کشف نشانه ‌های حیات در سیاره زهره؛ فسفین نشانه قطعی حیات است؟

گروه بین‌المللی از ستاره شناسان، امروز در کنفرانس خبری انجمن نجوم سلطنتی بریتانیا اعلام کردند که مولکول کمیاب فسفین را در ابر‌های زهره مشاهده کرده‌اند.

 

مشاهده فسفین می‌تواند نشانه‌ای از وجود حیات در سیاره زهره باشد. بر روی زمین این گاز تنها به صورت صنعتی و یا به وسیله میکروب‌هایی که در محیط بدون اکسیژن رشد می‌کنند تولید می‌شود. دانشمندان پیش از این گمان می‌کردند که ابر‌های مرتفع زهره می‌توانند مکانی برای رشد حیات میکروبی باشند؛ مکانی دور از سطح داغ زهره، اما نیازمند به تحمل محیط اسیدی بالا. مشاهده فسفین در زهره می‌تواند نشانه‌ای از کشف حیات فرازمینی هوایی باشد.

"سارا سیگر" (Sara Seager)، استاد فیزیک و علوم سیاره‌ای دانشگاه "ام. آی. تی" (MIT) گفت: دلیل جالب بودن این موضوع این است که ما گاز فسفین را کشف کرده‌ایم که به جو زهره تعلق ندارد. ما می‌توانیم بگوییم که ممکن است این موضوع، با وجود زندگی در این سیاره مرتبط باشد.

 

 

 

"جین گریوز" (Jane Greaves)، استاد ستاره‌شناسی "دانشگاه کاردیف" (Cardiff University) و پژوهشگر ارشد این پروژه تصمیم گرفت که ابر‌های زهره را با کمک "تلسکوپ جیمز کلرک ماکسول" (JCMT) دقیق‌تر مورد بررسی قرار دهد تا وجود فسفین را شناسایی کند. سپس بررسی‌ها با "آرایه میلی‌متری بزرگ آتاکاما" (ALMA) ادامه یافت تا نتایج پژوهش، مورد تایید قرار بگیرند، اما پژوهشگران نتوانستند مقدار فسفین را محاسبه کنند.

گریوز گفت: ما توانستیم بسیاری از موارد مانند آتش‌فشان‌ها، شهاب‌سنگ‌ها و حتی صاعقه‌ها را که موجب تقویت انرژی می‌شوند، بررسی کنیم.

دانشمندان اظهار داشتند که ممکن است فرآیند‌های شیمیایی یا فتوشیمیایی ناشناخته‌ای نیز در این میان وجود داشته باشند.

گریوز ادامه داد: فسفین، یک زیست‌نشانگر است و می‌تواند برای رسیدن به یک ریشه بیولوژیک، ردیابی شود. کشف فسفین، نشان‌دهنده این موضوع است که امکان دارد نشانه‌های زندگی در ابر‌های زهره وجود داشته باشند. من فکر می‌کنم این امکان وجود دارد که زهره، قابل سکونت باشد.

گریوز در پاسخ به این سوال که آیا مطمئن است که ماده شیمیایی کشف شده می‌تواند فسفین باشد، گفت: هنگامی که داده‌های به دست آمده را مورد بررسی قرار دادیم، دریافتیم که این ماده شیمیایی، قطعا فسفین است و ماده دیگری نیست.

وی افزود: گام بعدی ما پرداختن به این موضوع است که چرا فسفین در زهره وجود دارد.

گریوز در پاسخ به این سوال که آیا ریزارگانیسم‌ها می‌توانند فسفین را در جو زهره تولید کنند، گفت: این موضوع بسیار دشوار است که بخواهیم وجود فسفین را بدون وجود زندگی توضیح دهیم. ما روش ساده‌ای را در اختیار نداریم تا آزمایشی انجام دهیم که نشان دهد آیا امکان زنده ماندن در جو زهره وجود دارد یا خیر.

وی افزود: ما نمی‌توانیم بگوییم که زندگی یقینا در زهره وجود دارد، اما امید زیادی نسبت به این موضوع داریم. در هر حال نمی‌توانیم مطمئن باشیم که آزمایش‌ها از این مرحله فراتر بروند. شاید بهترین راه حل این باشد که فضاپیما‌هایی به زهره فرستاده شوند و نمونه‌های لازم را جمع‌آوری کنند.

 

این تیم ابتدا از تلسکوپ جیمز کلرک ماکسول هاوایی برای این مشاهده استفاده کردند و سپس در ادامه تحقیقات به کمک تلسکوپ آلما در آتاکاما شیلی مشاهدات اولیه تایید شد.

 

فسفین (Phosphine) با فرمول شیمیایی PH ۳ یک ترکیب شیمیایی با شناسه پاب‌کم ۲۴۴۰۴ است؛ که جرم مولی آن ۳۳.۹۹۷۵۸ g/mol می‌باشد. شکل ظاهری این ترکیب، گاز بی‌رنگ است.

 

فسفین گاز بی رنگ و بسیار سمی است که در زمین توسط ارگانیسم‌هایی تولید می‌شود که برای زنده ماندن به اکسیژن نیازی ندارند و یا می‌توان آن‌ها در آزمایشگاه به وجود آورد. ستاره‌شناسان طی سال‌های اخیر، این موضوع را مطرح کرده‌اند که فسفین می‌تواند یک نشانه شیمیایی باشد که با فرآیند‌های بیولوژیکی سیارات فراخورشیدی در ارتباط است.