یک قرن روایت از موتور تولید ثروت در ایران؛ رکورد‌ها پس از جنگ جهانی زده شد

بررسی‌ها نشان می‌دهد در ۱۱۸ سال گذشته، پایین‌ترین نرخ رشد سرمایه‌گذاری در سال ۱۳۲۲ و بالاترین رشد در سال ۱۳۲۸ محاسبه شده است.

به گزارش اکوایران، در سال ۱۳۲۲ نرخ رشد سرمایه گذاری در کشور نزدیک به منفی ۳۹ درصد بوده که پایین‌ترین میزان را در بیش از یک قرن داشته است. در مقابل بالاترین نرخ رشد سرمایه‌گذاری در این مدت در سال ۱۳۲۸ اعلام شده که نزدیک به ۷۴ درصد بوده است.

آمار‌ها حاکی از آن است که در طول بیش از یک قرن گذشته رشد سرمایه‌گذاری در کشور نوسان زیادی داشته که این امر خود را در وضعیت رشد اقتصادی کشور نشان داده است. در واقع ثبات در سرمایه‌گذاری عاملی بسیار مهم جهت رسیدن به یک نرخ رشد اقتصادی مناسب و پایدار در هر کشور است که در ایران این امر مشاهده نشده است.۰۳۱۲۲۵

اهمیت سرمایه‌گذاری در اقتصاد

تولید ناخالص داخلی به دو روش مورد محاسبه قرار می‌گیرد؛ این دو روش ارزش افزوده و هزینه نهایی نام دارند. در روش هزینه نهایی تولید ناخالص داخلی از چهار جز تشکیل شده که شامل مصرف مردم، سرمایه‌گذاری، مخارج دولت و خالص صادرات می‌شوند. در ادبیات اقتصادی آنچه منجر به رشد پایدار و بلندمدت اقتصاد می‌شود، سرمایه گذاری است. به همین دلیل به این جزء موتور رشد اقتصادی گفته می‌شود.

تمام تلاش‌ها و سیاست‌گذاری‌ها در هر کشوری که قصد استفاده از ظرفیت‌های خود در جهت رشد اقتصادی را دارد باید به هدف رشد سرمایه‌گذاری صورت گیرد. حال این سرمایه‌گذاری از داخل یا خارج باشد اهمیتی ندارد، بلکه مهم آن است که روند صعودی سرمایه‌گذاری به شدت برای رشد اقتصادی لازم است. بر این اساس می‌توان گفت در برخی مواقع و زمان‌ها کشور‌ها می‌بایست از اهداف و هزینه‌های کوتاه‌مدت خود مانند رشد مصرف مردم و رشد حقوق و دستمزد (مخارج دولت) دست بکشند تا رشد سرمایه‌گذاری اتفاق بیفتد.

در ادامه این تخصیص منابع به سمت سرمایه‌گذاری منجر به استفاده از مواهب ناشی از رشد اقتصادی که شامل توسعه اقتصادی و افزایش رفاه و مصرف خواهد شد.

اعداد و ارقام سرمایه‌گذاری در ایران

پژوهشکده پولی و بانکی اقدام به برآورد و تخمین رشد ارقام تولید ناخالص داخلی و طبعا تشکیل سرمایه ثابت کشور از سال ۱۲۸۵ تا ۱۳۳۸ کرده است. بر اساس این آمار‌ها رشد سرمایه‌گذاری در این مدت بالا و پایین زیادی را تجربه کرده است. به طور مثال در سال ۱۳۲۲ و هم‌زمان با تصرف ایران توسط نیرو‌های متفقین نرخ رشد سرمایه‌گذاری کاهش شدیدی داشته و برابر با منفی ۳۹.۲ درصد برآورد شده است. در مقابل در سال ۱۳۲۸ و پیش از ملی شدن صنعت نفت در ایران، نرخ رشد سرمایه‌گذاری بالاترین مقدار را در بیش از یک قرن ثبت کرده که برابر با ۷۴ درصد محاسبه شده است.

از بعد از سال ۱۳۳۸ نیز مرکز آمار جزئیات مربوط به رشد تولید ناخالص داخلی را گزارش کرده است. بر این اساس در فاصله سال‌های ۱۳۳۸ تا ۱۴۰۳ بالاترین نرخ رشد سرمایه‌گذاری در سال ۱۳۵۵ اتفاق افتاده و برابر با ۴۸ درصد بوده است. از طرف دیگر، پایین‌ترین رشد سرمایه‌گذاری در این بازه زمانی در سال ۵۸ محاسبه شده و معادل منفی ۳۶.۳ درصد اعلام شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد بعد از پایان جنگ تحمیلی هشت ساله، رشد سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران افزایش زیادی داشته و در سال ۷۰ برابر با ۴۴ درصد برآورد شده است. در سال‌های بعدتر نیز با شروع تحریم‌های آمریکا و سازمان ملل در سال ۹۰ نرخ رشد سرمایه‌گذاری نزولی شده و به طور مثال در سال ۹۲، منفی ۱۰ درصد محاسبه شد.

با وقوع برجام، اما رشد سرمایه‌گذاری زیاد شده و در سال ۹۵ معادل ۲۲ درصد بوده است. اما این روند صعودی ادامه پیدا نکرده و بعد از خروج آمریکا از برجام، نرخ رشد سرمایه‌گذاری کاهش یافته و در سال ۹۹ برابر با منفی ۱۷ درصد برآورد شده است.

آمار‌ها حاکی از آن است که از بعد از سال ۱۴۰۰ روند رشد سرمایه‌گذاری نزولی بوده است.