فرارو- خدایا به لوح و قلم سوگند به راز وجود و عدم سوگند...؛ تصنیف "سوگند" با آهنگسازی سلیم فرزان و تنظیم فرهاد فخرالدینی و صدای جاودانه محمد رضا شجریان، یکی از نخستین تصاویر موجود از شجریان جوان می باشد.
زندگی
نامه اهنگساز؛ سلیم فرزان به سال 1297 در تهران گذر تقىخان در یك
خانوادهى اصیل و متدین دیده به جهان گشود، دوران كودكى را مثل سایر همسن و
سالهاى خود به بازى در كوچه مىپرداخت ولى در كلاس دوم دبستان بود كه به
واسطه گوش دادن به صفحات گرامافون كه در منزل داشتند به موسیقى علاقمند شد.
گرایش و علاقمندى وى به موسیقى روزبروز شدیدتر مىشد به طورى كه دیگر به
جاى بازى و شیطنتهاى بچهگانه در منزل پس از انجام تكالیف مدرسه، فقط به
موسیقى كه از صفحات گرامافون پخش مىشد توجه نشان مىداد و همین امر هم
موجب گشت تا پدر او ویولنى براى وى خرید و نام او را در كلاس شخص به نام
آقاى پرورش كه در خیابان امیریه واقع بود نوشت تا تعلیم ویولن بگیرد سلیم
فرزان حدود 5 سال كه در كلاس بود بر اثر علاقه زیاد به موسیقى مراحل ترقى و
فراگیرى علم موسیقى را به سرعت طى كرد و خود مبصر و بزرگ كلاس بعد از
استاد گردید.
سلیمفرزان
خود در این باره مىگوید: «دایى داشتم به نام عباسقلىخان كه خود با
موسیقى اصیل ایران آشنایى و ردیفها را مىدانست روزى از من پرسید؟ دایىجان
بگو ببینم در كلاس چه تمرین مىكنید؟ چه مىخوانید؟»
من
در جواب گفتم: «روى دستگاه ماهور و گوشههاى آن كار مىكنیم و بلافاصله
گفت یك قطعه برایم بزن و قسمتى از ماهور را با ویولن نواختم».
ولى
دایىجان گفت: «ماهور این هست كه من هماكنون براى شما مىخوانم، دقت كن و
آن را به حافظهى خود بسپار». سپس قطعهاى در ماهور خواند و گفت: «موسیقى
ایرانى به خصوص سنتى، موسیقىاى ابداعى است كه هر نوازنده و هر خواننده
باید در قسمت آواز بخصوص از خود خلق كند، ابداع كند و نوازنده هرچه خواننده
خواند بتواند جواب دهد».
به
هر حال سلیمفرزان مدت 3 سال نواختن ویولن را ادامه داد ولى چون دلش در
گرو نواختن ساز دیگرى چون قرهنى (كلارینت) بود این ساز را براى فراگیرى
انتخاب و شروع به تمرین نزد استادى به نام ابوالقاسمخان كرد، مدت یك سال
نزد این استاد كار كرد چون به نواختن این ساز علاقهاى وافر داشت تمام
آموختههاى استادش را فراگرفت.
پس
از چندى سلیمفرزان به استخدام موزیك ارتش درآمد كه مدت 19 سال همكارى وى
ادامه پیدا كرد و شاگردان خوبى را هم براى دستههاى موزیك ارتش تربیت كرد
كه باید از آقایان: محمد نظرى، سیارگان، حسینى و تنى چند دیگر نام برد.
سلیمفرزان
در سال 1322 توسط مجید وفادار به رادیو راه پیدا كرد و در اركستر مجید،
اركسترهاى مختلف و برنامههاى گلها به طور مداوم همكارى كرد و هرچند گاه هم
آهنگهایى را مىساخت و به آنان مىداد و چون فردى بود ارتشى مثل تنى چند
از هنرمندان دیگر رادیو نام مستعار سلیم فرزان را انتخاب كرد در صورتى كه
نام حقیقى وى سلیمىتبار است.
سلیمفرزان
علاوه بر همكارى با رادیو، از سال 1336 همكارى خود را با وزارت فرهنگ و
هنر آن وقت آغاز و در مدارس تدریس موسیقى سرود كرد و در اركسترهاى این مركز
هنرى و فرهنگى كه با همكارى رادمرد، فروتنراد و... اداره مىشد كار كرد.
وى در سال 1330 در خیابان سلسبیل براى تعلیم موسیقى كلاسى باز كرد به نام
«كلاس موسیقى سلیمفرزان» كه مدت 15 سال به فعالیتش ادامه داد. سلیمى تبار
كه نام ایشان را به همان اسم مستعار و رادیویىاش سلیم فرزان یاد مىكنیم،
حدود 33 سال فعالیت مستقیم در رادیو داشت كه در این مدت حدود 60 آهنگ ساخت و
در رادیو اجرا و ضبط و پخش گردید و در سال 1355 بنا به درخواست خودش از
رادیو استعفا داد.
ايران اي سراي اميد
بر بامت سپيده دميد
دلا ديدي كه خورشيد در شب سرد
چو آتش سر ز خاكستر براورد