نارضایتی ۹۲ درصدی مردم از وضعیت فعلی ایران

روزنامه هم میهن در گزارشی به بررسی نتایج تازه‌ترین پیمایش ملی در کشور پرداخت و نوشت: اواخر سال گذشته بود که دفتر طرح‌های ملی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات ایران پیمایشی با عنوان «موج چهارم پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان» رونمایی کرد و صابر جعفری کافی‌آباد، رئیس مرکز طرح‌های ملی گفت که قرار است مجلدی از نتایج آن به‌زودی منتشر شود. بخش‌هایی از این پیمایش، اما در اختیار بعضی پژوهشگران قرار گرفته و آن‌ها به‌مرور در حال منتشر کردن آن هستند.

جامعه آماری موج چهارم پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان که موج‌های قبلی‌اش در سال‌های گذشته انجام شده، در کل کشور ۱۵ هزار و ۸۷۸ نفر است و براساس پاسخ‌های مجموع افراد بالای ۵۱ سال خانوار‌های شهری و روستایی ساکن در ۱۵ استان کشور در زمان اجرای آن به دست آمده است. این پیمایش در بخش‌های مختلفی مثل اخلاق و ویژگی‌های اخلاقی، ارزش‌ها و هنجار‌های خانوادگی، اعتماد و سرمایه اجتماعی، مسائل اجتماعی و آسیب‌ها و... تدوین شده و هنوز به‌طور عمومی، نتایجش منتشر نشده است.

جامعه آماری موج چهارم پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان که موج‌های قبلی‌اش در سال‌های گذشته انجام شده، در کل کشور ۱۵ هزار و ۸۷۸ نفر است و براساس پاسخ‌های مجموع افراد بالای ۵۱ سال خانوار‌های شهری و روستایی ساکن در ۱۵ استان کشور در زمان اجرای آن به دست آمده است. این پیمایش در بخش‌های مختلفی مثل اخلاق و ویژگی‌های اخلاقی، ارزش‌ها و هنجار‌های خانوادگی، اعتماد و سرمایه اجتماعی، مسائل اجتماعی و آسیب‌ها و... تدوین شده و هنوز به‌طور عمومی، نتایجش منتشر نشده است.

در بخش «مسائل و آسیب‌های اجتماعی» موج چهارم این پیمایش، مهمترین مسئله کشور، مطلوبیت وضع فعلی کشور، مهمترین مخاطره زیست‌محیطی کشور در آینده نزدیک، در امان بودن مال و اموال مردم در جامعه، احساس امنیت در سطح شهر و خیابان، امن بودن ایران و امنیت شغلی جامعه بررسی شده است. در بخش اول که مربوط به مهمترین مسئله کشور است، از پاسخگویان پرسیده شده که «به نظر شما در شرایط فعلی مهمترین مسئله کشور چیست؟» و پاسخگویان به ترتیب، گرانی و تورم با ۸۱/۹ درصد، بیکاری با ۴۷/۹ درصد، اعتیاد با ۲۶/۹ درصد، فساد اقتصادی و اداری با ۱۳/۱ درصد، مسئله مسکن با ۱۲/۱ درصد، مسئله حجاب با ۱۱/۹ درصد، مسئله ازدواج جوانان با ۱۰/۷ درصد، مسئله طلاق با۷/۱ درصد، کم‌آبی با ۵/۷ درصد و رعایت نکردن قانون با ۴/۷ درصد را به‌عنوان مهمترین مسائل کنونی ایران دانسته‌اند. در این بخش ۴/۲ درصد هم محدودیت آزادی بیان و مطبوعات و ۲/۶ درصد، آلودگی هوا، گرد وخاک و ریزگرد‌ها را مهمترین مسئله ایران دانسته‌اند.

بخش مهمی از این پیمایش، اما مربوط به نظر پاسخگویان درباره مطلوبیت وضع فعلی کشور است؛ در این بخش از پاسخگویان پرسیده شده که نظرشان را درباره مطلوبیت وضع فعلی کشور بیان کنند: «بین مردم، سه نظر درباره اوضاع فعلی کشور وجود دارد، کدام دیدگاه را درست ارزیابی می‌کنید؟». در پاسخ، ۶۱/۶ درصد پاسخگویان معتقد بودند که وضع موجود را باید با انجام اصلاحات بهتر کرد، ۳۰/۲ درصد معتقد بودند وضع کشور قابل اصلاح نیست و ۸/۲ درصد پاسخ دادند که وضع فعلی خوب و قابل دفاع است.

نظر پاسخگویان از نظر متغیر‌هایی مثل جنس، وضعیت تاهل، هزینه خانوار، سن، تحصیلات، شغل و محل سکونت هم بررسی شده است؛ این متغیر‌ها نشان می‌دهند ۶۵ درصد زنان پاسخگو معتقد بودند که وضع موجود را باید با انجام اصلاحات بهتر کرد و ۵۸/۳ مردان نظر مشابهی داشته‌اند.

از طرف دیگر در پراکندگی استانی این بخش، مشخص است که پاسخگویان ساکن آذربایجان غربی، امید کمتری نسبت به بقیه استان‌ها داشته‌اند؛ ۴۰/۱ درصد پاسخگویان در این استان گفته‌اند که وضع کشور قابل اصلاح نیست. استان کردستان، بعد از آذربایجان غربی، ناامیدان بیشتری داشته است؛ ۳۷/۹ درصد پاسخگویان در این استان معتقد بودند که وضع کشور قابل اصلاح نیست.

حالا جامعه‌شناسان و پژوهشگران اجتماعی در تحلیل این بخش می‌گویند که مجموع ۶۱/۶ درصد پاسخگویان که معتقد بودند که وضع موجود را باید با انجام اصلاحات بهتر کرد و ۳۰/۲ درصد که گفته‌اند وضع کشور قابل اصلاح نیست، جمعیت ۹۲ درصدی معترضی را تشکیل داده‌اند که بخش بزرگی از آن‌ها هنوز امیدوارند؛ متین رمضانخواه، جامعه‌شناس یکی از آنهاست.

از نظر این جامعه‌شناس، می‌توان گفت که اگر دو گروه اول را با هم جمع کنیم، باید بگوییم که بالای ۹۰ درصد به وضعیت کنونی اعتراض دارند و فقط ۸ درصد راضی بوده‌اند؛ ۶۲ درصد این افراد گفته‌اند ما پای کاریم برای اینکه در این اصلاح کنشگری بکنیم، به همین دلیل باور داریم ایده امید اجتماعی در جامعه ایران هنوز ایده کلیدی است، باوجود اینکه این گروه با بیم‌های بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ترس‌های زیادی دارند، مسائل کشور را نگران‌کننده می‌بینند و. ولی ۶۰ درصد از اعضای جامعه همچنان به تئوری امید اجتماعی باور دارند؛ یعنی شهروندان باور دارند که از طریق خودشان می‌توانند مصلحانه رفتار کنند که راه خروج از مشکلات اجتماعی را می‌توانند رقم بزنند: «جامعه ایران در دورنمایی که در مسائل اجتماعی به ما ارائه می‌کند باوجود نگرانی‌هایش، از سویی امید تقویت‌شده دارد برای اینکه فردا قابل اصلاح است. اگر ۶۰ درصد جامعه به این باور داشتند که شرایط غیرقابل اصلاح است، تغییرات کوچکی که در حکومت اتفاق می‌افتد، اصلاً دیده و شنیده نمی‌شد.»