سقوط آزاد اقتصاد در کره شمالی

تنها چند روز از سال نوی میلادی گذشته بود که رهبر کره شمالی بر طبل اصلاحات اقتصادی کوبید و از امیدها برای تحولات اساسی در برنامه توسعه اقتصادی سخن گفت. او در سخنرانی کم‌نظیر خود، کره‌شمالی را کشوری شکست خورده در برنامه‌های اقتصادی دانست و مقصران این شکست را تحریم‌های بین‌المللی، شیوه ویروس کرونا و بلایای طبیعی چون خشکسالی در کشورش معرفی کرد.

اکنون اما با گذشت تنها یک ماه از این سخنرانی پرشور، انگشت اتهام برای حرکت نکردن قطار اقتصاد، به سوی مسوولان اقتصادی گرفته شده است. غافل از آنکه بلندپروازی‌های اقتصادی کیم جونگ اون، سرابی بیش نیست.

«جهش بزرگ اقتصادی» وعده‌ای بود که رهبر کره شمالی ماه گذشته در مراسم گشایش کنگره حزب کره شمالی به مردم سرزمینش داده بود. در این مراسم کیم جونگ اون اعتراف کرد که کشورش در برنامه پنج ساله توسعه اقتصادی شکست خورده و این کشور در همه بخش‌ها با اهداف تعیین شده فاصله زیادی دارد. اکنون تنها پس از گذشت یک ماه، این رهبر قدرتمند، خشمگین از اجرایی نشدن طرح‌‌های جدید کشور، به اخراج دست اندرکاران برنامه توسعه اقتصادی جدید، روی آورده است. در نتیجه «کیم تو ایل» از رهبری کمیته مرکزی وزارت امور اقتصاد این کشور، برکنار و کمیته حزب « او سو یونگ» را به جای وی منصوب کرد.

هفته گذشته، حزب حاکم کره شمالی در جلسه‌ای چهار روزه به بررسی چشم اندازهای اقتصادی این کشور مشغول بود. جایی که کیم جونگ اون، چشم انداز خود را درخصوص روابط میان دو کره، روابط با سایر کشورها و قوانین حزب را ترسیم کرد. بنا به گزارش رویترز، در این جلسه، اقتصاد، دستور کار اصلی بود و کارشناسان به طراحی سازوکارهایی عملیاتی برای برنامه توسعه پنج سال آتی پرداختند. به نظر می‌رسد بسته بودن طولانی مدت مرزهای این کشور و کاهش کمک‌های خارجی به دلیل شیوع کووید- ۱۹ از جمله دلایلی بوده که سبب فوریت این جلسه برای رهبران کره شمالی شده است. بنا به گزارش خبرگزاری رسمی کره شمالی، KCNA، کیم در این جلسه تاکید کرد که ایده و سیاست کنگره در برنامه پیشنهادی اقتصادی برای سال جاری به درستی منعکس نشده و ایده‌های خلاقانه و تاکتیک‌های مشخص در آن جایی ندارند.

تصاویر منتشر شده در تلویزیون کره شمالی نشان از خشم رهبر کره شمالی در این جلسه می‌دهد. او با ضربه زدن به تریبون می‌گوید که کابینه نتوانسته نقش مهمی در ترسیم زمینه و بسترهایی برای اقتصاد باشد و تنها به جمع آوری مکانیکی اطلاعات اکتفا کرده، درنتیجه برنامه‌ها غیر واقعی تبیین شده است. در جلسه بررسی دستاوردهای اقتصادی حزب که روز جمعه به پایان رسید، بنا شد کره‌شمالی در چشم انداز اقتصادی خود بالغ بر ۱۰هزار خانه در پیونگ یانگ بسازد و این طرح را جایگزین طرح‌های با بهره‌وری پایین کند. رهبر کره شمالی همچنین خواستار اعتماد به نفس در تولید محصولات داخلی شد.

