بودجه چگونه آری گرفت؟

غوغایی در صحن علنی برپاست، مخالفان و موافقان بسیاری به صف ایستاده‌اند تا نظر بقیه مجلسی‌ها را برای موافقت یا مخالفت با تصویب کلیات لایحه بودجه 92 جلب کنند. کلیاتی که در کمیسیون تلفیق، توفیقی نیافت و به دنبال آن، مخالفان سرسخت لایحه‌ای که می‌گویند تورم‌زا است، ‌شفاف نیست، غیرقابل نظارت است، با برنامه پنجم توسعه همخوانی ندارد و جامع هم نیست، با دلایل آماری و استناد به گزارشات دولتی، سعی داشتند جلوی تصویب کلیات لایحه‌ای را بگیرند که صراحتا اعلام کرده بودند در صورت تصویب کلیات باید تغییرات بسیاری را در کمیسیون تلفیق تجربه کند تا تبدیل به بودجه شود. در مقابل مخالفان رد کلیات بودجه نیز دلایل خاص خود را داشتند، از منظر شفاف‌بودن یا تورم‌زا بودن به سند دخل‌وخرج 92 نگاه نمی‌کردند اما معتقد بودند که مجلسی‌ها باید به کلیات لایحه رای دهند تا بیش از این کار بررسی و تصویب بودجه 92 به تعویق نیفتد.

شاید دلیل دیگری که مخالفان رد کلیات بودجه را به رای‌دادن به تصویب این بودجه مجاب کرده بود، بازگشت لایحه بودجه به دولت در صورت عدم تصویب کلیات در صحن علنی بود. اتفاقی که تصویب بودجه سه‌دوازدهم دیگری را برای دومین فصل سال اجتناب‌ناپذیر می‌کرد. بر همین اساس مخالفان رد کلیات لایحه 92 با تاکید بر این‌که در شرایط خاصی قرار داریم و نباید انتظار بودجه ایده‌آل را داشته باشیم، یادآور می‌شوند که باید با حداقل امکانات و بضاعت خود بودجه را تامین کنیم. این شرایط خاص، هرچند که درنهایت به تصویب کلیات لایحه بودجه 92 در صحن علنی ختم شد و 191رای موافق را برای تصویب کلیات لایحه به همراه آورد اما به نظر می‌رسد نتوانست نظر 22نماینده‌ای که در کمیسیون تلفیق به تصویب این لایحه رای منفی داده بودند را تغییر دهد چراکه تصویب کلیات لایحه در صحن علنی مجلس 26رای مخالف داشت.

در ابتدای جلسه و پیش از آغاز سخنرانی 20موافق و مخالف، نادر قاضی‌پور، نماینده مردم اورمیه در مجلس، در تذکری با استناد به اصل 3 قانون اساسی و همچنین بند«ج» ماده 112 آیین‌نامه داخلی مجلس، اظهار داشت: براساس بند ج ماده 112 در زمان بررسی کلیات بودجه رییس‌جمهور باید در صحن حاضر باشد و نطق کند. او افزود: در حال حاضر که ما مشغول بررسی کلیات هستیم رییس‌جمهور تشریف ندارد و بررسی لایحه بودجه به استناد این بند فعلا مقدور نیست. قاضی‌پور اظهار داشت: در آیین‌نامه کلمه شخص رییس‌جمهور آمده و ما باید به این موضوع توجه کنیم. علی لاریجانی در پاسخ به این اظهارات قاضی‌پور گفت: رییس‌جمهور تشریف ندارد و مسافرت است و این مانعی ندارد و جلوگیری از بحث نمی‌کند.

شفاف نیست، غیرقابل نظارت است و مغایر با قانون برنامه پنجم
در ادامه این جلسه، جعفر قادری، سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 92، در تشریح علل رد کلیات لایحه بودجه در این کمیسیون، مغایرت با اصول بودجه‌نویسی را اولین دلیل برای رد کلیات لایحه بودجه 92 دانست و گفت: انعطاف زیاد بودجه،
نبود شفافیت، غیرقابل نظارت‌بودن و مغایرت با برنامه پنجم و اصل جامعیت بودجه دلیل رد کلیات لایحه بودجه 92 در کمیسیون تلفیق بوده است.

او با بیان این‌که در لایحه بودجه واگذاری‌های خدماتی در حوزه عمران به درستی انجام نشده است، افزود: بودجه 185شرکت دولتی در حالی تعیین شده که با قانون اساسی مغایرت دارد. این بخش از بودجه با برنامه پنج‌ساله و چشم‌انداز توسعه و مواد 52، 53 و 55 قانون اساسی نیز مغایرت دارد.

