تحلیل حسین موسویان از پیامدهای ترور سردار سلیمانی

سید حسین موسویان در مجله نشنال اینترست آمریکا نوشت: میلیون‌ها عراقی در تظاهراتی که بزرگترین تظاهرات تاریخ عراق بود، خواستار خروج آمریکا از کشورشان شدند. مقتدی صدر از رهبران مقتدر شیعی که اکثریت نمایندگان پارلمان عراق را در دست دارد، با استفاده از فرصت خشم ملت عراق از ترور سردار سلیمانی، مردم را به تظاهرات میلیونی علیه حضورآمریکا و نقض حاکمیت عراق، فراخواند.

ششم ژانویه در مراسم تشییع سردار سلیمانی فرمانده نیروی قدس ایران و ابومهدی المهندس فرمانده حشد الشعبی عراق در تهران شرکت کردم. هیچ تصویربرداری نمی‌تواند عظمت حضور اقیانوسی از انسان‌ها در این مراسم را نشان دهد. چنین تشییع باشکوهی نه تنها در تهران بلکه در مشهد، کرمان، قم، اهواز، کربلا، نجف و بغداد هم برگزار شد.

شکی ندارم که ترور این فرماندهان تبعات مهمی نه تنها در روابط ایران و آمریکا بلکه منطقه و فراتر از آن خواهد داشت که ۱۲ نمونه آن را ذکر می‌کنم:

۱- حضور هفت میلیون نفر در مراسم تشییع در تهران ۱۲ میلیونی در مسیری حدود ۲۰ مایل، جهان را شوکه کرد. شخصا شاهد عصبانیت مردم از آمریکا و شعار «انتقام، انتقام» آن‌ها بودم. دیوید ورمسر مشورت‌دهنده شورای امنیت ملی آمریکا در گزارش سال ۲۰۱۹ خود به کاخ سفید نوشته که: «ایرانی‌ها از حمله نظامی به یک فرمانده عالیرتبه مثل قاسم سلیمانی، استقبال خواهند کرد.» این نشانه آشکاری است از توهمات و فریب‌هایی که موجب شده رییس‌جمهور آمریکا از درک واقعیات ایران محروم و به سمت سیاست‌های غلطی منحرف شود که نهایتا می‌تواند به فجایع بزرگ ختم شود.

۲- دولت ترامپ و متحدین منطقه‌ای‌اش سردار سلیمانی و ابومهندس را تروریست خوانده‌اند! در عین حال آن‌ها شاهد حضور میلیون‌ها نفر در مراسمی بودند که بزرگترین مراسم تشییع جنازه فرماندهان نظامی در تاریخ بشر را رقم زد. این حقیقت نشان می‌دهد که نیروی قدس ایران، حشد الشعبی عراق و نیروی مقاومت از پشتوانه عظیم مردمی برخوردار هستند که آمریکا از آن محروم است. بعد از ترور فرماندهان نظامی مذکور، مقتدی صدر از رهبران قدرتمند سیاسی عراق، مردم این کشور را به تظاهرات میلیونی علیه حضور آمریکا در عراق فراخواند و پارلمان عراق هم رای به خروج نیرو‌های نظامی آمریکا داد.

۳- نه تنها مقامات رسمی، بلکه مردم ایران و عراق ژنرال سلیمانی و ابومهندس را در خط مقدم مبارزه با گروه‌های تروریستی همچون داعش، القاعده و النصره می‌دانند. واقعیتی که حتی ترامپ نتوانست آن را پنهان کند. ترامپ در سخنرانی ۹ ژانویه تایید کرد که داعش دشمن ایران است. داعش نیز از قتل دو فرمانده بزرگ نظامی ایرانی و عراقی استقبال کرد؛ لذا آمریکا کاری کرد که داعش در طول سال‌ها قادر به انجام آن نبود؛ لذا از این زمان به بعد، اکثریت ملت ایران و عراق به ادعا‌های آمریکا در مبارزه با داعش باور نخواهند داشت و بسیاری هم آمریکا را متحد پنهان داعش خواهند دانست. فراموش نکنیم که ترامپ خودش هم گفته بود که آمریکا داعش را ساخت.

۴- ژنرال سلیمانی یک مقام رسمی عالیرتبه ایرانی بود که به دعوت رسمی مقامات عراق وارد بغداد شده بود. عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق تصریح کرد که برای کاهش تشنج در روابط ایران و عربستان وارد عراق شد و قرار بود با او دیداری داشته باشد تا پاسخ پیام ایران به ریاض را دریافت کند؛ لذا ادعای آمریکا مبنی بر اینکه سفر ژنرال سلیمانی حامل یک تهدید فوری علیه مراکز آمریکا بود، دروغی بیش نبود. در عین حال، این اولین بار در تاریخ روابط ایران و آمریکاست که واشنگتن رسما مسئولیت قتل یک مقام عالی نظامی ایران را برعهده گرفت. ایران نیز در پاسخ پایگاه نظامی آمریکا در عراق را مورد حمله موشکی قرار داد، اقدامی که هیچ کشوری بعد از جنگ جهانی دوم جرات آن را نداشت. نهایت اینکه این تحولات نشان می‌دهد که ایران و آمریکا رسما وارد فاز اقدام نظامی علیه یکدیگر شدند.

۵- بیش یکسال و نیم است که ترامپ شدیدترین اقدامات اقتصادی، سیاسی و امنیتی علیه ایران را انجام داده که مقدمه برخورد نظامی اخیر بود. بعد از واکنش ایران با حمله موشکی به پایگاه نظامی آمریکا، ترامپ گفت که ایران و آمریکا باید صلح را در آغوش گرفته و باهم در مبارزه باداعش همکاری کنند. اوبرایان مشاور امنیت ملی آمریکا هم گفت که بعد از قتل سردار سلیمانی، ایران به میز مذاکره باز خواهد گشت. این‌ها توهمات و محاسبات اشتباه آمریکا است، زیرا قتل سپهبد سلیمانی، دیپلماسی بین ایران و آمریکا را بسیار دشوارتر و شانس توافق را بسیار بیشتر کاهش داد.

