نیویورک تایمز در گزارشی تحلیلی به بررسی نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایران و پیروزی مسعود پزشکیان پرداخته و ذیل مطلبی با عنوان «امید به گشایش دیپلماسی در زمان ریاست جمهوری جدید ایران» می‌نویسد: مقامات و کارشناسان فعلی و سابق می‌گویند که با انتخاب نامزد اصلاح طلبان مسعود پزشکیان به عنوان رئیس جمهور، ایران ممکن است شاهد نرم شدن سیاست خارجی و حتی فرصتی برای گشایش دیپلماتیک جدید باشد. آقای پزشکیان، متخصص قلب، نماینده مجلس و وزیر سابق بهداشت، تجربه مستقیم کمی در سیاست خارجی دارد. اما او متعهد شده است که نخبه‌ترین و جهانی‌گراترین دیپلمات‌های ایران را برای اجرای برنامه‌های خارجی‌اش به کار بگیرد و امید‌ها را برای روابط گرم‌تر با غرب افزایش دهد.
به گزارش جماران، دنیس راس، که به عنوان دستیار ویژه رئیس جمهور باراک اوباما و مذاکره کننده قدیمی خاورمیانه است، می‌گوید که آقای پزشکیان «نماینده موضع عمل گرایانه‌تر و موضعی کمتر متضاد نسبت به بیرون و داخل است.» با این حال، دنیس راس معتقد است که «اختیار امور در سیاست خارجی بیشتر در اختیار رهبر ایران است.»
بیشتر اختیارات رئیس جمهور ایران به مسائل داخلی محدود می‌شود. بعد از رهبر ایران، دیگر قدرت پیشرو در نظام ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است که بر تمامی امور نظامی ایران نظارت دارد. نویسنده این مطلب برای نیویورک تایمز در ادامه ادعا می‌کند که سپاه پاسداران و رهبر ایران تصمیم می‌گیرند که چه زمانی و چگونه از نیروی نظامی استفاده کنند، چه برای آزاد کردن نیرو‌های (به اصطلاح) نیابتی خود در عراق، سوریه، لبنان و یمن، یا در مقابله لفظی با اسرائیل.
دیپلمات‌ها و تحلیلگران می‌گویند که سیاست‌های خارجی ایران در سال‌های اخیر بیش از پیش سخت‌گیرانه شده و این روند ممکن است در دوره آقای پزشکیان ادامه یابد. این شامل تحکیم ائتلاف‌ها با دیگر دولت‌های اقتدارگرا می‌شود، همانطور که ایران با مسلح کردن روسیه به هواپیما‌های بدون سرنشین و موشک برای حمله به اوکراین انجام و خود را به‌عنوان قدرتی در خاورمیانه و غرب، نشان داد. (جماران: ایران همواره هرگونه کمک تسلیحاتی به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را رد کرده است.) ری تکیه، کارشناس مسائل ایران در شورای روابط خارجی، با نزدیک شدن به انتخابات در تحلیلی نوشت: «محور مقاومت ایران به‌قدری موفق بوده که به سختی می‌توان فهمید که چرا کسی ممکن است به دنبال برهم زدن سیاستی است که به تهران اجازه می‌دهد تا قدرت خود را با برخی مصونیت‌ها به نمایش بگذارد».
به گفته تحلیلگران، جایی که رئیس جمهور ممکن است بیشترین تأثیر را در سطح بین المللی داشته باشد، شکل دادن به نحوه نگرش به سیاست‌های ایران در سراسر جهان، عمدتاً از طریق دیپلمات‌هایی که انتخاب می‌کند، است. از این نظر، تضاد بین پزشکیان و رقیب اصلی او، سعید جلیلی، محافظه‌کار غرب ستیز، آشکار است. در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، جلیلی مخالف جدی توافق با قدرت‌های جهانی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران در ازای رهایی از تحریم‌های اقتصادی بود. کارشناسان مرکز استیمسون در تحلیلی در ژوئن نوشتند: در عوض، جلیلی برای غنی‌سازی اورانیوم تا سطح تسلیحاتی تلاش کرده بود.
علی واعظ، مدیر گروه ایران در گروه بین المللی بحران گفت: «رویکرد او منجر به انزوای ایران شد. او به ارزش معامله با غرب اعتقادی ندارد. در زمان آقای پزشکیان، شانس پیشرفت دیپلماتیک افزایش خواهد یافت.»
پزشکیان گفته که مصمم به اجرای سیاست تعامل بین‌المللی است و از کاهش روابط با غرب با هدف پایان دادن به تحریم‌ها حمایت می‌کند. او می‌گوید که می‌خواهد ارتباط با اکثر دولت‌های دیگر در سراسر جهان - به جز اسرائیل - را تقویت کند، اما همچنین نسبت به قرار دادن تخم مرغ‌های بیش از حد در سبد اتحاد با روسیه و چین هشدار داده است.
