قفل آتشبس پوتین و ترامپ در دونباس
امروز، اعتماد به نفس کرملین آنچنان افزایش یافته که با ادبیاتی تحقیرآمیز اروپا را به دوئل دعوت میکند. در یک نبرد تن به تن کسی برنده است که تابآوری اقتصادی و نظامی با جرات نبرد را داشته باشد.
علی ودایع در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: جنگ در میدان نبرد اوکراین در بیسابقهترین سطح زد و خوردها ادامه دارد. تصاویری مخابره شده که یک سرباز با پرچم روسیه و اسلحه را در قلب شهر استراتژیک «پوکروفسک» در منطقه «دونتسک» نشان میدهد. حدود 1382 روز نبرد تن به تن عملا بزرگترین چالش امنیتی و نظامی اروپا پس از جنگ جهانی دوم را رقم زده است.
هفته گذشته چانهزنی «استیو ویتکاف» فرستاده و «جارد کوشنر» داماد ترامپ در کرملین سوژهای داغ پیرامون پیشنهاد 28 مادهای رییسجمهوری امریکا بود اما اصل ماجرا در میدان جنگ رقم خورده است. گزارش موسسه مطالعات جنگ و شورای آتلانتیک مشخصا نشان میدهد که با گذشت زمان در جنگ، اوکراین مزیتهای تکنولوژیک نظامی غرب و انسجام خطوط دفاعی را از دست داده است.
شورای آتلانتیک خاطرنشان میکند که «به طور گسترده به عنوان اولین جنگ پهپادی جهان شناخته میشود»، ارتش کوچکتر و خلاقتر اوکراین در ابتدا ابتکار عمل را در استقرار پهپادها در دست داشت، «اما روسها از شکستهای اولیه درسهای مهمی آموختهاند و اکنون به طور پیوسته در حال از بین بردن برتری اوکراین هستند.»
شورای آتلانتیک معتقد است که روسیه هم تاکتیکها و فناوریهای اوکراین را مطالعه کرده و هم «به طور چشمگیری پایگاه تولید پهپاد داخلی خود را گسترش داده است.»
یک حساب و کتاب ساده درباره موازنه قدرت در میدان نشان میدهد که از بهار 2024 با شیب ملایم به نفع روسیه تغییر کرده است. «کاترینا استپاننکو»، از موسسه مطالعات جنگ، پیشروی روسها در پوکروفسک را نه به «یک پیشرفت ناگهانی، بلکه به ماهها تلاش برای آمادهسازی میدان نبرد» مرتبط میداند.
امروز، اعتماد به نفس کرملین آنچنان افزایش یافته که با ادبیاتی تحقیرآمیز اروپا را به دوئل دعوت میکند. در یک نبرد تن به تن کسی برنده است که تابآوری اقتصادی و نظامی با جرات نبرد را داشته باشد.
نباید نادیده بگیریم که زمان به یک «متغیر قدرت» تبدیل شده که ابتدا به اوکراین فرصت مقاومت داد اما اکنون به دلیل کاهش ذخایر غرب و کاهش منابع انسانی کییف، زمان علیه اوکراین است.
چالش حیاتی اروپا
به موازات ادبیات خاص «دونالد ترامپ» در تحقیر «ولودیمیر زلنسکی» اروپا بیش از هر زمان دچار «سرخوردگی» و «احساس تحقیر» شده است. حالا رییسجمهوری امریکا انگشت روی ضعف چشم آبیها گذاشته و میگوید که قاره سبز در معرض تهدید تمدنی قرار گرفته است. داستان امریکا و اروپا پیرامون جنگ اوکراین تحت تاثیر«استراتژی امنیت ملی و سیاست خارجی امریکا» به یک کلاف سردرگم تبدیل شده است. کاخ سفید در استراتژی امنیت ملی اعلام کرد که ایالاتمتحده با متحدان اروپایی خود در ناتو بر سر «انتظارات غیرواقعبینانه» آنها از جنگ اوکراین «اختلافنظر» دارد و به شدت از آنها به خاطر «تخریب فرآیندهای دموکراتیک» برای سرکوب مخالفانی که خواهان صلح سریعتر با روسیه هستند، انتقاد کرد.
در سند استراتژی جدید آمده است که مذاکره برای یافتن راهحلی سریع برای جنگی که در این کشور در جریان است، به نفع استراتژیک ایالاتمتحده خواهد بود و تاکید میکند که برقراری مجدد «ثبات استراتژیک» با روسیه «منافع اصلی» ایالاتمتحده است. اروپاییها با سیلی صورت خود را سرخ نگه داشتهاند. به گفته «الیور هولمز»، «امانوئل مکرون» یک روز پس از انتشار گزارشی مبنی بر اینکه رییسجمهوری فرانسه «به طور خصوصی» هشدار داده که «خطر خیانت واشنگتن به اوکراین وجود دارد»، مدعی شده که «هیچ بیاعتمادی» بین اروپا و ایالاتمتحده وجود ندارد. شکاف عمیق «فراآتلانتیک» به یک دردسر بزرگ در بلوک غرب تبدیل شده است.