قادری با بیان این‌که مغایرت با قانون برنامه پنجم از جمله دلایل رد کلیات لایحه بودجه 92 در کمیسیون تلفیق بوده است، تصریح کرد: تداوم وابستگی بودجه جاری به نفت با برنامه پنجم مغایرت دارد. او با اشاره به مخالفت نمایندگان با اجرای فاز دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها در شرایط کنونی، افزود: انتظار این بود که در بخش هدفمندی، سهم مناسبی برای بخش تولید در نظر گرفته تا مشکلات تولید و اشتغال رفع شود اما این امر محقق نشده است.

سخنگوی کمیسیون تلفیق با اشاره به نامگذاری سال 92 به سال حماسه اقتصادی و سیاسی خاطرنشان کرد: لایحه بودجه 92 با حماسه اقتصادی همخوانی ندارد و نمی‌تواند این لایحه حماسه اقتصادی را رقم بزند. او با بیان این‌که لایحه بودجه 92 نمی‌تواند درآمدهای ارزی کشور را تامین کند، افزود: این لایحه نمی‌تواند نرخ بیکاری را بهبود ببخشد؛ با توجه به اعداد و ارقام این لایحه که به درآمد 15‌هزار‌میلیارد تومانی از بخش یارانه‌ها نیاز دارد باید گفت که این رقم محقق نخواهد شد و این در حالی است که نظر مجلس در موافقت با اجرای فاز دوم اجرای هدفمندی یارانه‌ها نیست.

سخنگوی کمیسیون تلفیق با غیرواقعی‌خواندن اعداد و ارقام لایحه بودجه 92، رشد 55‌درصدی لایحه بودجه را غیرقابل توجیه خواند و افزود: برای ما سوال است وقتی دولت منابع را برای افزایش 20درصدی حقوق کارکنان کافی نمی‌داند چطور برای افزایش 25‌درصدی آن تامین اعتبار می‌کند. قادری با بیان این‌که لایحه بودجه 92 نمی‌تواند تورم را کنترل و ثبات ارزی را در کشور به وجود بیاورد، اظهار داشت: ما نیاز جدی داریم که سرمایه‌گذاری‌های مناسب در حوزه نفتی داشته باشیم چراکه اتفاقی که اکنون ما با آن مواجه هستیم می‌گوید که ما نمی‌توانیم از پروژه‌های بسیاری که به طور مشترک با کشورهای همسایه داریم استفاده لازم را ببریم؛ این اقدام به دلیل محدودیت منابع در سرمایه‌گذاری است لذا ما برای این‌که فشار خارجی را کم کنیم، باید در حوزه گاز و نفت سرمایه‌گذاری کنیم.

قادری استمرار وابستگی لایحه بودجه 92 به نفت را از دیگر دلایل رد کلیات آن در کمیسیون تلفیق دانست و افزود: ما برای کنترل تورم و اشتغال باید بخش غیردولتی را فعال کنیم و از منابع صندوق توسعه ملی برای کمک به سرمایه‌گذاری در بخش خصوصی استفاده کنیم تا درآمدهای ارزی گسترش پیدا کند و کشور توان مالی برای کنترل فشارهای خارجی را داشته باشد. او لایحه بودجه 92 را خارج از کنترل نظارت دانست و گفت: در این لایحه زمینه نظارت بر بودجه فراهم نیست و حتی دیوان محاسبات نیز قادر به نظارت نخواهد بود.

احمدی‌نژاد باید درباره فروپاشی اقتصادی صحبت می‌کرد
نادر قاضی‌پور به‌عنوان موافق رد کلیات بودجه سال 1392 در صحن علنی اظهار داشت: شخص رییس‌جمهور خلاف قانون عمل کرده است و متاسفانه این خلاف توسط دستگاه‌ها نادیده گرفته می‌شود و در مقابل بی‌قانونی و بی‌انضباطی مالی دولت سکوت صورت می‌گیرد. عضو کمیسیون صنایع مجلس خاطرنشان کرد: آمار جهانی حاکی از آن است که کشور ما در نرخ تورم جزو چند کشور بالادست جهان قرار دارد، به طوری که نرخ بیکاری به‌ویژه در اقشار تحصیلکرده محل انتقاد جدی به شمار می‌رود. او با بیان این‌که شخص رییس‌جمهور باید امروز در مجلس حضور می‌یافت، ادامه داد: امروز احمدی‌نژاد باید در زمینه فروپاشی اقتصادی صحبت می‌کرد و به سوالات نمایندگان نیز پاسخ می‌داد.

