٩٠٠ ثانیه دلهره در پرواز ١٠٩٥ بویینگ

وحشت در ارتفاع ٨ هزار پایی تجربه هولناک مسافران پرواز ١٠٩٥ هواپیمای بویینگ ۷۴۷ ماهان ایر از تهران به مقصد بندرعباس بود. ٤٢٦ سرنشین روی صندلی‌های دومین هواپیمای بزرگ مسافربری جهان نشسته بودند و هرگز تصور نمی‌کردند تا چند دقیقه دیگر حادثه‌ای در کمین‌شان است.

بین زمین و آسمان؛ جایی که خانه‌ها و برج‌های سر به فلک کشیده پایتخت قوطی کبریت‌هایی بود که هواپیما با سرعت آنها را پشت سر می‌گذاشت، ناگهان صدایی مانند انفجار مسافران را در وحشت سقوط قرار داد. هواپیما کج شد، صندوق‌های بالای صندلی‌ها یکی یکی باز شدند و وسایل و بارها روی سر مسافران فرو ریخت. یکی جیغ زد، یکی فریاد زد، یکی دعا خواند و با این حال زن و مرد محکم به صندلی‌هایشان چسبیده بودند و بالطبع خبرهایی که پیش از این از سقوط هواپیما‌ها شنیده بودند در ذهن مسافران تداعی می‌شد. هواپیما دور می‌زد، انگار دور خودش می‌چرخید، ١٥ دقیقه نفسگیر همه در یک قدمی مرگ قرار داشتند؛ نفس همه مسافران تنگ شده بود، کابوس سقوط تا لحظه‌ای که چرخ‌های هواپیما روی باند فرودگاه مهرآباد نشست یک ثانیه رهایشان نکرد اما خلبان پرواز با مهارت، مسافرانش را به زمین بازگرداند.

حادثه چه بود؟
وقتی مسافران این پرواز از هواپیما خارج شدند، هرگز تصور نمی‌کردند بخشی از بدنه موتور هواپیما از آن جدا شده و از آسمان به زمین افتاده باشد. اما خبر صحت داشت؛ قسمتی از موتور سوم هواپیما در آسمان اسلام شهر و زمانی که هواپیما پس از تیک‌آف هنوز کاملا اوج نگرفته بود از بدنه جدا شد و سقوط کرد. فرامرز سروری، معاون فنی شرکت هواپیمایی ماهان ضمن تایید جدا شدن بخشی از قطعات هواپیما در حین پرواز گفت: «یک دقیقه پس از پرواز موتور شمار ٣ با نقص فنی مواجه شد. این قطعه از موتور به نام LTP که در گردش است از هواپیما جدا و هنگام سقوط به بدنه هواپیما برخورد کرد و خلبان بلافاصله پس از این مشکل فنی تصمیم به برگشت به مهرآباد گرفت.» آذری، معاون مدیرکل فرودگاه مهرآباد درخصوص وضع مسافران هواپیمای عازم بندرعباس که پس از بلند شدن دچار نقص فنی شد و به فرودگاه مهرآباد بازگشت، گفت: «این هواپیما پس از فرود اضطراری توسط نیروهای ایمنی زمینی به رمپ منتقل شد. سپس مسافران با ٢ هواپیمای ایرباس ساعت ١١ پرواز کردند و سایر مسافران که بلیت خود را باطل کردند، کلیه هزینه رفت و برگشت آنها توسط ماهان پرداخت شد.»

قطعه هواپیما در چهاردانگه پیدا شد
چند دقیقه بعد از این حادثه قطعه‌ای که شباهت زیادی به موتور هواپیما داشت در زمین‌های کشاورزی اطراف چهاردانگه سقوط کرد. در پی این حادثه عوامل آتش‌نشانی و انتظامی به محل رفته و مشاهده کردند که یک شیء پرحرارت و شعله‌ور که شباهت زیادی به موتور هواپیما داشت، روی زمین افتاده است. بلافاصله شعله‌های آتش مهار شد. همان زمان جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی تهران درباره این شیء شعله‌ور گفت: «این‌که این قطعه مربوط به موتور هواپیما باشد یا خیر باید از سوی کارشناسان مربوطه بررسی شود؛ اما شواهد حاکی از آن است که قطعه جداشده متعلق به یکی از هواپیماهایی بوده که قصد فرود در مهرآباد را داشته است. عوامل آتش‌نشانی تهران به‌عنوان نیروی کمکی به محل اعزام شدند و خوشبختانه گزارش‌ها حاکی از این است که این حادثه مصدوم نداشته است.»

روایت مسافر پرواز ناتمام بندرعباس
در لحظه وقوع این حادثه، سعید بیابانکی، شاعر کشورمان که در هواپیمای حادثه‌دیده حضور داشت عکسی را از داخل هواپیما در صفحه شخصی اینستاگرامش منتشر کرد و درباره لحظات بحرانی که در این پرواز سپری کرده بود، گفت: «هواپیما هنوز کامل اوج نگرفته بود که صدای انفجار مهیبی شنیده شد. یکی از مهمانداران هواپیما از پنجره بیرون را نگاه کرد و گفت، مثل این‌که یکی از چرخ‌های هواپیما به خوبی جمع نشده است و به سرعت به سمت کابین خلبان دوید و از این لحظه به بعد هواپیما تقریبا کج حرکت می‌کرد. هیچ‌کس هیچ توضیحی درخصوص هواپیما به ما نمی‌داد و ما حس می‌کردیم که هواپیما دارد به دور خودش می‌چرخد. آن‌طور که فهمیدم در حوالی اسلامشهر بودیم، انگار اجازه فرود به هواپیما داده نمی‌شد. حوالی ساعت ٧:٤٥ دقیقه بود که خلبان اعلام کرد ما درحال کم کردن ارتفاع و نشستن در فرودگاه هستیم. هنگام فرود هواپیما به شدت به زمین کوبیده شد، طوری که تعدادی از ماسک‌ها از محفظه خارج شد و وسایل مسافران روی زمین ریخت. مردم در طول مدت پرواز بسیار وحشت‌زده شدند. بعد از پیاده شدن از هواپیما وقتی فیلم فرود را دیدیم، یکی از دوستان به ما گفت که یکی از موتور‌های هواپیما از کار افتاده است و تازه ما آن‌جا متوجه شدیم که چه اتفاقی افتاده بود، ولی به‌هرحال به خیر گذشت. اسم خلبان هواپیما را نمی‌دانم ولی به شدت از او تشکر می‌کنم چرا که جان مسافران پرواز ١٠٩٥ را نجات داد.»