در میان تغییراتی که در میان رهبران اقتصادی کره شمالی صورت گرفت، کمیته این حزب همچنین، ریی سون گوون، وزیر امور خارجه این کشور را نیز بلافاصله پس از ابقای مجدد وی به‌عنوان عضوی علی‌البدل از هیات حاکمه قدرت، به سمت دفتر سیاسی ارتقا داد. انتظار می‌رود این حکم نیز به امید تغییرات در دیپلماسی اقتصادی انجام شده باشد.

اقتصاد زمین‌گیر در کره

خبرگزاری رسمی کره شمالی در گزارش خود از جلسه حزبی در کره شمالی، تاکید کرد که حدود ۹۰ درصد از حمل و نقل کره شمالی با مبدا و مقصد چین انجام می‌شود. با این حال در سال جاری به دلیل شیوع کرونا، این مبادلات نزدیک به ۸۰درصد سقوط کرده و اقتصاد کره شمالی را عملا فلج کرده است. خبرگزاری الجزیره نیز در گزارش خود به سیر نزولی تولیدات کارخانه‌ای در کره شمالی در سال اخیر اشاره و آن را در پایین‌ترین سطح در دوران رهبری کیم جونگ اون خوانده است. آمار منتشر شده نشان می‌دهد که قیمت مواد غذایی وارداتی همچون شکر در سال جاری میلادی افزایش چهار برابری داشته است.

کیم در این جلسه پرحاشیه تاکید کرد که اهداف طراحی شده برای تولید محصولات کشاورزی در سال جاری، بدون در نظر گرفتن منابع کشاورزی و سایر شرایط نامساعد تدوین شده و در نتیجه غیرواقعی و غیر قابل دسترس است. او همچنین از کم بودن تولید برق و مشکلات پیش روی کار در معادن زغال سنگ و سایر صنایع انتقاد کرد. این در حالی‌است که در جلسه ماه ژانویه این حزب در کره شمالی، کیم جونگ اون خواستار کنترل کامل دولت بر اقتصاد و اولویت بندی برای توسعه محصولات شیمیایی و صنایع فلزی شده بود.

کره شمالی همچنین همزمان با روی کار آمدن جو بایدن در ایالات متحده، خواستار تلاش‌هایی همه جانبه برای تقویت و توسعه برنامه سلاح هسته‌ای خود شده بود. این در حالی‌است که بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که برای احیای واقعی اقتصاد، باید سرمایه‌گذاری‌های وسیعی در تجهیزات و فناوری مدرن کارخانه‌ای در کره انجام شود و واردات مواد غذایی بیشتر و تولید مزارع کشاورزی بهینه‌تر شود.

ارزیابی سازمان ملل از وضعیت کره شمالی نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۴۰درصد از جمعیت این کشور با کمبود مواد غذایی روبه‌رو و نیازمند کمک‌های فوری هستند. تحریم‌های سازمان ملل به صنایع فلزی و شیمیایی این کشور آسیب زیادی زده و کووید- ۱۹ تامین مواد اولیه را دشوارتر از پیش کرده است.

در برنامه توسعه اقتصادی پنج سال آینده کره شمالی، لیست بلند بالایی از اصلاحات اقتصادی در نظر گفته شده است. این اصلاحات از تولید مواد شیمیایی تا ساختمان‌سازی‌های عاری از کربن را در برمی‌گیرد. در این برنامه همچنین توسعه ساختمان‌سازی در مناطقی که عملیات‌های معدنی انجام می‌شود، مورد توجه ویژه قرار گرفته است.

در همین راستا، تولید ۸میلیون تن سیمان به منظور اجرایی کردن پروژه‌های عمرانی و ساختمانی در نظر گرفته شده است. با همه این احوال بسیاری بر این باورند که برنامه‌های جدید کره شمالی تفاوت معناداری با برنامه‌های پیش از آن ندارد و چنین طرح‌های بلند پروازانه‌ای با وجود زیرساخت‌های فرسوده و دیپلماسی تهاجمی این کشور جامه عمل به خود نخواهد پوشید.