نماینده اورمیه با اشاره به لایحه بودجه سال 92 گفت: لایحه بودجه 92، لایحه نیست، بلکه تغییر قانون است، تغییر تعدادی از قوانین دائمی مانند قانون اساسی در بندهای واگذاری اصل 44، ‌اصل 52 بودجه‌نویسی، اصل 53، قوانین موقت، سند چشم‌انداز و برنامه پنج‌ساله گواه بر این بیان است، لایحه بودجه 92 اصلاح قانون است نه لایحه. عضو کمیسیون صنایع مجلس اضافه کرد: در این لایحه احکام جدیدی صادر شده است و تعدادی احکام معتبر قبلی نیز لغو می‌شود.
باید شرایط را در نظر بگیریم.

یکی از مخالفان رد کلیات لایحه بودجه، عبدالکریم هاشمی، نماینده مردم میناب در مجلس، بود که در مخالفت با رد کلیات گفت: اعضای کمیسیون تلفیق به لایحه اشکالاتی گرفتند در حالی که ما باید توجه داشته باشیم در شرایط خاصی به سر می‌بریم. او با بیان این‌که در شرایط خاص نباید انتظار بودجه ایده‌آل را داشته باشیم، افزود: در شرایط جنگ اقتصادی به سر می‌بریم و در این شرایط باید تمرکز را بر بودجه داشته باشیم. هاشمی با بیان این‌که بعضی ایرادات به لایحه بودجه 92 درست است، تصریح کرد: شرایط به گونه‌ای است که ما باید با حداقل امکانات و بضاعت خود بودجه را تامین کنیم. او با اشاره به تامین یارانه‌های پرداختی به مردم در لایحه بودجه 92 افزود: باید به نقاط قوت بودجه توجه داشته باشیم و بعد از تصویب کلیات لایحه بودجه اشکالات جزئی آن را در حین بررسی رفع کنیم. بودجه پیشنهادی دولت تورم رکودی به همراه می‌آورد.

غلامرضا کاتب، نماینده مردم گرمسار و عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 1392 کل کشور، در جلسه علنی امروز پارلمان در سخنانی به عنوان موافق رد کلیات بودجه 92، اظهار داشت: میزان رشد اقتصادی در بودجه 92 صفر‌درصد و میزان تورم 28/5 تا 30/5‌درصد پیش‌بینی شده است. او افزود: بودجه‌ای که امروز درحال بررسی کلیات آن هستیم، هم تورم رکودی و هم بی‌ثباتی در اقتصاد کشور را به دنبال دارد و میزان نرخ رشد بیکاری در این بودجه کاهش نیافته است اگرچه میزان درآمدهای ما از صادرات نفت افزایش یافته است.

کاتب در ادامه عدم شفافیت بودجه را از دیگر ایراد‌های این لایحه دانست و تصریح کرد: تملک دارایی‌های ما نسبت به عملکرد در لایحه بودجه 92 پیش‌بینی شده که 146‌درصد رشد یابد. این عضو کمیسیون تلفیق در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نحوه پیش‌بینی اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها در لایحه بودجه 92 گفت: در سال 91 درآمدی به میزان 66‌هزار‌میلیارد تومان پیش‌بینی شده بود که از محل اجرای قانون یارانه‌ها حاصل شود که این رقم در بودجه 92 به 120هزار‌میلیارد تومان افزایش یافته است، در حالی که عملکرد در اجرای قانون یارانه‌ها در سال 91 به میزان 28‌هزار‌میلیارد تومان درآمد بود، در حالی که ما برای پرداخت یارانه نقدی به خانوارها اعتباری به میزان 42‌هزار‌میلیارد تومان نیازمندیم.

رد کلیات دردی از مردم دوا نمی‌کند
مهدی سنایی، نماینده مردم نهاوند، نیز در مخالفت با رد کلیات لایحه بودجه اظهار داشت: بر این باورم که نمایندگان باید کلیات بودجه را تصویب و در زمان بررسی جزییات نظرشان را اعلام کنند. او اظهار داشت: با انحلال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و نادیده‌گرفتن قوانین از سوی دولت از نظام صحیح بودجه‌نویسی دور شده‌ایم. سنایی گفت: متاسفانه لایحه بودجه مطابق اسناد بالادستی نیست؛ راه نجات یک کشور این است که قوانین پایین‌دستی مطابق اسناد بالادستی باشد. او اظهار داشت: با همه این ایراد‌های و اشکالاتی که وجود دارد باید بگوییم که تصویب بودجه ضروری است و باید به کلیات رای دهیم چراکه رد کلیات مشکلی را در کشور حل نمی‌کند و فقط باعث می‌شود که برای مدت طولانی‌تری با نبود بودجه مواجه باشیم. سنایی تصریح کرد: رد کلیات بودجه نفعی برای مردم ندارد و دردی از آنان دوا نمی‌کند.

