خوب بخوابید تا رهبرسازمانی بهتری باشید!

اغلب ما به خوبی می‌دانیم حداقل میزان توصیه شده برای خواب در شبانه روز هشت ساعت است، اما کار روزانه، اختصاص وقت برای خانواده و تعهدات اجتماعی در بیشتر موارد امکان این میزان خواب را از ما می‌گیرد و گاهی بدون آنکه متوجه باشیم برای مدتی طولانی حدود چهار ساعت خواب در شبانه‌روز را تجربه کرده و همیشه چشمانی خسته و قرمز داریم و گاهی نیز به این میزان کم‌خوابی خود افتخار می‌کنیم!

اگر این وضعیت برای شما آشنا به‌نظر می‌رسد، شما تنها نیستید. اگرچه تعداد افراد طرفداران خواب بیشتر کم نیست اما جالب است بدانید که مطابق با آخرین اطلاعات به‌دست آمده از بررسی وضعیت سلامت، درصد قابل‌توجهی از مردم و به‌طور ویژه مدیران ارشد در کشور آمریکا به‌طور متوسط در طول شبانه روز بیش از شش ساعت نمی‌خوابند. برای مثال دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ۷۰ ساله آمریکا که یکی از افراد ثروتمند جهان نیز هست، طی چند دهه گذشته در طول شبانه‌روز فقط سه الی چهار ساعت خوابیده است. یا ریچارد برانسون مدیرعامل معروف شرکت مخابراتی ویرجین در طول شبانه‌روز تنها ۵ یا ۶ ساعت می‌خوابد.

در سال ۲۰۱۷ پژوهشی بین‌المللی توسط موسسه مرکز خلاقیت رهبری ccl انجام شد که نتایج آن نشان می‌دهد مساله خواب رهبران سازمانی بسیار بغرنج است و بیش از ۴۲ درصد رهبران سازمانی، کمتر از ۶ ساعت خواب مفید در شبانه‌روز دارند.

حتما اطلاع دارید که خواب مناسب و کافی با وجودی که بخشی از زمان شبانه‌روز ما را اشغال می‌کند، مزیت‌های قابل‌تاملی نیز دارد. خواب به ما اجازه می‌دهد که خاطرات خود را تقویت و ذخیره کنیم، تجارب عاطفی را تجدید کنیم، گلوکز را در بدن خود تجدید کنیم (ماده‌ای که سوخت مغز به‌حساب می‌آید) و موجب از بین رفتن بتا آمیلوئید (ماده‌ای که موجب بروز آلزایمر می‌شود و فعالیت‌های شناختی را مختل می‌کند) می‌شود. در مقابل، بی‌خوابی و خستگی ناخوشایند، منجر به قضاوت ضعیف، عدم کنترل خود و کاهش خلاقیت می‌شود. علاوه بر این، اثرات ثانویه ناشناخته‌ای نیز در عملکرد دارد.

تحقیقات نشان می‌دهد که محرومیت از خواب فقط به عملکرد فرد آسیب نمی‌رساند؛ زمانی که مدیران کم‌خواب باشند، نحوه عملکرد آنها منجر به کاهش بهره‌وری و خروجی کارکنان آنها نیز خواهد شد. سوال اینجاست که با وجود آگاهی از این موارد چگونه می‌توانیم رفتاری پایدار برای داشتن خوابی مناسب در رهبران داشته باشیم.

تحقیقات اخیر نشان می‌دهد رفتار افراد می‌تواند به‌طور چشمگیری روز به روز و هفته به هفته متفاوت باشد و بسیاری از این تغییرات با کیفیت خواب مدیر در ارتباط است. در واقع، مطالعات نشان داده است زمانی که رهبران با خواب ناکافی در محیط کار حاضر می‌شوند، احتمال اینکه صبر و تحمل خود را در قبال کارکنان از دست دهند، به شیوه‌ای توهین آمیز رفتار کنند و رفتار کاریزماتیک بسیار کمرنگ‌تری داشته باشند، بیشتر است.

