سفرهای آقای عراقچی به منطقه نیز، گرچه بسیار مهم تلقی میشود، اما آنطور که انتظار میرفت، نتوانست روی تحولات منطقهای اثرگذاری داشته باشد. ظرافتهایی که در عرصه دیپلماسی منطقهای در حال شکل گیری است را نباید نادیده بگیریم، خاورمیانه به سرعت در حال تغییر چهره است و برخی پازلهای پشت صحنه، یکی، یکی رو نمایی میشوند. ما باید هرچه سریعتر سطح دیپلماسی منطقهای خود را بهبود ببخشیم. اتفاقا همه بار دیپلماسی کشور نباید روی دوش آقای عراقچی باشد، بلکه باید از چهرههای شاخص و با تجربه سیاست خارجی کشور از آقای علی اکبر صالحی تا سید محمد خاتمی و محمدجواد ظریف دعوت کنیم به بحرانهای منطقهای ورود کرده و رایزنیهای سیاسی را انجام دهند.
فرارو- جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، اخیرا گفته است: «از زمان و نحوه حمله اسرائیل به ایران اطلاع دارم.» این سخنان گرچه بسیار مبهم است، اما با گمانه زنیهای زیادی درباره نوع واکنش اسرائیل به ایران همراه شده است.
به گزارش فرارو، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در واکنش به اظهارات بایدن، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «هر که علم و آگاهی از زمان و چگونگی حمله اسرائیل به ایران داشته باشد و تجهیزات و پشتیبانی برای چنین حماقتی در اختیار قرار داده باشد، منطقا مسئولیت هرگونه خسارت احتمالی را برعهده خواهد داشت».
این اتفاقات در شرایطی رخ میدهد که زمان زیادی تا انتخابات ایالات متحده باقی نمانده است و هر نوع تنش در منطقه خاورمیانه پیش از انتخابات میتواند تاثیری مستقیم روی شرایط سیاسی آمریکا بگذارد. با وجود این که اسرائیل هنوز نسبت به حمله موشکی ایران واکنش نشان نداده است، اما طی ۲ هفته گذشته حملات هوایی متعددی به مواضعی در لبنان و غزه انجام داده است.
با توجه به این شرایط، پرسشهایی مطرح است از جمله این که اظهارات بایدن را چگونه میتوان تحلیل کرد و آیا احتمال تعویق حمله تا روشن شدن نتایج انتخابات وجود دارد؟ جلال ساداتیان، دیپلمات پیشین ایران در انگلستان و کارشناس ارشد سیاست خارجی در گفتگو با فرارو به این پرسشها پاسخ داده است:
جلال ساداتیان به فرارو گفت: «دیدگاه من این است که اسرائیل و ایالات متحده به توافق رسیده اند و اطمینان خاطر هم به اسرائیل داده شده که ایالات متحده پای این قضیه خواهد ایستاد. آمریکاییها برای تضمین دادن به اسرائیل تحرکاتی را هم در منطقه انجام داده و در حال تجهیز اسرائیل به سیستمهای نظامی و دفاعی است. اما من معتقدم اقدام احتمالی اسرائیل علیه ایران، تا پیش از انتخابات رخ نخواهد داد. گفتگوی یک ساعته تلفنی بایدن و نتانیاهو دقیقا بر همین اساس بوده و بعد از این گفتگو نیز نتانیاهو اعلام کرد که اقدام ما تابع منافع ملی ما است. شاهد دوم بر این فرضیه، حمله P۲ SPIRIT آمریکا به یمن است. به نظر میرسد ایالات متحده در تلاش است نشان دهد تا قبل از انتخابات، حمایت همه جانبهای از اسرائیل خواهد کرد. با توجه به همه این موارد است که معتقدم اقدام جدی از سوی اسرائیل انجام نمیگیرد، مگر این که حزب الله به حملات خود شدت ببخشد.»
وی افزود: «البته درباره حزب الله نیز میتوانیم بگوییم اسرائیل تا حد زیادی درباره لبنان گیر افتاده است یعنی اگرچه در حملات هوایی نسبتا موفق است، اما در حملات زمینی راه به جایی نبرده است. همچنین معتقدم اگر واقعا اسرائیل بخواهد قبل از انتخابات حمله کند، چیزی در حد همان حمله به پایگاه هشتم شکاری اصفهان خواهد بود که خسارات بسیار سنگینی را ایجاد نخواهد کرد. اگر اسرائیل این نوع حمله را انجام دهد و ایران هم پاسخی ندهد، طبیعتا ماجرا خاتمه پیدا میکند. اما به نظر میرسد اسرائیل زهر خود را به بعد از انتخابات موکول کرده تا از حمایت ۱۰۰ درصدی آمریکا برخوردار شود. سپس حملات جدی تری را ترتیب خواهد داد که هم بتواند پای آمریکا را به جنگهای منطقهای باز کند و هم ایران را تحت جنگ روانی و حالت انتظار قرار دهد. من این موضوع را در همین چارچوب میبینم.»
این تحلیلگر سیاست خارجی در ادامه گفت: «با وجود همه اینها، نتانیاهو، شخصیت کاملاً قابل اطمینان و پیش بینی محسوب نمیشود و ممکن است رفتارهای ناگهانی نیز از او سر بزند. اما اگر نتانیاهو میخواهد از حمایت قاطع آمریکا در حمله اصلی خود برخوردار باشد، چارهای به جز صبوری تا برگزاری انتخابات نخواهد داشت. تا زمان برگزاری انتخابات آمریکا همه چیز بسیار پیچیده، حساس و مانند یک بازی شطرنج تاکتیکی خواهد بود. به این موضوع هم دقت داشته باشیم که اتحادیه اروپا نیز اخیراً تلاش کرده با حمایت از اعراب درباره جزایر سه گانه، ایران را به انزوا کشانده و تحت فشار قرار دهد، تا چه به لحاظ اقتصادی و سیاست داخلی و چه به لحاظ سیاست خارجی تضعیف شود. همچنین اصلا بعید نیست که اروپاییها به سمت فعال کردن مکانیسم ماشه نیز حرکت کنند.»
وی افزود: «سفرهای آقای عراقچی به منطقه نیز، گرچه بسیار مهم تلقی میشود، اما آنطور که انتظار میرفت، نتوانست روی تحولات منطقهای اثرگذاری داشته باشد. ظرافتهایی که در عرصه دیپلماسی منطقهای در حال شکل گیری است را نباید نادیده بگیریم، خاورمیانه به سرعت در حال تغییر چهره است و برخی پازلهای پشت صحنه، یکی، یکی رو نمایی میشوند. ما باید هرچه سریعتر سطح دیپلماسی منطقهای خود را بهبود ببخشیم. اتفاقا همه بار دیپلماسی کشور نباید روی دوش آقای عراقچی باشد، بلکه باید از چهرههای شاخص و با تجربه سیاست خارجی کشور از آقای علی اکبر صالحی تا سید محمد خاتمی و محمدجواد ظریف دعوت کنیم به بحرانهای منطقهای ورود کرده و رایزنیهای سیاسی را انجام دهند. اکنون، فرصتی برای درگیری با دولت و تحقیر قدرتهای رو به رشد منطقهای نداریم. نباید منفعل بمانیم و بگوییم، چون حقانیت با ما است، نیازی به هیچ اقدامی هم نیست.»