فاطمه روغنی*؛ اصل رازداری پزشکی و حریم خصوصی بیماران یکی از مهم‌ترین وظایف اخلاقی در حیطه پزشکی است که دارای سابقه‌ای دیرینه در دنیای پزشکی است در بیان علت و فلسفه آن می‌توان به احترام به اتونومی بیمار و نیز جلوگیری از آسیب رساندن به رابطه‌ای که موضوع آن اعتماد است اشاره نمود لذا در اکثر کد‌های اخلاقی انجمن‌ها و تشکل‌های حرفه‌ای پزشکی به مسأله حریم خصوصی و رازداری تأکید فراوان شده وحتی در برخی از کشور‌ها در این مورد قوانینی نیز وضع شده، از طرفی لزوم رازداری یک امر مطلق نیست و ممکن است شرایطی پیش آید که پزشک ناگزیر به نقض رازداری باشد.
سوالی که مطرح است این است که چنانچه پزشک در ارتقای عملیات پزشکی متوجه ارتکاب جرم یا جرایمی از ناحیه بیمار شود تکلیفش چیست؟ ماده ۶۴۸ ق. م. ا موارد نقض رازداری را در موارد قانونی مجاز می‌کند حال منظور از این موارد قانونی چیست؟
از جهت دیگر پیروی از قانون برای همه مردم جامعه در هر سمتی که باشند الزامی است همچنین رعایت حفظ حریم شخصی افراد یکی از اساسی‌ترین وظایف هر فردی است و در مورد پزشکان این اصل از اصول بنیادین حرفه آن‌هاست پس پزشکی که بین حفظ رازداری بیمارش و رعایت موارد قانونی مذکور در م ۶۴۸ باید یکی را انتخاب کند بهرحال مجبور به زیر پا گذاشتن یکی از این اصول است و به نظر میرسد که می‌بایست برای این مشکل راه حلی پیدا کرد هر چند وزارت بهداشت و درمان و اموزش پزشکی اقدام به تصویب منشور حقوقی بیمار نموده ولیکن به نظر میرسد نواقص موجود در مفاد منشور و خصوصا عدم تامین ضمانت اجرای موثر قانونی، همچنین با وجود کاستی‌های موجود در قوانین کیفری در این زمینه، مقررات قانونی موجود نمی‌تواند مشکلات ومعضلات بیماران دردمند را پاسخگو باشد.
به عبارت دیگر حقوق بیماران انتظاراتی است که او از موسسات خدمات بهداشتی درمانی دارد یعنی بیمار بدون در نظر گرفتن سن؛ جنس؛ نژاد و دیگر تفاوت‌های موجود حق آگاهی، احترام، رازداری، حفظ حریم شخصی، دریافت مراقبت‌ها و درمان صحیح، حفاظت و اعتراض را دارد و وظیفه پزشک و پرستار نیز رعایت حقوق بیمار است.
مطابق بند ۷ منشور حقوق بیمار در ایران بیمار حق دارد از رازداری پزشک و دیگر اعضای تیم معالج برخوردار باشد. رعایت اصل رازداری احترام به حریم خصوصی بیماران و رعایت اصل اتونومی که همان احترام به خودآئینی بیمار است را در پی دارد.
نکته‌ی مهم این که در تمام این شرایط پزشک باید منافع آشکارسازی را با مضرات آن سبک و سنگین کند و در نهایت تصمیم‌گیری کند. همچنین نهایت سعی و کوشش خود را مصروف کند که از ناحیه‌ی این آشکارسازی کم‌ترین ضرر متوجه بیمار شود از جمله این که به دادن حداقل اطلاعات بسنده کند و دیگر این که اطلاعات را فقط به کسانی بگوید که برای دفع خطر به این اطلاعات نیازمند هستند و در نهایت تا جایی که ممکن باشد سعی کند در این آشکار سازی بیمار را همراه خود کند و رضایت او را جلب کند.
در بیان پاسخ به سوال طرح شده می‌توان گفت که چنانچه پزشک در راستای عملیات پزشکی متوجه ارتکاب جرم یا جرایمی از ناحیه بیمار شود تکلیفش را نمی‌توان بصورت مطلق و در مورد همه‌ی جرایم به یک صورت بیان نمود. زیرا که با توجه به اهمیت و ضرورت اصل رازداری، پزشک می‌بایست در حفظ اسرار بیماریش کوشا باشد، اما در مواردی که در قوانین مختلف مورد بررسی قرار گرفت دریافتیم که رازداری بصورت مطلق نبوده و استثنائاتی نیز خواهد داشت.
چرا که اگر پزشک به اصول اخلاقی حرفه خود در همه حال پایبنده بوده و در صورت آگاهی از ارتکاب جرم توسط بیمار باز هم رازداری بیمارش را در اولویت قرار دهد، وظیفه‌ی انسانی خویش را زیر پا نهاده، مطالعات انجام شده بیانگر ضرورت حفظ رازداری در غیر از موارد استثنایی می‌باشد و پزشک را در مورد ارتکاب جرم ملزم به نقض رازداری کرده‌اند.
منابع:
۱. قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲
۲. رازداری پزشکی یا سر حرفه‌ای از نظر اخلاقی و قانون امیر دیبائی
۳. اخلاق پزشکی، حفظ اسرار بیمار حقیقت گویی و سودمندی آن برای بیمار و پزشک، زهرا تقی زاده
۴. مقایسه قوانین مربوط به حقوق بیمار در ایران با منشور حقوق بیمار و نظرسنجی از پزشکان دانشگاه
۵. علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی استان فارس محترم نعمت‌الهی
*کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی
۱۰ فیلم برتر فلورنس پیو / بازیگر جذاب فیلم اوپنهایمر + بیوگرافی و حواشی زندگی 
چطور مینیمالیسم را به بخشی از سبک زندگی خود تبدیل کنیم؟ 
زیباترین گیاهان اپارتمانی برای آویزان کردن از سقف 
۱۰نگرانی بیمورد که بعدها میفهمید ارزشش را نداشت! 
۷دردسر داشتن هوش بالا 
به این ۹عادت روزمره بله بگویید تا پختهتر شوید 
