محمدجواد ظریف در بخشی از سخنرانی خود در پنل خلع‌سلاح و عدم اشاعه کلوپ آستانه که در قزاقستان برگزار شد، خاطرنشان کرد که ایران به‌دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نخواهد بود. ظریف در ادامه با اشاره به اینکه عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران از شروط برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است، گفت: اگر این مساله حتی تا اندازه‌ای هم محقق شود ما آماده‌ایم تا به اجرای کامل تعهداتمان ذیل این توافق بازگردیم و حسن نیت خود را نشان دهیم.
همزمان با گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بیانیه تروئیکای اروپایی درخصوص کاهش تعهدات برجامی ایران، محمدجواد ظریف در واکنش به این اتفاقات و با انتقاد از سیاست دفع‌الوقت اروپا در پیامی توییتری به اظهارات تروئیکای اروپا درباره اقدامات برجامی ایران واکنش نشان داد.
ظریف در واکنش به بیانیه وزرای‌خارجه اروپایی و با ضمیمه کردن نامه ۶ نوامبر ۲۰۱۸ خود خطاب به هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا و سایر اعضای برجام نوشت: «خطاب به همتایانم در اتحادیه اروپایی/ و سه کشور آلمان، فرانسه و انگلستان: به تعهدات خود ذیل برجام کاملا پایبند بوده‌ایم.» شما؟! واقعا؟! فقط یک تعهد را نشان دهید که در ۱۸ ماه گذشته به آن عمل کرده‌اید. وقتی که شما مشغول دفع‌الوقت بودید، ایران مکانیزم رفع اختلاف را به جریان انداخت و آن‌را به اتمام رساند. ما اکنون در حال استفاده از اقدامات جبرانی مندرج در پاراگراف ۳۶ برجام هستیم. به نامه ششم نوامبر ۲۰۱۸ من مراجعه کنید.»
سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس روز دوشنبه در بیانیه‌ای آنچه «نقض توافق هسته‌ای از سوی ایران» خوانده‌اند، را باعث دشوار شدن کاهش تنش‌ها در خاورمیانه دانستند. این سه کشور با بیانیه‌ای مواضعشان را درباره اقدامات هسته‌ای اخیر ایران به‌دنبال اجرایی شدن گام چهارم کاهش تعهدات برجامی بیان کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری دویچه وله، وزرای‌خارجه این کشورها که در پاریس گرد هم آمده بودند، هشدار دادند که ممکن است اقداماتی علیه ایران انجام بدهند. نمایندگان این سه کشور اروپایی روز دوشنبه پس از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران گفتند ایران باید تمامی «اقدامات ناسازگار با توافق هسته‌ای» را لغو کند. این سه کشور در بیانیه‌ای گفتند: ما آماده ادامه دادن تلاش‌های دیپلماتیکمان برای ایجاد شرایط و تسهیل تنش‌زدایی در خاورمیانه هستیم. اگرچه این تلاش‌ها به‌طور فزاینده‌ای به‌دلیل اقدامات اخیر ایران، سخت‌تر می‌شوند. همچنین در این بیانیه مطرح شده است: ما آمادگی‌مان را برای در نظر گرفتن تمامی مکانیزم‌ها [در توافق هسته‌ای] از جمله مکانیزم ماشه، برای حل مسائل، اعلام می‌کنیم.
اظهارات مطرح شده در این بیانیه درباره اجرای تعهدات برجامی ایران درحالی مطرح می‌شود که ایران با گذشتن یک‌سال از تعلل شرکای اروپایی برجام برای اجرای تعهداتشان در راستای خنثی کردن تاثیر تحریم‌های آمریکا بر ایران، تصمیم گرفت در چند گام تعیین شده، تعهدات داوطلبانه برجامی‌اش را کاهش دهد. اخیرا ایران گام چهارم کاهش تعهدات برجامی‌اش را اجرایی کرد. علاوه بر این، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه در گزارشی ضمن تایید غنی‌سازی ایران در سایت فردو، اعلام کرد که ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده و درصد غنای ایران بالاتر از حد مجاز تعیین شده در برجام است. همچنین در این گزارش آمده است که ایران درحال غنی‌سازی با سانتریفیوژهای پیشرفته‌تری است.
واکنش ایران به گزارش آژانس
در این راستا، کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده دائم کشورمان در وین، گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران را نشان‌دهنده دسترسی کامل آژانس دانست و گفت: با وجود کاهش تعهدات ایران تحت برجام که با هدف برقراری توازن نسبی میان حقوق و تکالیف طرفین انجام می‌شود، آژانس همچنان قادر به راستی‌آزمایی هم اجرای تعهدات و هم توقف اجرای بخشی از تعهدات است.
