اشپیگل: روحانی برای اروپا بهترین گزینه است

هنوز معلوم نیست حسن روحانی که چندی پیش به عنوان رییس‌جمهور جدید ایران برگزیده شد، چه تغییراتی را در سیاست داخلی و خارجی این کشور ایجاد خواهد کرد، اما مشخص است که می‌خواهد سیاستی متفاوت از احمدی‌نژاد داشته باشد.

به گزارش سایت مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی به نقل از نشریه آلمانی اشپیگل، روحانی چند روز پس از انتخاب شدنش درخواست کرد که دسترسی به اینترنت در ایران آزاد شود. همچنین در تلویزیون گفت: «دولت قوی دولتی نیست که همه جا دخالت کند.»

چندی پیش روحانی گفته بود که دولت باید دخالت در زندگی خصوصی مردم را متوقف کند و تقریبا در همان زمان از طریق توییتر از صدا و سیما انتقاد کرد: «بی‌دلیل نیست که عدم دریافت مزد توسط کارگران توجه کسی را به خود جلب نمی‌کند چرا که صدا و سیما در همان زمان مستندی درباره‌ی تولد خرس پاندا در چین پخش می‌کند.»

حرف‌های او درباره‌ی برنامه‌ی اتمی ایران نیز توجه رسانه‌ها و دیگر دولت‌ها را به خود جلب کرد. روحانی گفته بود: «درست نیست که فقط چرخ کارخانه هسته‌ای نطنز بچرخد، اما چرخ بقیه‌ی کارخانه‌های کشور نچرخد.»

وی با این حرف، به صورت غیررسمی دور بعدی گفتگوهای اتمی را بین تهران و ۵ + ۱ آغاز کرد. این تغییر غافل‌گیر کننده نیست. روحانی ۶۴ ساله روحانی معتدل است که از آغاز تاسیس جمهوری اسلامی نقش فعالی داشته و به عنوان یک شخص عمل‌گرا شناخته می‌شود.

روحانی در مبارزات انتخاباتی توانست با موضوع‌های مربوط به سیاست داخلی امتیاز جمع کند. کاستن از سانسور، اجرای میثاق حقوق بشر، افزایش حقوق زنان و به ویژه اصلاح بنیادی اقتصاد فرسوده نمونه‌هایی از آن است. اما حل مشکل اقتصادی را نمی‌توان بدون گفتگو با آمریکا و امتیازدهی در مناقشه‌ی اتمی به دست آورد. روحانی برای احتیاط با بیان مواضعی با امیدواری‌های زیاد مردم در نسبت با اصلاحات می‌ایستد: «مردم نباید انتظار داشته باشند انبوه مشکلات هشت سال ریاست جمهوری احمدی‌نژاد ظرف چند روز یا چند ماه حل شود.»

درحالی که ایران همواره تاکید می‌کند که هدفش از ادامه برنامه‌ی اتمی استفاده‌ی صلح‌آمیز از انرژی هسته ای است، اقتصاد ایران به دلیل مجازات‌های اقتصادی جهانی زمین‌گیر شده و کشورهای غربی این کشور را متهم می‌کنند که به دنبال دسترسی به سلاح‌های هسته‌ای است. به این علت هم غرب و هم سازمان ملل تحریم‌های شدیدی را علیه ایران وضع کرده‌اند. اتحادیه‌ی اروپا در سال ۲۰۱۲ واردات نفت و گاز را از ایران ممنوع اعلام کرد.

در سال ۱۹۸۰ آمریکا بعد از حمله به سفارت این کشور در تهران تقریبا تمام مناسبات سیاسی و اقتصادی خود را با ایران قطع کرده بود، اما در پی این تحریم‌ها واحد پول ملی ایران ارزش خود را به شدت از دست داد. به گفته‌ی وزارت خارجه‌ی آلمان تورم ایران در سال گذشته حدود ۳۰ درصد بوده است. مارکوس پوتسل رییس بخش خاورمیانه در وزارت خارجه‌ی آلمان تخمین می‌زند که درآمدهای نفتی ایران به نصف رسیده است. این در حالی‌ست که وی می‌گوید از هر سه ایرانی یک نفر بیکار است.

