منطقه امن نقدینگی در نوسان ارزی

بر اساس مطالعات، جهش‌های ارزی در ایران معمولا با یک تاخیر زمانی منجر به جهش تورم می‌شوند. این در حالی‌است که اگر جهش ارزی با افزایش شدت تزریق نقدینگی همراه نشود، نمی‌تواند به تورمی ماندگار تبدیل شود.

به گزارش اکوایران، در روز‌های اخیر نرخ ارز تحت تاثیر اخبار سیاسی و مسائل بین‌المللی با نوسان مواجه شده است. در این گزارش بررسی شده که حتی اگر تغییرات نرخ ارز موقتی نبوده و دوام داشته باشد، در صورت تداوم روند نزولی رشد کل‌های پولی، نمی‌تواند به جهش تورمی ماندگار منجر شود.

علت اصلی تورم در کوتاه‌مدت و بلندمدت

بر اساس ادبیات جریان اصلی اقتصاد، می‌توان گفت اصلی‌ترین دلیل شکل‌گیری تورم در بلندمدت، رشد نقدینگی است. در صورتیکه رشد نقدینگی کاهش یابد، می‌توان انتظار داشت فشار تورم نیز کمتر شود. این درحالیست که در کوتاه مدت، انتظارات و نرخ ارز نقش قابل توجهی در شکل‌دهی به تورم دارند. آمار‌ها نشان می‌دهد هر جهش ارزی در تاریخ ایران، با یک تاخر زمانی به جهش تورم منجر شده است.

چرا تورم ماندگار می‌شود؟

نکته قابل توجه این است که هر شوک تورمی که به اقتصاد وارد می‌شود، تنها در صورتی می‌تواند به تورم مزمن یا ماندگار تبدیل شود که با رشد شدت تزریق نقدینگی همراه شود. در صورتیکه شوک وارد شده با رشد نقدینگی پاسخ داده نشود، به مرور زمان اثر شوک از بین خواهد رفت و مسیر تورم به روند بلندمدت آن بازمی‌گردد.

جهش ارزی و کاهش رشد نقدینگی؛ سناریوی محتمل در رابطه با تورم چیست؟

با توجه به نوسان نرخ ارز در چند روز اخیر، ممکن است کانال قیمتی نرخ ارز تغییر کرده باشد. به طور کلی جهش ناگهانی نرخ ارز می‌تواند از کانال انتظارات تورمی، افزایش هزینه‌های تولید و افزایش هزینه‌های دولت منجر به تورم شود. از نظر برخی کارشناسان جهش ارزی اگر با شدت گرفتن رشد نقدینگی همراه باشد، باید انتظار داشت کانال تورم بلندمدت نیز صعودی شود. به همین دلیل است که برخی اقتصاددانان راه حل مهار تورم را در مدیریت نرخ ارز و افزایش تدریجی آن به همراه کاهش دادن رشد نقدینگی می‌دانند.

این درحالیست که با توجه به آخرین آماری که از کل‌های پولی توسط بانک مرکزی منتشر شده است، مشاهده می‌شود رشد نقطه‌به‌نقطه نقدینگی از ۳۴.۱ درصد در دی ماه ۱۴۰۱ به ۲۵.۲ درصد در دی ۱۴۰۲ کاهش پیدا کرده است.

همچنین هسته اصلی تورم‌ساز بانک مرکزی یا پایه پولی نیز از رشد ۳۸.۲ درصد در دی ماه ۱۴۰۱ به رشد ۳۱.۷ درصدی در دی ماه سال جاری رسیده است. بر اساس چارچوب نظری علم اقتصاد چنانچه رشد کل‌های پولی مهار شود می‌توان انتظار مهار شدن نیروی اصلی که منجر به تورم شده است را داشت؛ بنابراین انتظار می‌رود چنانچه حتی کانال نرخ ارز در همین نرخ روز‌های اخیر به حرکت خود ادامه دهد، در صورت تداوم روند نزولی در رشد کل‌های پولی، شوک تورمی ماندگاری زیادی نداشته باشد.

این وضعیت در حالتی رخ می‌دهد که نوسان ارزی منشا خارجی داشته باشد و رشد برونزای ارز، تنگنای منابع بنگاه‌ها و کسری بودجه دولت را تشدید کند و سر از منابع بانکی و استقراض از بانک مرکزی در بیاورد. به نوعی آنچه که تعیین می‌کند نوسان ارزی به تورم ماندگار تبدیل شود یا خیر، در اختیار دولت است. یا دولت تصمیم می‌گیرد از مخارجش در این شرایط بکاهد و با تسهیلات تکلیفی، به دنبال رونق تولید نباشد، یا اینکه از مخارج نمی‌کاهد و به منابع بانکی فشار می‌آورد. در حالت دوم، باید منتظر تورم ناشی از نوسان ارزی باشد.