رشد 55‌درصدی لایحه بودجه توجیه منطقی ندارد
مهرداد لاهوتی، نماینده مردم لنگرود، نیز درباره دلایلش برای رد کلیات لایحه بودجه گفت: منابعی که برای لایحه بودجه 92 در نظر گرفته شده غیرواقعی به نظر می‌رسد و رشد 55‌درصدی آن توجیه منطقی ندارد. او با اشاره به تامین اعتبار فاز دوم قانون هدفمند‌کردن یارانه‌ها بر قانون بودجه 92 گفت: براساس لایحه بودجه 92 دولت پیشنهاد درآمد 120‌میلیارد از هدفمندی یارانه‌ها را مطرح کرده و این در حالی است که در این صورت باید 108‌هزار‌میلیارد تومان این مبلغ از مردم گرفته شود. او گفت: سوال من این است که آیا ظرفیت فعلی جامعه ما با 4/5برابرشدن قیمت‌ حامل‌های انرژی مطابقت دارد؟ آیا می‌توان 108‌میلیارد تومان از افزایش قیمت حامل‌های انرژی تامین کرد؟ نماینده مردم لنگرود گفت: دولت سال گذشته تنها 25‌هزار‌میلیارد تومان از بخش افزایش قیمت حامل‌های انرژی تامین اعتبار کرد. حالا سوال این است که دولت چگونه می‌تواند 108‌هزار‌میلیارد تومان از بخش یارانه‌ها درآمد داشته باشد؟

کشور را در بن‌بست نبود بودجه قرار ندهیم
یکی دیگر از مخالفان رد کلیات لایحه ابوالقاسم خسروی بود که در این‌باره، اظهار داشت: سوال بنده این است در حالی که کلیات بودجه در کمیسیون تلفیق با 22رای موافق و 22رای مخالف به این وضعیت تبدیل شده، چه مسئله‌ای موجب شد که وقت مجلس گرفته شود، باید پرسید چه مانعی بر راه اصلاح بودجه وجود دارد که کمیسیون آن مانع را احساس می‌کند؟ او افزود: مگر در سال‌های گذشته 20 بند لایحه بودجه به 120 بند تبدیل نشده است؟ چه مصلحتی موجب شد ما به رد بودجه رای دهیم؟ وی با تاکید بر این‌که ما نمی‌توانیم به صرف اشکالاتی که در بودجه وجود دارد، کشور را در بن‌بست نبود بودجه قرار دهیم، این ظلم به مردم است، گفت: نظرات کارشناسی، سازنده و اصلاحی نمایندگان در هنگام بررسی جزییات بودجه 92 مورد توجه قرار خواهد گرفت.

بهتر است دولت بودجه را اصلاح کند
موسی‌الرضا ثروتی، نماینده مردم بجنورد، هم به عنوان موافق رد کلیات لایحه بودجه 92 در جلسه علنی صحبت کرد و گفت: همه ما برای بررسی بودجه در یک خطی از علم و تجربه هستیم که بخواهیم بودجه را بررسی کنیم. بودجه را طوری بررسی کنیم که واقعه عملیاتی و مطابق با رشد و توسعه کشور باشد لذا ما نباید همدیگر را محکوم کنیم. او با اشاره به اظهارات رییس‌جمهور مبنی بر این‌که مجلس کلیات لایحه بودجه را تغییر ندهد، افزود: با توجه به این‌که رییس‌جمهور محترم تاکید کردند که کلیات لایحه بودجه در کمیسیون تلفیق تغییر نکند، ما بعد از انجام بررسی‌های لازم مجبور بودیم اصلاحات اساسی انجام دهیم، بنابراین تصمیم گرفتیم که خود دولت چنین کاری بکند تا نظر رییس‌جمهور محترم تامین شود.
ثروتی با بیان این‌که کمیسیون تلفیق مجبور است در صورت تصویب کلیات 30 تا 40‌درصد لایحه بودجه را اصلاح کند، افزود: طبق اصول 52، 53 و 55 قانون اساسی ارائه لایحه بودجه وظیفه دولت است و کمیسیون تلفیق تنها با بررسی نقاط قوت و ضعف بودجه می‌تواند اصلاحاتی را اعمال کند.

