند که آیا باید پشت هر خطای سیاستمداران یک سناریو و توطئه تصور کنیم یا اینکه این حرف‌ها وهم است و بدانیم که سیاستمداران هم مثل پزشکان، داوران فوتبال و ... ممکن است خطا کنند!