تهدیدی علیه سلامت ایرانیان

فرارو- تقریبا اغلب صاحب نظران حوزه بهداشت و سلامت در جهان اجماع نظر دارند که کم‌تحرکی، یکی از بحران‌های جدی در جهان امروز است. بر اساس گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، بیش از 2 میلیارد نفر در جهان، فعالیت بدنی کافی ندارند و نرخ کم تحرکی به ویژه در دهه اخیر به نحو معناداری افزایش پیدا کرده است.

به گزارش فرارو؛ این بحران در ایران ابعاد وخیم‌تری را نیز پیدا می کند کما اینکه ارزیابی‌های رسمی حاکی از این هستند که بیش از 75 درصد از جمعیت ایران، فعالیت بدنی منظم ندارند و زنان به طور خاص، با فاصله ای 10 درصدی نسبت به مردان در معرض کم‌تحرکی بیشتر قرار دارند. این آمار در قیاس با متوسط جهانی، ایران را در زمره کشورهایی با وضعیت بحرانی از نظر فعالیت بدنی قرار می دهد.

در سال های اخیر بارها و بارها شاهد بوده‌ایم که بسیاری از صاحب نظران حوزه بهداشت و درمان نسبت به شیوع جدی کم‌تحرکی در جامعه ایران و در میان طیف های مختلف سنی، هشدارهای جدی را مطرح کرده‌اند. از این رو، به نظر می‌رسد که به طور خاص بایستی 3 دلیل عمده را در توضیح چرایی بالابودن آمارهای کم‌تحرکی در ایران معرفی کرد. مولفه هایی که البته بعضا با متغیرهای بین المللی در حوزه مذکور نیز هم‌پوشانی دارند.

1. نگرش‌های فرهنگی نسبت به ورزش و فعالیت بدنی

در بسیاری از جوامع، از جمله ایران، ورزش و فعالیت بدنی معمولاً به عنوان یک فعالیت تفریحی یا تخصصی در نظر گرفته می‌شود. این نگرش باعث می‌شود که مردم فکر کنند که برای ورزش کردن باید زمان خاصی اختصاص دهند یا در مکان‌هایی مثل باشگاه‌ها، استخرها یا زمین‌های ورزشی فعالیت کنند. این نوع نگرش موجب می‌شود که بسیاری از افراد تصور کنند که فعالیت بدنی برایشان ضروری نیست و از انجام آن خودداری می‌کنند.

علاوه بر این، در برخی فرهنگ‌ها، ورزش به خصوص برای زنان به دلیل فشارهای اجتماعی، مشکلات فرهنگی و عدم تأسیس فضاهای عمومی مناسب، به صورت کمرنگ‌تری مورد توجه قرار می‌گیرد. در ایران نیز این مشکل تا حدودی وجود دارد. ورای این ها، در مدارس و خانواده‌ها آموزش‌هایی که بتوانند مردم را به تحرک و فعالیت بدنی تشویق کنند، هنوز به میزان کافی مؤثر و گسترده نیست.

برای مثال، در بسیاری از مدارس، ساعت‌های تربیت بدنی به صورت ناقص یا غیر جذاب برگزار می‌شود و دانش‌آموزان فرصت کافی برای شرکت در فعالیت‌های ورزشی پیدا نمی‌کنند. همچنین، بسیاری از والدین به جای تشویق کودکان به انجام فعالیت‌های ورزشی، به آنها فشار می‌آورند تا زمان بیشتری را برای مطالعه و یادگیری در خانه صرف کنند. این عدم توجه به فعالیت بدنی در خانواده‌ها و مدارس، باعث می‌شود که نسل‌های آینده نیز از همان مشکلات رنج ببرند و به کم‌تحرکی دچار شوند.

۲. عوامل اقتصادی و تاثیرگذاری بر کم‌تحرکی افراد

یکی از دلایل عمده کم تحرکی در جامعه‌ی ایران، هزینه‌های بالای ورزش و تجهیزات ورزشی است. بسیاری از افراد به دلیل هزینه‌های بالای عضویت در باشگاه‌ها، خرید لوازم ورزشی، یا پرداخت هزینه‌های حمل و نقل به محل‌های ورزشی از انجام فعالیت بدنی اجتناب می‌کنند. این مشکل به خصوص برای افرادی که در مناطق کمتر توسعه‌یافته زندگی می‌کنند یا درآمد پایین‌تری دارند، مشهودتر است. بسیاری از این افراد حتی امکان رفتن به یک پارک یا زمین ورزشی را نیز ندارند.

