چشم جوانان به چیست؟ الگویشان کیست؟

یادداشت دریافتی- نصراله خلیلی؛ با وقوع پیشرفت تکنولوژی و شبکه‌های اجتماعی درغرب و گسترش پیامدهای اقتصاد سرمایه داری در جوامع غربی و به دنبال آن تغییرات سریع و گسترده در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چهره جهان بطرز چشمگیری متحول شد.

این اتفاق با توجه به رشد و گسترش رفاه اقتصادی در جهان و تغییر در سبک و الگوی زندگی مردم طبیعی بود.

اما این رویداد همراه با گسترش وسایل ارتباط جمعی مانند تلویزیون و خصوصا ماهواره مسایل نو و جدیدی را برای کشورهایی که تنها پذیرنده و دریافت کننده ظواهر محصولات اقتصادی و فرهنگی غرب بودند ایجاد کرد.

با ورود وسایل آرایشی چهره جامعه و سنت‌های گذشته دگرگون شد.

وسایل آرایشی و لباس‌ها متنوع از زمانی شروع شد که جوانان بخصوص زنان در پی تعریف نقش جدیدی برای خود در عرصه جامعه و تحولات آن بودند و نگرش آن‌ها تغییر کرد و برای صاحبان پول و سرمایه، این فرصت فراهم آمد که بازار سودآوری را برای خود ایجاد کنند.

پس ارائه مد‌ها و الگوهای جدید، نوعی بسترسازی برای اینگونه افراد به منظور ابراز وجود آن‌ها در جامعه بوده است.

از این زمان بود که پرداختن به ظواهر لباس و آرایش چهره به صورت مد شکل جدی تری به خود گرفت و زمینه خرید روز افزون پوشاک و لوازم آرایشی رونق بیشتری گرفت بطوری که بازار قبضه بعضی از وسایل آرایشی و پوشاک غرب شده است.

تحول و دگرگونی لازمه و ضرورت هر جامعه است. نباید جامعه‌ای ایستا و بدون تغییر باشد.

تغییر، خصوصیت تمام فرهنگهاست، ولی تغییر فرهنگ با توجه به آموزه‌های دینی و مسیر آن مهم و ضروری است.

واقعیت این است که رسانه‌ها می‌توانند در درازمدت ساختارهای ارزشی جامعه را بسازند یا دگرگون کنند. چراکه تاثیر پدیده‌ای مثل تلویزیون و رادیو و برنامه‌های ماهواره‌ای بر افکار عمومی می‌تواند نگرش افراد به مسایل اجتماعی و فرهنگی از دیگر رسانه‌ها وسیع‌تر و عمیق‌تر کند. و نوع نگاه و گرایش فکری و عقیدتی را می‌تواند مورد تاثیر جدی قرار دهد.

تلویزیون به سرعت می‌تواند طیف وسیعی از اعضای جامعه را تحت تاثیر قرار دهد.

این رسانه می‌تواند موانع زمانی و مکانی را برطرف کند، و امواج خود را حتی به دور‌ترین نقاط کشور ارسال دارد.

تلویزیون در حوزه زندگی خصوصی مردم، بخش اعظم لحظه‌های زندگی افراد را به خود اختصاص می‌دهد.

به علاوه چون این رسانه به صورت شفاهی و عینی با مخاطبان ارتباط برقرار می‌کند، تاثیر آن از لحاظ روانی عمیق‌تر است.

تلویزیون با ارائه تصویر، جاذبه بیشتری دارد و فهم پیام را نیز آسان‌تر می‌کند.

البته تلویزیون به تنهایی قدرت ایجاد تحولات بزرگ را در افکار عمومی ندارد. بلکه به طور موثر جریان‌های موجود را تقویت می‌کند.

در حقیقت، سیل اطلاعات که از سوی برنامه‌های تلویزیون و شبکه‌های ماهواره جاری می‌شود به تدریج، جامعه را در خود غرق می‌کند و افراد هم که خواه یا ناخواه، در این جو اطلاعاتی تنفس می‌کنند از آن تغذیه می‌شوند و به مرور در جریان مسیر ایجاد گرایش‌های مختلف قرار می‌گیرند.

از زمانی که ماهواره وارد خانه‌های ایرانیان شد، طیف گسترده‌ای از شبکه‌های ماهواره‌ای مورد توجه و استقبال مخاطبان قرار گرفت.

با گسترش شبکه‌های فارسی زبان و کاهش سختگیری‌ها نسبت به استفاده از ماهواره، این پدیده به صورت گسترده‌ای به خانه‌های ایرانیان راه یافت.

از این تعداد شبکه حدود۷۴ شبکه مخصوص تبلیغات مد لباس و لوازم آرایش است.

با توجه به جوان بودن جمعیت کشور، علاوه بر تاثیر شبکه‌های ماهواره‌ای بر نحوه نگرش جوانان به مسایل سیاسی، ما شاهد تغییر در الگوهای فرهنگی جوانان کشور نسبت به بسیاری مسایل از جمله مدل لباس و آرایش و دگرگونی آن هستیم.

یکی از دلایل پررنگ شدن این موضوع علاوه بر رفاه اقتصادی، گسترش روز افزون از وسایل آرایشی و پوشاک غربی و استفاده از ماهواره در خانواده‌ها است، که این مسئله بی‌تاثیر از برنامه‌های ماهواره‌ای نیست.

با نگاهی کوتاه به این قضیه متوجه می‌شویم که نفوذ فرهنگ غرب آرام آرام وارد کلیه اندام‌های درخت کهنسال و ریشه دار فرهنگ ایران می‌شود و خود را به سرعت ناباورانه‌ای فرهنگ جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در چنین شرایطی، مدیران فرهنگی جامعه باید حرکت خلاقانه و آگاهانه‌ای را برای کاهش اثرات منفی برنامه‌های شبکه‌های ماهواره و تبلیغ کالا‌ها و پوشاک داخلی آغاز کنند.

از نظر کار‌شناسان، در عصر جهش ارتباطات، ما نمی‌توانیم جلوی ارسال امواج ماهواره و رسوخ آموزه‌ها و هنجارهای غیرخودی را در درون کانون خانواده‌هایمان سد کنیم.

وقتی جوانان بدانند می‌توانند برنامه‌های مورد علاقه خود را با کیفیت عالی و متنوع و جذاب در شبکه‌های تلویزیون ملی تماشا کنند، یقینا عده بینندگان شبکه‌های ماهواره‌ای غیرخودی به حداقل ممکن خواهد رسید.

و جوانان ایرانی به جای آنکه مصرف کننده قهار برنامه‌های ماهواره‌ای بیگانه باشند، بیشتر علاقمند شبکه‌های داخلی و برنامه‌های آن می‌شوند.

البته باید علائق و سلیقه‌های بینندگان مورد بررسی و کار‌شناسی قرار بگیرد و برنامه‌های رادیو و تلویزیون بر اساس رای و نظر و علاقه‌مندی مردم جامعه تولید شود تا گرایش جوانان و آحاد جامعه به شبکه‌های برون مرزی کاهش یابد.