۶- سال‌ها مقامات آمریکا مدعی بودند که دستان ایرانی‌ها به خون آمریکایی‌ها آغشته است. ایران هم معتقد بود دستان آمریکا در اقداماتی همچون حمایت از جنگ صدام علیه ایران و تحریم‌های غیرانسانی اخیر، به خون ایرانی‌ها آغشته است. آمریکا با پذیرش مسئولیت قتل سردار سلیمانی، رسما پذیرفت که دستان آمریکا به خون ایرانی‌ها آغشته شده است.

۷- ترامپ با سیاست فشار حداکثری و تحریم‌های حداکثری، موجب مشکلات بی‌سابقه اقتصادی در ایران شد که نارضایتی مردم را در پی داشت و در ناآرامی‌های آبان ماه گذشته هم ده‌ها نفر کشته و زخمی شدند. چنین وضعیتی، موجب تضعیف حضور مردم در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری شده بود. با ترور ژنرال سلیمانی که محبوب‌ترین فرمانده نظامی ایران بود، حضور میلیونی مردم در صحنه، موجب استحکام وحدت ملی ایرانی‌ها شد و به همین دلیل هم رهبر انقلاب تاکید کرد که وحدت و همدلی ملی بعد از شهادت سردار سلیمانی باید حفظ شود.

۸- حمله نظامی آمریکا به عراق و افغانستان و لیبی، حمایت از تجاوز صدام به خاک ایران، مشارکت در جنگ عربستان علیه یمن و حمایت از جنایات اسرائیل علیه فلسطینی‌ها، موجب شکل‌گیری «نیروی مقاومت» در خاورمیانه شد که حماس در فلسطین، بسیج در ایران، حشدالشعبی در عراق و حوثی‌ها در یمن، نمونه این جبهه مقاومت در مقابل هژمونی آمریکا هستند. شهادت دو فرمانده عالی مقاومت، زخمی عمیق در قلب نیرو‌های مقاومت ایجاد و موجب کینه دائمی علیه آمریکا شده که تبعات مصیبت‌بار درازمدت در پی خواهد داشت. درست است که آمریکا قدرتمندترین ارتش جهان را دارد، اما هیچ‌گاه قادر به پیروزی در جنگ‌های چریکی و نامتقارن نبوده و نخواهد بود.

۹- ناتو و اروپا قبلا با مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم در جنگ‌های خاورمیانه، دچار اشتباهات بزرگی شدند. آن‌ها این بار با حمایت از قتل دو فرمانده عالی نیروی مقاومت، عملا خود را در معرض تهدیدات جدیدی قرار دادند. اما قدرت‌های چین و روسیه و هند، از فرصت استفاده کرده و با محکومیت حمله مذکور و همدردی با ملت‌های ایران و عراق، مقبولیت بیشتری یافتند.

۱۰- نخست‌وزیر عراق فاش ساخت که سردار سلیمانی برای دادن پیام ایران در مورد عربستان به او به بغداد سفر کرده بود. اکنون روشن شده که متحدان آمریکا به ویژه اسرائیل در عملیات نظامی پنتاگون علیه دو فرمانده مقاومت مشارکت داشته‌اند. قبل از این ترور، در سپتامبر ۲۰۱۹، ایران «طرح صلح هرمز» را مطرح کرد که فرصتی برای گفت‌وگوی منطقه‌ای بود. اما بعد از ترور سردار سلیمانی، شانس موفقیت طرح صلح هرمز کاهش یافت.

۱۱- حمله نظامی ایران اولین حمله نظامی بعد از جنگ جهانی دوم به یک پایگاه نظامی آمریکا بود. این واقعه، قدرت نظامی ایران در مقابله به مثل را نشان داد. اکنون متحدان منطقه‌ای آمریکا به خوبی درک می‌کنند که در صورت وقوع جنگ بین ایران و آمریکا، آن‌ها قربانی بزرگ این جنگ خواهند بود. علاوه بر آن مصوبه پارلمان عراق در مورد خروج نیرو‌های آمریکا از این کشور، آغاز یک تحرک جدید است که می‌تواند موجب خروج تدریجی نیروی نظامی آمریکا از منطقه شود.

۱۲-بعد از برجام، جهان غرب ایران را درمورد توان موشکی تحت فشار قرار داد که با مخالفت جدی ایران مواجه شد. با توجه به شروع فاز نظامی از سوی آمریکا علیه ایران، اکنون آن‌ها این واقعیت را بهتر درک می‌کنند که توان موشکی ایران، جزء لاینفک استراتژی دفاعی ایران است.

آمریکا با سیاست‌های بی‌پروای خود، منطقه خلیج فارس را در آستانه جنگ قرار داده است که شاهد عواقب ناشی از آن در منطقه بوده‌ایم. اخیرا با نهایت تاسف شاهد حادثه غیرعمد، اما تلخ اصابت موشک به هواپیمای مسافری اوکراین بودیم که منجر به کشته شدن ۱۷۶ مسافر بی‌گناه شد. نخست‌وزیر کانادا گفت که اگر تنش بین آمریکا و ایران نبود، مسافران این هواپیما اکنون در کنار خانواده‌هایشان بودند. با ادامه سیاست‌های جاری آمریکا در منطقه، این نوع عواقب می‌تواند تکرار شود.