از دیگر دلایل اقتصادی کم تحرکی، می‌توان به فشارهای اقتصادی و کمبود وقت اشاره کرد. در دنیای امروز، بسیاری از افراد به دلیل فشارهای شغلی و اقتصادی نمی‌توانند وقت کافی برای ورزش یا فعالیت بدنی اختصاص دهند. افراد شاغل به دلیل ساعت‌های طولانی کاری و مشغله‌های زندگی روزمره، غالباً اولویت‌هایی چون تأمین معیشت و امور خانواده را بر فعالیت‌های ورزشی ترجیح می‌دهند.

به علاوه، در مناطق شهری که زندگی سریع و پرفشار است، دسترسی به امکانات ورزشی و پارک‌ها نیز محدود است و بسیاری از افراد برای شرکت در فعالیت‌های بدنی مجبور به صرف زمان زیادی در ترافیک و هزینه‌های اضافی می‌شوند. این امر موجب کاهش تمایل مردم به انجام فعالیت بدنی می‌شود.

یکی دیگر از مشکلات اقتصادی، کمبود فضاهای ورزشی عمومی است. در بسیاری از مناطق ایران، به خصوص در مناطق روستایی و حاشیه‌ای، امکانات ورزشی به حداقل می‌رسد و حتی در برخی از مناطق شهری نیز، فضاهای ورزشی به دلیل مشکلات مالی و مدیریتی، مناسب برای استفاده عموم مردم نیستند. این مساله باعث می‌شود که بسیاری از مردم به دلیل نداشتن دسترسی به امکانات ورزشی، از فعالیت بدنی اجتناب کنند.

۳. تغییرات سبک زندگی و پیشرفت‌های فناورانه

تکنولوژی در عصر جدید به شدت بر زندگی انسان‌ها تأثیر گذاشته است. گسترش استفاده از اینترنت، گوشی‌های هوشمند، و شبکه‌های اجتماعی باعث شده است که بسیاری از افراد زمان زیادی را در فضای مجازی سپری کنند و فعالیت‌های جسمی را به حداقل برسانند. به خصوص در جوانان، ساعات طولانی نشستن در مقابل صفحه‌ نمایشگرهای موبایل، کامپیوتر و تلویزیون باعث کاهش فعالیت‌های بدنی می‌شود.

این وابستگی به تکنولوژی همچنین به افزایش استفاده از وسایل نقلیه خصوصی و عمومی منجر شده است. به طوری که بسیاری از افراد برای مسافت‌های کوتاه نیز از خودرو استفاده می‌کنند و حتی از پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری که می‌تواند به سلامت جسمی آنها کمک کند، خودداری می‌کنند.

در عین حال، امروزه، بیشتر افراد در محیط‌های کاری اداری و پشت میز مشغول به کار هستند که این نوع شغل‌ها معمولاً با کمبود فعالیت بدنی همراه است. ساعت‌های طولانی نشستن پشت میز باعث کاهش تحرک افراد می‌شود. این نوع سبک زندگی به طور مستقیم بر سلامتی افراد تأثیر می‌گذارد و موجب بروز مشکلاتی همچون چاقی، بیماری‌های قلبی، دیابت و فشار خون بالا می‌شود.

اضافه بر این، با افزایش استفاده از دستگاه‌های خودکار در زندگی روزمره، بسیاری از فعالیت‌های بدنی که قبلاً به طور طبیعی انجام می‌شدند، دیگر وجود ندارند. به عنوان مثال، استفاده از آسانسورها به جای پله‌ها، خرید آنلاین به جای رفتن به فروشگاه‌ها و کار با ماشین به جای پیاده‌روی همه باعث کاهش سطح فعالیت بدنی می‌شود. در این میان باید به این مساله هم توجه داشت که بحران کرونا و قرنطینه‌های ناشی از آن تأثیرات زیادی بر سبک زندگی افراد گذاشته است. در دوران قرنطینه، بسیاری از مردم به دلیل محدودیت‌های اجتماعی و تعطیلی مکان‌های ورزشی، فعالیت‌های بدنی خود را کاهش دادند و بسیاری از افراد در خانه باقی ماندند. این تغییرات باعث شد که سبک زندگی بی‌تحرک در برخی از افراد تقویت شود و برخی از آنها پس از پایان دوران پاندمی کرونا نتوانستند به سرعت به عادات سالم بازگردند.