خط مستقیم ارتباطی میان ایران و آمریکا

 الجزیره در تحلیلی از روابط ایران و آمریکا و معامله تبادل زندانیان نوشت: منتقدان استدلال کرده‌اند که ایالات متحده با موافقت معامله مبادله زندانیان به باج‌خواهی ایران تن داده است. پریانکا شانکار ۲۶ اوت در الجزیره نوشت: اوایل ماه جاری، پس از بیش از دو سال مذاکره پشت درهای بسته، ایالات متحده و ایران بر سر یک معامله مبادله زندانیان به توافق رسیدند که پس از اجرای آن، تهران پنج شهروند ایرانی-آمریکایی را در ازای آزادی چند ایرانی زندانی در آمریکا و دسترسی به میلیاردها دلار وجوه مسدود‌شده آزاد خواهد کرد. با این حال سوالاتی در مورد اینکه چرا این معامله تنها در شرایط کنونی اتفاق می‌‌‌افتد، مطرح است. آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا، گفت که این توافق با هیچ جنبه دیگری از سیاست واشنگتن در قبال ایران ارتباطی ندارد و تنها بر آزادی شهروندان و ساکنان آمریکایی که به‌‌‌صورت اشتباه در تهران بازداشت شده‌‌‌اند، تمرکز دارد. اما وزارت امور خارجه گفته است که بخش جدایی‌ناپذیر اجرای این توافق اکنون دسترسی به ۶ میلیارد دلار از وجوه مسدودشده این کشور در کره‌جنوبی است.

به گزارش دنیای اقتصاد، برخی از منتقدان آمریکا را متهم کرده‌اند که با موافقت با این توافق، به آنچه «باج‌خواهی» ایران می نامند، تن داده است. تام کاتن، سناتور جمهوری‌خواه، در بیانیه‌‌‌ای در اوایل ماه اوت، جو بایدن رئیس‌‌‌جمهور این کشور را به یک «عمل مماشات‌گرانه» متهم کرد که می‌تواند ایران را جسور کند. اقتصاد ایران در حال حاضر در وضعیت نامساعدی قرار دارد. بر اساس گزارش بانک جهانی، این کشور با چالش‌های شدید تغییرات آب و هوایی از جمله خشکسالی شدید مواجه است که می‌تواند تولیدات کشاورزی را محدود کند.

جنگ در اوکراین همچنین هزینه واردات ایران را افزایش داده و بر منابع مالی دولت فشار وارد کرده است. واضح است که ایران انتظار دارد وجوه آزاد‌شده در کره‌جنوبی قابل دسترسی باشد تا بتوانند از آن بهره ببرد و اقتصاد خود را که در حال حاضر با مشکل مواجه است، اصلاح کند. رکسانا فرمانفرمائیان، مدرس سیاست بین‌الملل در دانشگاه کمبریج که متخصص مسائل ایران است، به الجزیره گفت: «این‌طور نیست که ایالات متحده به آنها پول بدهد. همچنین فکر می‌‌‌کنم کمی خلاف واقع است که بگوییم در این توافق مبادله زندانیان، ایران تنها طرفی است که در اینجا باج‌‌‌خواهی می‌کند. من نمی‌گویم قوانین ایران به شیوه مناسبی اجرا می‌شود، اما از زمانی که ایالات متحده از توافق هسته‌ای ۲۰۱۸ برجام [برنامه جامع اقدام مشترک] خارج شد و ایران را تحت تحریم‌های فوق‌العاده قرار داد و تمام سرمایه‌هایش را در زمانی که تهران به تعهدات خود پایبند بود مسدود کرد؛ کل رویکردش با باج‌خواهی همراه بود.»

کاوه موسوی، وکیل حقوق بشر ایرانی و رئیس سابق حقوق منافع عمومی در دانشگاه آکسفورد نیز معتقد است توافق ایران و آمریکا به این دلیل حاصل شده است که دولت بایدن از این اتفاق به نفع خود در اطمینان یافتن از پیشگیری از وقوع جنگ در بخش دیگری از جهان بهره‌برداری کرد، چون از روابط ایران با روسیه نگران است. غرب برای تامین مهمات موردنیاز اوکراین به شدت کار می‌کند، در حالی که روسیه از ایران و کره‌شمالی درخواست می‌کند که پهپاد، گلوله و خمپاره عرضه کنند.

وی به الجزیره گفت: ایالات متحده آگاه است که تهران سرمایه‌گذاری زیادی برای بقای روسیه انجام داده است و مایل است این روایت را تغییر دهد و همچنین اطمینان حاصل کند که تهران با دیگر همسایگان خود در خاورمیانه در صلح است. از زمانی که روسیه در فوریه گذشته به اوکراین حمله کرد، روابط مسکو و تهران نزدیک‌‌‌تر شده‌‌‌ است. اما در حالی که ایران تایید کرده است که قبل از آغاز درگیری اوکراین هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه داده است، اتهامات آمریکا مبنی بر ارسال صدها هواپیمای بدون سرنشین به روسیه از آغاز جنگ را رد کرده است.

تهران گفته است که توافق مبادله زندانیان پس از ورود دارایی‌های مسدود‌شده به حساب بانکی در بانک مرکزی قطر اجرا خواهد شد. اما هم در ایالات متحده از این معامله راضی نیستند، به‌ویژه اعضای یک خانواده با اقامت دائم در ایالات متحده که مشمول این مبادله نشده است. داریان دلیلی، پسر شهاب دلیلی به الجزیره گفت: هفت سال گذشته است و من به دولت آمریکا نیاز دارم که مسوولانه عمل کند. پدرم شهاب دلیلی، مقیم دائم آمریکا و شهروند ایران، همچنان در زندان به سر می‌برد. هیچ توضیحی در مورد اینکه چرا او آزاد نشده، به من داده نشده است. دولت ایالات متحده می‌گوید به این دلیل است که پدرم تحت عنوان «بازداشت غیرقانونی» معرفی نشده است.