در مطالعه‌ای که به تازگی انجام شده است، این نتیجه به‌دست آمد که رهبران محروم از خواب کافی، بی‌قراری، تحریک‌پذیری و تعارض بیشتری دارند که این موارد منجر به روابط بد آنها با کارکنان می‌شود. وقتی مدیران خواب کافی نداشته باشند، احتمال رفتارهای نامناسب آنها در روز با کارکنان بسیار بیشتر می‌شود، که موجب کاهش سطح تعامل با کارکنان نیز می‌شود. بنا بر این زمانی که رهبر سازمان استراحت کافی نداشته باشد، کل سازمان باید هزینه آن را پرداخت کند!

خواب بر توانایی مدیران در الهام‌بخشی و ایجاد انگیزه برای کارکنان نیز تاثیر می‌گذارد. پژوهشی که در این حوزه انجام شده، نشان می‌دهد، مدیران در شرایط عادی خواب، از خود احساسات مثبت نشان می‌دهند و کارکنان نسبت به آنها احساس خوبی دارند و آنها را رهبری کاریزماتیک می‌بینند، اما اگر همان رهبر خواب کافی نداشته باشد، کمتر احتمال دارد بتواند به همان میزان روحیه مثبت و خودکنترلی از خود به نمایش بگذارد.

علاوه بر این، رهبران سازمانی که برای خواب ارزش قائل نیستند، این موضوع در رفتار آنها با اعضای تیم کاری‌شان کاملا موثر است. برای مثال مدیری که ساعت سه بامداد برای زیردستان خود ایمیل کاری ارسال می‌کند، کارکنان خود را تشویق می‌کند در ساعتی که باید خواب مفید داشته باشند، آنلاین باشند و پاسخ ایمیل او را بدهند. در مطالعات اخیر نتیجه جالبی که به‌دست آمد اینکه کارکنان سعی می‌کنند رفتار خود را با این عادت کم‌خوابی رهبران خود تطبیق دهند و به همین دلیل کارکنانی که رهبرانی کم‌خواب‌تر دارند، حدود ۲۵ درصد نسبت به دیگران خواب کمتری دارند و خواب آنها کم‌کیفیت‌تر است.

یکی دیگر از نتایج مهم مطالعه اخیر این است که کم‌خوابی رهبران موجب می‌شود کارکنان در سازمان رفتار اخلاقی کمتری داشته باشند. رهبرانی که به‌طور سیستماتیک از خواب و استراحت خود اجتناب می‌کنند، در مقایسه با سایر مدیران، معتقدند که کارکنانشان کار خود را به درستی انجام نمی‌دهند.

راه‌حل

خوشبختانه راه‌حل‌هایی برای کمک به رهبران در بهبود کیفیت و کمیت خواب وجود دارد. بسیاری از این راه‌حل‌ها بسیار بدیهی هستند ولی رهبران از آن استفاده نمی‌کنند. رعایت انضباط کامل در زمان خواب و بیداری، پرهیز از مصرف کافئین هفت ساعت و نیکوتین سه یا چهار ساعت قبل از خواب و انجام ورزش کمی قبل از خواب به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کند. علاوه بر این اقدامات، تمرین تن آرامی(ریلکیشین) و مراقبه باعث کاهش اضطراب و در نتیجه خواب بهتر می‌شود.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که استفاده از گوشی‌های هوشمند نیز بر وضعیت خواب اثر دارد. ملاتونین ماده شیمیایی مهمی در بدن است که در فرآیند خوابیدن موثر است و نور (به ویژه نور آبی ناشی از صفحه نمایش گوشی‌های هوشمند) تولید طبیعی این ماده را در بدن کاهش می‌دهد. در پژوهشی که روی تعدادی از مدیران میانی انجام شد، این نتیجه به‌دست آمد که آنهایی که از ساعت ۹ شب به بعد از تلفن‌های هوشمند استفاده می‌کنند، اختلال خواب بیشتری نسبت به دیگران دارند. توصیه ساده عدم استفاده از تلفن‌های هوشمند در شب است و اگر این کار برای شما ممکن نیست، بهتر است از عینک‌هایی که نور آبی را فیلتر می‌کنند استفاده کنید. ضمنا یک چرت کوچک روزانه می‌تواند پردازش ذهنی را تسریع، اشتباهات را کاهش و میزان صبر و تحمل شما را افزایش دهد.