دولت به جای پاسخگویی بر صندلی مطالبه‌گری ایستاده است
رییس سابق مرکز پژوهش‌های مجلس و عضو کمیسیون برنامه بودجه و محاسبات مجلس دیگر موافق رد کلیات لایحه بودجه 92 بود که با بیان این‌که اقتصاد ما در سال‌های اخیر رکودی شده است، گفت: اگر مجلس بخواهد وظیفه خود را در قبال ملت انجام دهد، باید کمک کند تا کشور از حالت رکود تورمی خارج شود.

احمد توکلی افزود: اقتصاد ما در سال‌های اخیر رکودی شده است. نرخ رشد در ۹۱ حدود صفر بوده و در ۹۲ نیز بانک مرکزی، بانک جهانی، مرکز پژوهش‌ها و موسسه اکونومیست آن را منفی و صندوق بین‌المللی پول آن را 0/8‌درصد پیش‌بینی کرده‌ است. او افزود: نرخ رشد از برنامه سوم تا امروز نزولی نیز شده است.

متوسط نرخ رشد برنامه سوم سالانه 5/83، در سال‌های ۸۴-۸۹ دوره برنامه چهارم 3/83 و در دو سال ۹۰-۹۱ از برنامه پنجم به متوسط سالانه 0/5‌درصد کاهش یافت. توکلی تصریح کرد: این تنزل در حالی رخ داد که درآمد نفتی به قیمت ثابت دلار، در این سه دوره به ترتیب ۲۷، ۶۱ و در دوسال اخیر، به طور متوسط ۶۴‌میلیارد دلار بوده است. او ادامه داد: آقای احمدی‌نژاد که هرساله بیش از دوبرابر دوره پیش از خودش درآمد نفتی داشت، با سوءسیاست، مدیران ناکارآمد و گوش به فرمان و بی‌اعتنایی به نظر کارشناسی دلسوزان کار را به این‌جا رسانده است.

گرچه ستیزه‌جویی تحریمی دشمنان تاثیر منفی داشته است، ولی کاغذپاره تلقی‌کردن قطعنامه‌ها و فقدان تدابیر مناسب در قبال آن‌ها، بخشی از عملکرد همین دولت بوده است. او افزود: این وضعیت دشوار در اغلب خانه‌ها چند جوان بیکار را افسرده کرده است و اغلب کارمندان، کارگران، کشاورزان جز و کسبه خرده‌پا را از حداقل قدرت خرید محروم ساخته است. علت آن، خودمحوری در اجرای قانون هدفمندی، تعلل، ناتوانی و بعضا تعمد در تنظیم بازار ارز، سیاست‌های متلون، متناقض و غیرعلمی است. برخلاف سند چشم‌انداز که باید طی 20 سال کشور اول منطقه بشویم، حالا پس از هشت سال، پایین‌ترین نرخ رشد و بالاترین نرخ تورم را شاهدیم. او ادامه داد: کسری ظاهری در لایحه بودجه صفر است. اما اگر درآمد مالیاتی را از کل مخارج کم کنیم، کسری واقعی در لایحه ۸۶‌هزار‌میلیارد تومان است.

توکلی گفت: با کمال تاسف باید به اطلاع نمایندگان ملت برسانم که دولت در دو روز آخر سال بانک مرکزی را وادار کرد 3/8میلیارد دلار نفتی را که قبلا به قیمت هزارو ۲۲۶ تومان به بانک فروخته بود با نرخ جدیدی محاسبه کند و با چاپ اسکناس بیش از هشت‌هزار‌میلیارد تومان در اختیار دولت قرار دهد. یعنی حدود ۴۰‌هزار‌میلیارد تومان بر نقدینگی بیفزاید. باز هم ادعا می‌کند اتکای بودجه به نفت کاهش یافته است! او ادامه داد: این‌ها بخشی از دلایل تورم‌زایی و رکودآفرینی لایحه دولتی است که پس از هشت سال بسط ید و در اوج درآمدهای نفتی و حمایت‌های سیاسی، کار اقتصاد کشور را به این‌جا رسانده و حالا به جای آن‌که بر صندلی پاسخگویی و بازخواست بنشیند، بر کرسی مطالبه‌گری ایستاده و همه را مقصر و مسئول می‌شناسد، جز خویشتن را.

تمامی این مخالفت‌ها با تصویب کلیات لایحه بودجه راه به جایی نیافت و با 191رای موافق کلیات تصویب شد تا بار دیگر لایحه به کیمسیون تلفیق بازگردد و به قولی خود را برای تغییرات اساسی در این کمیسیون آماده کند.

منبع: بهار