اسب کاسپین ایرانی در راه یونسکو

انجمن حمایت از اسب کاسپین ایرانی با راه اندازی کمپینی از همه دوستداران این میراث کهن خواستند برای ثبت جهانی اسب کاسپین به نام ایران همکاری و حمایت کنند.

به گزارش ایرنا، این اسب که با پرونده "اسب کاسپین، مهارت‌های سنتی، پرورش ونگهداری" با شماره ۲۸۷۸ روز ۱۶ /۰۷/ ۱۴۰۲ در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسید زمینه‌ای شد تا علاقمندان به این اسب با اصالت ایرانی برای ثبت در یونسکو خیز بردارند.

دوستداران این نژاد کهن ثبت ملی اسب کاسپین را بسیار امید بخش و شوق آفرین دانستند که این امر زمینه‌ای برای تلاش بیشتر در جهت ثبت این نژاد اصیل در یونسکو به نام ایران شد.

اعضای انجمن حمایت از اسب کاسپین ایرانی و بسیاری از دوستداران این حیوان نجیب بر این باورند ورزش چوگان که به نام ایران در یونسکو ثب شد، اما شیطنت‌های از سوی برخی کشور‌ها انجام تا چوگان را به نام خود ثبت کنند.

دوستداران اسب کاسپین ایرانی معتقدند برخی از کشور‌های منطقه در صدد هستند تا این اسب با اصالت ایرانی را تغییر نام داده و به نام کشور خود در یونسکو ثبت کنند و همه این حساسیت‌ها سبب شد تا علاقمندان اسب کاسپین با اراده‌ای قوی در مسیر ثبت جهانی این اسب تلاش کنند.

در شرایط فعلی تعداد اسب کاسپین در ایران اکنون حدود ۳۳۰ راس است از طرف دیگر مار‌های ثبت شده نشان می‌دهد که در جهان تعداد این گونه ارزشمند و اصیل به کمتر از یک‌هزار راس رسیده است. آماری که ضرورت تلاش برای حفاظت از این گونه بومی نوار شمالی ایران را بیشتر می‌کند.

اسب کاسپین با نام لاتین «Caspian horse» با قدمت بیش از پنج هزار سال یکی از قدیمی‌ترین نژاد‌های اسب‌های موجود در جهان محسوب می‌شود. پراکندگی فعلی این اسب از شرق مازندران تا تالش در غرب گیلان است.

در حال حاضر روستای کمدره از توابع بخش دشت‌سر آمل در مازندران خاستگاه اصلی اسب کاسپین یا اسبچه خزر است. این گونه جانوری با تلاش‌هایی که در این روستا انجام شد و پیگیری انجمن ملی حفاظت از کاسپین به ثبت ملی رسیده تا از این حیوان ارزشمند و کهن‌ترین نژاد اسب به عنوان بخشی از هویت تاریخی مازندران و شمال کشور حفاظت شود.

اسب خزری یا کاسپین، همان‌طور که از نامش پیداست، به اکوسیستم مناطق شمالی ایران تعلق دارد. سال ۱۳۹۰ در گوهرتپه مازندران گورستانی متعلق به سه هزار و ۴۰۰ سال قبل از میلاد کشف شد که در آن فسیل‌های اسب خزری وجود داشت. همچنین کتیبه‌هایی در مناطق تخت جمشید وجود دارد که تصویر این اسب ایرانی را نشان می‌دهد. امپراتوری عظیم ایران در گذشته، به نیرو‌های حیوانی قوی برای حمل‌و نقل احتیاج داشته و از این اسب کمک می‌گرفته است.

اسب کاسپین با سابقه پنج هزار ساله نقش نگاره‌های آن در تخت جمشید، طاق بستان و مهر داریوش حک شده که این امر نشان از پیشینه کهن این اسب است.

تا سال ۱۳۴۵، اسب کاسپین فقط در ایران وجود داشت. سپس این حیوان زیبا به سایر مناطق جهان از جمله آمریکا و اروپا نیز راه یافت. در حال حاضر اسب خزری در مناطق شمالی ایران پراکنده است. این مناطق شامل نواحی شمال شرقی ایران از جمله ترکمن‌صحرا و مناطق شمال غربی مانند آستارا و تالش است. در گذشته به این نژاد اسبچه خزری نیز گفته می‌شد، اما امروزه ثابت شده که این نژاد یک اسب کامل است.

داستان چوگان تکرار نشود

دبیر کمپین ثبت جهانی اسب کاسپین ایرانی اظهار کرد: همه باید هوشیار باشیم تا داستان ورزش چوگان برای اسب کاسپین ایرانی تکرار نشود، چون برخی از کشور‌ها درصدد تغییر نام این اسب و ثبت آن در یونسکو به نام کشور خود هستند.