علی واعظ می‌گوید که پزشکیان هیچ پیشنهاد مشخصی برای سیاست خارجی ارائه نکرده، اما مشاور ارشد سیاست خارجی مبارزات انتخاباتی او محمدجواد ظریف، وزیر خارجه سابق بود که در سال ۲۰۱۵ میانجی‌گر توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی بود. یک دیپلمات زیرک مسلط به زبان انگلیسی که در ایالات متحده زندگی می‌کرد. البته بسیاری از تندرو‌های داخلی ظریف را به همین دلیل مورد انتقاد شدید قرار داده اند.
یک آزمون کلیدی برای علاقه ایران به دیپلماسی با غرب در این خواهد بود که آیا ایران به تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ پاسخ می‌دهد؟ موضوعی که با نامزدی رئیس‌جمهور سابق دونالد ترامپ پیچیده شده است.
برجام که با هدف جلوگیری از ساخت بمب هسته‌ای توسط ایران انجام شده بود، از نظر فنی سال آینده منقضی می‌شود. (جماران: ایران هرگونه تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده است.)، اما از زمانی که ترامپ ایالات متحده را از توافق در سال ۲۰۱۸ خارج و تحریم‌های آمریکا را مجدداً اعمال کرد، این توافق کاملاً از بین رفته است. این امر ایران را بر آن داشت تا غنی سازی اورانیوم خود را به حدی افزایش دهد که کارشناسان می‌گویند اکنون میزان مواد لازم برای تولید بمب در بازه زمانی محدود را دارا است.
ایران مدت‌هاست که بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای‌اش اصرار داشته و به دلیل «فتوا» یا فرمان دینی سال ۲۰۰۳ رهبر این کشور، از ساخت یا استفاده از سلاح‌های هسته‌ای منع شده است. مقامات آمریکایی می‌گویند هیچ مدرکی دال بر تلاش فعلی ایران برای رسیدن به بمب اتم در اختیار ندارند، اما اسرائیلی‌ها استدلال می‌کنند که چنین تلاش‌هایی در واقع تحت عنوان تحقیقات دانشگاهی در حال انجام است.
کاترین اشتون، دیپلمات بریتانیایی که به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در زمان حصول توافق موقت در سال ۲۰۱۳ بر مذاکرات هسته‌ای نظارت داشت، از نزدیک با آقایان جلیلی و ظریف بر سر میز مذاکره کار کرد. او می‌گوید که جلیلی ترجیح می‌داد مذاکرات ادامه پیدا کند، اما همزمان اطمینان حاصل شود که هیچ پیشرفت یا نتیجه واقعی در پی این مذاکرات نخواهد بود. اشتون می‌گوید از سوی دیگر، ظریف درک بسیار بیشتری از آمریکا و اروپا و عزم راسخ برای تامین آینده ایران در منطقه داشت.
نیویورک تایمز در ادامه می‌نویسد: رهبر ایران نسبت به انتخاب رئیس‌جمهوری هشدار داده بود که ممکن است نسبت به غرب، به‌ویژه ایالات متحده، بیش از حد باز باشد. دیپلمات‌ها همچنین خاطرنشان می‌کنند که گرم شدن روابط تجاری با روسیه در دهه گذشته، پس از سال‌ها بی‌اعتمادی و اختلاف نظر، به ایران کمک کرده تا با ادامه انزوای بین‌المللی کنار بیاید. کارشناسان مرکز استیمسون نوشتند که جنگ در غزه تنش‌ها بین ایالات متحده و نیرو‌های تحت حمایت ایران در لبنان، سوریه، عراق و یمن را تشدید کرده و احتمال توافق‌های جدید بین واشنگتن و تهران را کاهش داده است. پس از حمله اسرائیل به محوطه سفارت ایران در سوریه در ماه آوریل که منجر به کشته شدن (شهادت) چند فرمانده ایرانی شد، تهران با شلیک صد‌ها موشک و پهپاد علیه اسرائیل که اکثر آن‌ها رهگیری شدند، پاسخ متقابلی داد. این یک تنش جدی بین دو دشمن بود و به احتمال زیاد باعث شد ایران اطمینان حاصل کند که بازدارندگی قوی تری در اختیار دارد.
ایرانی‌ها می‌دانند که ایالات متحده مصمم است از گسترش درگیری در خاورمیانه اجتناب کند و پیام‌هایی بین دو پایتخت برای پرهیز از بروز چنین شرایطی رد و بدل می‌شود. مبادله زندانیان سال گذشته بین دو کشور، مانند مذاکرات غیرمستقیم بر سر برنامه هسته ای، امید به همکاری دیپلماتیک بیشتر را برانگیخت. اما ایران اکنون تمرکز خود را بر این موضوع متمرکز کرده که در صورت پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات نوامبر، با او چگونه برخورد کند؟
دنیس راس می‌گوید که رئیس جمهور جدید ایران در تنظیم توازن بین «عمل گرایی یا پایبندی به هنجار‌های ایدئولوژیکی که رهبر این کشور تعیین می‌کند»، آزادی عمل خواهد داشت. اما مرز‌ها در سیاست خارجی بخصوص در رابطه با امریکا را رهبر ایران تعیین می‌کند.