اگرچه این پرواز ناتمام، بدون هیچ حادثه مخربی بر زمین نشست و مسافرانش در سلامت کامل از هواپیما خارج شدند اما قطعا پیامدهای روحی و روانی را برای همه آنهایی که دقایق بحرانی بین زمین و آسمان تجربه کردند، باقی خواهد گذاشت.

با این حال از بویینگ ٧٤٧ ماهان‌ایر که ضریب امنیت‌های پرواز و هواپیماهایش حرف اول را در صنعت هوایی کشور می‌زند سانحه‌ای به دلیل اشکالات طراحی یا ساختاری هواپیما دور از ذهن بود. این را خیلی‌ها می‌گویند که روز پنجشنبه در برابر خبر حادثه عجیب این هواپیما هنگام پرواز، قرار گرفته   بودند.

فرامرز سروی، معاون فنی شرکت هواپیمایی ماهان در تشریح دلایل نقص فنی در موتور هواپیمای بویینگ ٧٤٧ عازم بندرعباس به خبرگزاری آنا گفت: «این اتفاق دوازدهمین مورد مشابه در سوانح هوایی دنیا بوده و منحصر به ایران نیست. در سانحه روز پنجشنبه برخلاف اخبار و شایعات موتور هواپیما سقوط نکرده است، بلکه جدا و پرتاب شدن بخشی از قطعات موتور و برخورد کردن آنها با بدنه هواپیما، علت فرود اضطراری بویینگ ٧٤٧ بود. در علم مهندسی نمی‌توان برای هیچ امری ضمانت و تضمین صددرصدی در نظر گرفت، بلکه‌ درصدی از احتمال وقوع سانحه را نیز باید به چنین موضوعاتی اختصاص داد. در صنعت هوانوردی دنیا همه قوانین و استانداردها یکسان هستند و به همین علت نیز کشورها اجازه تردد هواپیماهای سایر کشورها را در خاک خود می‌دهند. درحال حاضر ٣ فروند بویینگ ٤٠٠-٧٤٧ و ٢ فروند بویینگ ٣٠٠-٧٤٧ در اختیار ماهان است و هواپیماهای ٣٠٠-٧٤٧ یکی از بهترین هواپیماهای دنیا است که اکنون در خطوط پروازی آمریکا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.»

تشکیل کمیته بررسی  در سازمان هواپیمایی
در همین حال، مدیرکل دفتر ایمنی و مهندسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری از تشکیل کمیته بررسی علل نقص فنی در پرواز تهران - بندرعباس خبر داد که صبح پنجشنبه هنگام پرواز یکی از موتورهای آن از کار افتاده بود. محمد شهبازی به مهر گفت: با توجه به این‌که بویینگ ۷۴۷ یکی از هواپیماهای پیشرفته در دنیا محسوب می‌شود، این یک اتفاق غیرقابل پیش‌بینی بود. وی از تشکیل کمیته‌ای در سازمان هواپیمایی کشوری برای بررسی دقیق علت این نقص فنی خبر داد و افزود: پیش از پرواز بررسی‌های لازم روی این هواپیما انجام شده بود اما هنگام پرواز متاسفانه موتور شماره ۳ هواپیما دچار نقص فنی و بخشی از قطعات آن نیز از هواپیما جدا شد. مدیرکل دفتر ایمنی و مهندسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری افزود: موتور این هواپیما حدود ٢ دقیقه بعد از بلند شدن از فرودگاه مهرآباد دچار نقص فنی شد که با درایت خلبان بدون آسیب به مسافران به مهرآباد بازگشت.

بویینگ مدل ٧٤٧-٣٠٠
این هواپیما با بهره‌گیری از ٤ موتور General Electric CF٦، توانایی پرواز با حداکثر سرعت ١٠٤٢ کیلومتر بر ساعت را دارد. وزن هواپیمای خالی عملیاتی شده ١٧٨ هزار کیلوگرم و توانایی تحمل وزن ۳۷۷٬۸۴۰ کیلوگرم هنگام بلند شدن را دارا است. در هر ٢ مدل ٧٤٧-٣٠٠ فاصله دو سر بال‌ها ۶۴/۵۹ متر، مساحت سطح بال‌ها ۵۱۱ مترمربع، طول هواپیما ۶۶/۷۰ متر و ارتفاع آن ۳۳/۱۹ متر است. همچنین ٧٤٧-٣٠٠ قابلیت جابه‌جایی ٤١٢ مسافر در ٣ کلاس پروازی، ٤٩٦ مسافر در ٢ کلاس پروازی و حداکثر ٥٦٠ الی ٦٦٠ مسافر را دارد.