مهدیار پیرزاده گفت: در شرایط فعلی یکی از ضرورت‌های جدی آن است تا اسب کاسپین به نام ایران در سطح بین المللی و یونسکو ثبت شود.

وی با بیان این مطلب که بعد از تبت ملی اسب کاسپین در کشور به ثبت جهانی آن امیدوار شدیم، اظهار کرد: دوستداران این میراث کهن به همراه مسوولان متحد و همدل برای ثبت جهانی اسب کاسپین تلاش می‌کنند.

پیرزاده گفت: با راه اندازی کمپین ثبت جهانی اسب کاسپین در کشور گام نخست برای تحقق این خواسته و مطالبه ملی محکم برداشته شد.

دبیر کمپین ثبت جهانی اسب کاسپین افزود: یکی از هدف‌های اصلی راه اندازی این کمپین ایجاد دبیر خانه رسمی در جهت ثبت جهانی اسب کاسپین در یونسکو است.

وی با اشاره به این مطلب که همه افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند در این کمپین اثر گذار باشند، بیان کرد: از ظرفیت‌های بخش خصوصی برای تجاری سازی و برند سازی این میراث کهن باید برنامه جدی داشته باشیم.

پیرزاد ادامه داد: در مقطعی برای حمایت یوز پلنگ ایرانی کار‌های فرهنگی ارزشمندی صورت گرفت که برای اسب کاسپین هم باید در این مسیر کار شود.

دبیر کمپین ثبت جهانی اسب کاسپین تصریح کرد: هر مسوولی که می‌تواند طبق ظوابط اعلام شده برای ثبت جهانی اسب کاسپین کمک کار باشد در‌های کمپین بر روی آنها و شهروندان باز است.

چراغ اول روشن

مدیر انجمن ملی حفاظت از اسب کاسپین در گفتگو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: ثبت ملی اسب کاسپین خبر نوید بخشی بود که زمینه جهانی شدن این میراث کهن را فراهم کرد.

محمدجواد دهقان گفت: یکی از جدی‌ترین دغدغه ما برای این نژاد کهن آن است تا قبل از این که کشور‌های دیگر آن را به نام خود ثبت نکردند این مهم برای ایران رقم بخورد.

وی با اشاره به این نکته که در حال حاضر یک عزم ملی برای تحقق این مهم در حال شکل گیری است، اظهار کرد: مسوولان در شرایط فعلی از نظر فرهنگی و اجتماعی کمک کار هستند.

مدیر انجمن ملی حفاظت از اسب کاسپین با بیان این که در کل کشور تعداد این نوع اسب ۳۳۰ راس است، اظهار کرد: همه دوست‌داران میراث کهن باید تلاش کنند تا تعداد این گونه نادر در کشور ما بیشتر از آمار فعلی افزایش یابد.

اسب کاسپین زیبا دارای بدنی متناسب است، اما مانند بسیاری از نژاد‌ها بدن پر و تنومندی ندارد. به همین خاطر به او اسبچه یا اسب مینیاتوری هم گفته می‌شود. البته مینیاتوری بودن این نژاد خیلی مشهود نیست و نمی‌توان به راحتی تفاوت بدنی آن را با سایر اسب‌ها تشخیص داد. اسب نژاد کاسپین دارای استخوان‌بندی محکم، سم بیضی و سفت، سر کوچک، چشمان درشت و برجسته، گوش‌های ایستاده و بافاصله و پیشانی محدب است.

پوست نژاد خزری بسیار براق، درخشان و نازک است و یال و دم ظریف، اما پرپشت و صاف دارد. اسب خزر به رنگ‌های سفید، سیاه، نیلی، خاکستری و قهوه‌ای تیره و روشن دیده می‌شود. ازنظر ظاهری این اسب شباهت زیادی به نژاد‌های آخال تکه و عربی دارد. قد اسب بالغ به طور میانگین ۱۱۷ تا ۱۲۷ سانتی‌متر و وزن آن ۲۵۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم است. طول عمر این اسب در صورت مراقبت و نگهداری صحیح به ۲۵ تا ۳۰ سال می‌رسد.

هوش و تمایل اسب خزری برای یادگیری مهارت‌های جدید، شگفت‌انگیز است. این نژاد به طور کلی رفتار دوستانه‌ای دارد و هم با تازه‌کار‌ها و هم با بچه‌ها به خوبی ارتباط برقرار می‌کند. راه رفتن اسب کاسپین بیشتر با نام شناور معروف است، زیرا بسیار با وقار و نرم حرکت می‌کند. آنها علاوه بر بدن عضلانی و قوی، بسیار چابک هستند و تحرک بالایی دارند. همین امر منجر به پرش‌های بلند و بدون نقص اسب خزری شده است. اسب‌های کاسپین مانند اجداد خود در ایران باستان عاشق کشیدن کالسکه و گاری هستند.