رهبران اغلب دو ابزار دیگر را نادیده می‌گیرند. اولین آن جدی گرفتن درمان اختلالات خواب است. براساس بررسی‌های انجام شده، تا ۳۰درصد آمریکایی‌ها بی‌خوابی را تجربه می‌کنند و بیش از ۵درصد از اختلال خواب رنج می‌برند. اکثریت افراد هرگز متوجه این عارضه در خود نمی‌شوند و به همین دلیل درمان نمی‌شوند. اگر اضافه وزن دارید، هنگام خواب، خر و پف می‌کنید و با وجود اینکه به مدت کافی در رختخواب مانده‌اید، اما هنوز احساس خستگی می‌کنید، ممکن است دچار اختلال خواب باشید. همکار یا همسر شما اغلب اولین کسانی هستند که این علائم را می‌بینند اما تشخیص‌های رسمی معمولا بعد از بررسی دقیق پزشکی قابل انجام است.

چنانچه اغلب از اختلال خواب خود آگاه باشند، ممکن است بتوانند با آزمون و خطا این مساله را برطرف کنند و البته بهبود کیفیت خواب موجب خودمدیریتی بهتر، داشتن روحیه و رضایت شغلی بیشتر در محل کار می‌شود.

یکی دیگر از روش‌های نادیده گرفته شده استراحت بیشتر پیش از بیدار شدن است. تحقیقات نشان می‌دهد که حدود ۱۲ دقیقه خواب بیشتر می‌تواند منجر به بازسازی معنی‌دار در وضعیت خواب و بهبود کیفیت آن شود.

به‌عنوان یک مدیر، حتی اگر شما نمی‌توانید به خوبی بخوابید، باید مراقب رفتارهای خود باشید تا کیفیت خواب کارکنان خود را به مخاطره نیندازید. کارکنان شما به دنبال نشانه‌هایی هستند که چه چیزی برای شما اهمیت دارد. اگر دچار کم خوابی هستید از مطرح کردن آن با همکاران به‌عنوان یک کار غرورآمیز پرهیز کنید. اگر مجبور هستید در ساعت سه صبح یک ایمیل کاری بنویسید، از گزینه تحویل در تاخیر استفاده کنید تا پیام شما تا هشت صبح ارسال نشود. اگر شما باید یک پروژه تمام‌وقت کار کنید، آن را به‌عنوان رفتار الگو به اشتراک نگذارید. اگر شما یک شب بیدار هستید از خود برای کارکنان یک الگو نسازید!

واضح است که اگر کمتر بخوابید، می‌توانید ساعات بیشتری کار کنید. اما به یاد داشته باشید که کیفیت کار شما و رهبری شما ناگزیر کاهش می‌یابد. جف بزوس مدیرعامل آمازون می‌گوید، «تعداد کمتر تصمیمات کلیدی از تصمیمات زیاد با کیفیت پایین بسیار بهتر است». اگر شما از خواب خود کم کنید، ممکن است چند ساعت بیشتر برای کار ذخیره کنید، اما این بهره‌وری ممکن است یک توهم باشد. حتی بدتر از آنکه تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است شما تحت تاثیر زیردستانتان قرار بگیرید.

این اولویت را به خاطر بسپارید، مدیری موفق‌تر خواهد بود که الهام بخشی بیشتری در کارکنان خود داشته باشد و شما با استراحت ناکافی از قدرت الهام بخشی خود به شدت کم می‌کنید.