غریب‌آبادی در واکنش به اظهارات اخیر آژانس در مورد مکانی در ایران افزود: از همان ابتدا و از زمانی که آژانس، ایران را مطلع کرد که برخی سوالات در مورد یک مکان خاص دارد، ایران موافقت کرد وارد یک تعامل مثبت با آژانس برای شفاف‌کردن وضعیت و رسیدگی به سوالات مرتبط شود. ایران با نشان‌دادن نهایت همکاری و شفافیت، متعاقبا دسترسی لازم را برای آژانس فراهم کرد. همان‌گونه که از سوی مقامات آژانس نیز در موقعیت‌های مختلف تاکید شد، تعامل بین آژانس و ایران درخصوص این موضوع درحال انجام است. بنابراین، هرگونه تلاش برای پیش‌داوری و ارائه ارزیابی زودهنگام و خام، صرفا در جهت مصادره این موضوع در راستای مقاصد سیاسی است. او افزود: وجود این‌گونه سوالات در تعاملات بین آژانس و کشورهای عضو امری معمول و عادی بوده و درحالی‌که دو طرف برای حل آن در تعامل هستند، نباید با اغراض سیاسی مورد سوءاستفاده و بزرگنمایی واقع شود.
شرط ظریف برای بازگشت کامل به برجام
همزمان با این تحولات، وزیر امورخارجه ایران بار دیگر تاکید کرد که اگر ایران از منافع اقتصادی برجام بهره‌مند شود، آماده است تا به اجرای کامل تعهداتش در این توافق بازگردد. محمدجواد ظریف در بخشی از سخنرانی خود در پنل خلع‌سلاح و عدم اشاعه کلوپ آستانه که در قزاقستان برگزار شد، خاطرنشان کرد که ایران به‌دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نخواهد بود. ظریف در ادامه با اشاره به اینکه عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران از شروط برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است، گفت: اگر این مساله حتی تا اندازه‌ای هم محقق شود ما آماده‌ایم تا به اجرای کامل تعهداتمان ذیل این توافق بازگردیم و حسن نیت خود را نشان دهیم.
جمهوری اسلامی ایران پس از گذشت یک سال از نقض برجام از سوی آمریکا و خروج یکجانبه این کشور از توافق که به بازگرداندن تحریم‌های واشنگتن علیه کشورمان انجامید، اعلام کرد که طبق تمهیدات تعیین‌شده در همین توافق اجرای تعهدات هسته‌ای‌اش را به‌صورت گام به گام کاهش خواهد داد مگر اینکه اروپایی‌ها برای حفظ این توافق اقدامی موثر و عملی انجام دهند. چهارمین این گام‌ها به تازگی برداشته شده است و مسوولان کشور تاکید می‌کنند با تداوم بدعهدی طرف‌های مقابل، این روند ادامه خواهد یافت. اروپایی‌ها در طول این مدت برای ایجاد شرایطی که ایران بتواند باوجود تحریم‌های آمریکا به تجارت مشروع خود با سایر کشورها ادامه دهد، تلاش کافی نکرده و در اجرای تعهداتشان در برجام ناموفق بوده‌اند.
در همین خصوص رئیس‌جمهوری ایران روز دوشنبه در سخنانی به توافق هسته‌ای با ۶ کشور و قدرت دنیا و خروج آمریکا از برجام اشاره کرد و گفت: «شیوه‌های مختلفی پیش‌رو داشتیم که عده‌ای می‌گفتند از توافق خارج شوید، برخی گفتند در توافق بمانید و برخی نیز مسیر میانه‌ای را پیشنهاد کردند که در تجربه متوجه شدیم راه میانه، به نفع ما است.» به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، روحانی روز دوشنبه در سخنانی در جمع مردم رفسنجان با اعلام اینکه با ادامه برجام در سال آینده به یک هدف بزرگ سیاسی، امنیتی و دفاعی دست می‌یابیم، تاکید کرد: «سال‌ها خرید سلاح از سوی ایران طبق قطعنامه سازمان ملل ممنوع بود و همچنین نمی‌توانستیم سلاحی بفروشیم و اگر طبق قطعنامه ۲۲۳۱ برجام را حفظ کنیم، سال آینده تحریم تسلیحاتی ایران برداشته خواهد شد و به راحتی می‌توانیم سلاح لازم را بخریم یا صادر کنیم که این از آثار مهم برجام است.» همچنین پیش‌تر رئیس‌جمهور در تاریخ ۱۰ مرداد ماه در سخنانی گفته بود که طبق توافق برجام اگر این توافق تا سال آینده باقی بماند، تمام تحریم تسلیحاتی ایران براساس آن برداشته می‌شود و می‌توانیم هر سلاحی را که نیاز داریم خریداری یا به فروش برسانیم و البته مقدمات این کار را هم آماده کرده‌ایم.
ایران محور گفت‌وگوی مکرون و ترامپ
از سوی دیگر رئیس‌جمهوری فرانسه از گفت‌وگوی تلفنی با همتای آمریکایی خود درباره سوریه، ایران و ناتو خبر داد. به گزارش «ایسنا» امانوئل مکرون در توییتی نوشت: امشب یک مکالمه تلفنی عالی با دونالد ترامپ داشتم: سوریه، ایران و ناتو. او ادامه داد: همگرایی‌های بسیاری مورد تاکید قرار گرفت. ما در آستانه نشست سران ناتو در لندن دیدار خواهیم داشت.