معمای مذاکرات آتشبس
ترامپ به هر قیمتی میخواهد با پوتین به توافق صلح برسد؛ عطش واشنگتن اگرچه یک امتیاز ویژه برای مسکو محسوب میشود اما امکان تساعد ناگهانی تنش غیرقابل مهار را پررنگ میکند. مقامات امریکایی و اوکراینی در حال حاضر در فلوریدا در حال مذاکره بر سر متن پیشنهاد صلحی هستند که دو کشور قصد دارند به روسیه، ارایه دهند. دور قبلی مذاکرات که در ژنو برگزار شد، به دلیل گزارشهایی مبنی بر اعمال نفوذ بیش از حد روسیه بر متن اولیه توافق، با مشکل مواجه شد. چالش سخت امریکا اینجاست که روسیه تا رسیدن به اهداف ژئوپلیتیکی بیخیال جنگ نمیشود؛ در عین حال باید دقت داشت که در نگاه کرملین، مذاکره تابعی از میدان نبرد است و روسیه در میدان جنگ به موازنه مطلوب رسیده است. واحد ارواح اوکراینی به اهداف روسی در کریمه حمله کردهاند. ضربات نفوذیهای آبی مهلک بوده است. کییف ظاهرا میخواهد با کشاندن جنگ به عمق خاک روسیه، مسکو را دچار آشوب فکری کند اما روسیه تجربههای متفاوتی نسبت به گذشته در میدان جنگ کسب کرده است.
دونباس یک هدف استراتژیک
صحبتهای پوتین در سفر به هند را باید پاسخی روشن به زمان پایان جنگ یا حداقل «فریز آتش» و پذیرش پیشنهاد ترامپ قلمداد کرد. رییسجمهوری روسیه ضمن تاکید بر ادامه جنگ در دونباس میگوید که «یا نیروهای اوکراینی منطقه را ترک کنند یا با زور آن را تصرف خواهیم کرد.» تخمین زده میشود که روسیه بیش از ۸۰درصد از دونباس را کنترل میکند، جایی که درگیریها بین نیروهای اوکراینی و جداییطلبان تحت حمایت روسیه مدتها قبل از حمله تمام عیار روسیه در سال ۲۰۲۲ آغاز شد. جنگ در این منطقه ابتدا در سال ۲۰۱۴ آغاز شد، زمانی که روسیه به کریمه -شبهجزیرهای در جنوب اوکراین- حمله و آن را ضمیمه خاک خود کرد. تصرف و الحاق رسمی منطقه دونباس، روسیه را قادر میسازد تا یک پل زمینی به کریمه، یک قطب نظامی و تجاری حیاتی برای مسکو، ایجاد کند. نکته جالب اینجاست که در طرح امریکا آمده که اوکراین باید منطقه دونباس را به روسیه واگذار کند. پوتین در عین حفظ قدرت تلاش میکند با اعصاب ترامپ بازی نکند؛ کاری که اروپا به شکلی ناخواسته انجام میدهد. «امیلی فریس» پژوهشگر ارشد در اندیشکده دفاعی و امنیتی موسسه خدمات متحد سلطنتی، موافق است که بعید است مسکو واقعا در ایجاد صلح در اوکراین بدون درنظر گرفتن امتیازات ارضی سرمایهگذاری کند. واقعیت غیرقابل کتمان این است که پایان جنگ اوکراین «فعلا» قریبالوقوع نیست. شاید ملاقات ترامپ و پوتین برای کسب پرستیژ طرفین محتمل باشد اما «احتمالا» نبرد در زمستان ادامه خواهد یافت. پیروزی بزرگ در دونباس و تصرف کامل «اوکراین شرقی» میتواند یک اتفاق کابوسوار اما زمینهساز آتشبس باشد. در معادلهای که تصویر شد؛ رییسجمهوری اوکراین از نظر سیاسی تضعیف شده و امنیت اروپا بهطور کامل به تعهدات ناتو (بدون امریکا) وابسته میشود. روسیه میخواهد به پیشروی ادامه دهد اما جنگ در زمستان محدودیتهای میدانی خاص دارد؛ البته روسها معتقدند که پدران آنها در جنگهای زمستانه به پیروزیهای بزرگ رسیدهاند.