روحانی در سال ۲۰۰۳ نشان داد که علی‌الاصول آماده است تا به نفع اقتصاد باثبات برنامه‌ی اتمی ایران جلو ببرد و ازآن سود جوید. وی در زمان رییس‌جمهور سابق محمد خاتمی، در سمت مذاکره‌کننده‌ی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به توافق رسید که کشورش برنامه‌ی غنی‌سازی اورانیوم را به حالت تعلیق درآورد. رییس‌جمهور منتخب ایران در مقاله‌ی مهمان برای مجله‌ی «تایم» در سال ۲۰۰۶ آشکارا هرگونه تلاش برای دسترسی به سلاح اتمی را محکوم کرد: «ایرانِ دارای سلاح اتمی، منطقه را بی‌ثبات می‌کند و باعث رقابت تسلیحاتی می‌شود و منابع کم موجود را به هدر می‌دهد.»

مشخص نیست که روحانی بتواند حرف خود را در ایران به کرسی بنشاند. هِنِر فورتیگ رییس موسسه‌ی مطالعات خاورنزدیک گیگا در هامبورگ می‌گوید: «دقیقا به این دلیل که وی اصلاح‌طلب نیست شانس دارد.» به گفته‌ی این کارشناس، روحانی از حمایت رهبر انقلاب آیت‌الله خامنه‌ای برخوردار است. همچنین بزرگترین فراکسیون مجلس یعنی «اصول‌گراها» از او حمایت می‌کنند. این مساله به روحانی امکان می‌دهد تا تغییرات نرمی را ایجاد کند.

فروتیگ انتظار تغییرات آرامی را در سیاست ایران داشته و بر این باور است که روحانی در سیاست داخلی برخلاف احمدی‌نژاد بر قانون‌گرایی و حقوق بشر اصرار می‌کند و سمت‌ها را بیشتر بر اساس توانایی افراد و کم‌تر به دلیل وفاداری آن‌ها به خود خواهد داد. همچنین حرف‌های یهودستیزانه‌ای که از احمدی‌نژاد می‌شنیدیم، از روحانی بروز نخواهد کرد. فروتیگ می‌گوید: «شکل و سیاق تغییر خواهد کرد، اما محتواها کمتر.»

وزارت خارجه‌ی آلمان امید دارد که سرانجام در دوره‌ی روحانی «گفتگویی اساسی» با ایران در مناقشه‌ی هسته‌ای و دیگر مسایل سیاست خارجی انجام گیرد. به تعبیر وزارت خارجه‌ی آلمان، ایران به این شکل می‌تواند در بحران سوریه نقش کلیدی را در منطقه داشته باشد.

این که با روحانی نیز نمی‌توان انتظار تغییرات بنیادی در نظام ایران داشت، قطعی است. با آن‌که او شبکه‌های بسیاری داشته و پیش از این معاون مجلس بود و در عین حال در دهه‌های گذشته در هیات‌ها یا مجمع‌های مهم ایران عضویت داشت، اما رییس‌جمهوری است که به لطف شورای نگهبان که از بین ۶۸۶ نفر تنها هشت نفر را تایید صلاحیت کرد، به رقابت‌ها راه پیدا کرد.

هرچه باشد انتخاب روحانی، برخلاف سال ۲۰۰۹ پذیرفته شد. میرحسین موسوی و مهدی کروبی کاندیداهای اصلاح‌طلب‌ آن دوره هنوز در حصر به سر می‌برند. پذیرش روحانی شاهدی بر این مدعاست که دست کم طبقه‌ی حاکم ایران از وی انتظار انقلاب ندارد. اما در مجموع، به نظر وزارت خارجه‌ی آلمان، روحانی برای اروپا «بهترین» گزینه از میان نامزدهای تایید صلاحیت شده است.