در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۷۱۸ مطلب
در آغاز دور دوم ریاستجمهوری ترامپ، روابط اسرائیل و آمریکا حالتی شبیه به «ماه عسل» داشت، اما اکنون این رابطه به بحرانی عمیق رسیده است. ترامپ برخلاف دوره نخست، دیگر منافع اسرائیل را در اولویت نمیبیند و اقداماتش از مذاکره با ایران تا عقبنشینی از حمایتهای اقتصادی و امنیتی، نتانیاهو را به حاشیه رانده است. تحلیلگران معتقدند که ترامپ، نتانیاهو را نه شریک، بلکه مانعی برای سیاستهای منطقهای خود میداند.
سفر اخیر ترامپ به خاورمیانه نشاندهنده تغییر اساسی در رویکرد آمریکا بود؛ جایی که تمرکز از اسرائیل بهسوی کشورهای ثروتمند خلیج فارس تغییر یافته است. او بدون هماهنگی با نتانیاهو، تحریمهای سوریه را لغو، با حوثیها آتشبس امضا و درباره توافق صلح با ایران مذاکره کرد. ترامپ اسرائیل را از مرکز سیاستهایش کنار زده و اولویت را به تجارت با عربستان و دیپلماسی در منطقه داده است؛ تغییری که جامعه اسرائیل را نگران کرده است.
دونالد ترامپ در تلاش برای دستیابی به توافقی تازه با ایران است، در حالیکه خواهان توقف کامل غنیسازی در این کشور شده؛ مطالبهای که با مخالفت تهران روبهروست. ایران پیشنهاد ایجاد کنسرسیوم هستهای را مطرح کرده، اما ابهاماتی درباره تضمینها و وابستگی سوخت باقی است. همزمان، جمهوریخواهان کنگره فشار میآورند و اسرائیل خواهان نابودی کامل زیرساختهای هستهای ایران است.
تور خاورمیانهای ترامپ نشان از چرخشی بزرگ در سیاست آمریکا دارد؛ از کنارزدن اسرائیل و تحسین عربستان تا لغو تحریمهای سوریه و مذاکره با دشمنان سنتی. او بیتوجه به دغدغههای تلآویو، رویکردی کاملاً شخصی و معاملهمحور در پیش گرفته و اسرائیل را از اولویت واشنگتن خارج کرده است. در این مسیر، ترامپ میتواند یا بحران غزه را تشدید کند یا با بهرهگیری از نفوذش، جنگ را پایان دهد و توافقی تاریخی را رقم بزند.
در پایان سفر پرهیاهوی ترامپ به خلیج فارس، نه «معامله بزرگ»، بلکه مجموعهای از توافقهای اقتصادی و نظامی حاصل شد. همزمان، ترامپ با تغییراتی آشکار در سیاستهای خاورمیانهای خود، از گفتوگو با ایران، لغو تحریم سوریه و آتشبس با حوثیها سخن گفت؛ تحولاتی که با بیتوجهی به اسرائیل و دوری روزافزون از نتانیاهو همراه بود. شکاف راهبردی میان واشنگتن و تلآویو اکنون بهوضوح در حال گسترش است.
دونالد ترامپ در سفر به قطر، از میانجیگری برای گفتوگو با ایران حمایت کرد و همزمان هشدار داد که اگر تهران همکاری نکند، آمریکا تصمیمی قاطع خواهد گرفت. ایران با پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم منطقهای برای غنیسازی صلحآمیز اورانیوم، طرحی دیپلماتیک ارائه داده، اما در واشنگتن، جمهوریخواهان بر توقف کامل غنیسازی اصرار دارند. اختلاف درون دولت ترامپ و کاهش حمایت عربی از نتانیاهو، فرصت و چالش توافق جدید را همزمان رقم زدهاند.
پس از سقوط نظام اسد، احمد الشرع تلاش کرد روابط نزدیکتری با اسرائیل برقرار کند، اما در پی تحولات اخیر به سمت عربستان سعودی گرایش پیدا کرد. عربستان و کشورهای خلیج فارس با استفاده از ثروت نفتی خود به سمت نوآوری، فناوری و زیرساختهای پیشرفته حرکت کردهاند، در حالی که اسرائیل در این زمینه عقبمانده است. نتانیاهو به جای تمرکز بر رشد اقتصادی و فناوری، بیشتر بر حفظ قدرت شخصی خود متمرکز است، در حالی که اولویتهای عربستان سعودی، قطر و امارات اکنون بر تأمین توافق با ایران متمرکز است.
در سفر چهارروزه دونالد ترامپ به عربستان، قطر و امارات، تمرکز اصلی بر امضای قراردادهای اقتصادی عظیم و نمایش اتحاد با رهبران اقتدارگرای منطقه بود. در فضایی آکنده از تشریفات سلطنتی و اغراقهای سیاسی، توافقاتی به ارزش صدها میلیارد دلار اعلام شد، اگرچه جزئیات بسیاری از آنها مبهم ماند. همزمان، نگرانیها درباره تعارض منافع ترامپ و نادیدهگرفتن بحران غزه، سایهای بر این سفر پرزرقوبرق انداخت.
دونالد ترامپ با تصمیمی غافلگیرکننده در عربستان، از لغو تحریمهای سوریه و آمادگی برای توافق هستهای با ایران خبر داد؛ تغییری که برخلاف گذشتهاش، با حمایت عربستان همراه است. در مقابل، بنیامین نتانیاهو همچنان اصلیترین مخالف است، اما دیگر از پشتیبانی منطقهای سابق برخوردار نیست. درون دولت ترامپ نیز شکافی جدی میان واقعگرایان و نئوکانها شکل گرفته که سرنوشت توافق را به نبردی داخلی و منطقهای گره زده است.
بحران اخیر هند و پاکستان، ادعای ترامپ درباره کنارهگیری از نقش «پلیس جهان» را به چالش کشید و بار دیگر آمریکا را به میانه میدان کشاند. در حالیکه کاخ سفید در ظاهر بر انزواگرایی و اولویت منافع اقتصادی تأکید دارد، اما واقعیتهای ژئوپلیتیک، از غزه تا اوکراین و ایران، دولت ترامپ را به دخالتهای ناگزیر و پرتناقض سوق داده است؛ دخالتهایی که با مدیریت یک سرمایهدار املاک به نام استیو ویتکاف، رنگی از طنز و خطر گرفتهاند.
