ابرچالش آب در هزاره سوم

محمد میر عرب؛ چالش آب یک بحران زیست محیطی منطقه ای، مقطعی و یا موقتی نیست و تقریباً همه کشور‌های دنیا در مدیوم‌های مختلف با این چالش بزرگ دست به گریبان هستند. کارشناسان پیش بینی می‌کنند  تا سال ۲۰۳۰، تقاضای جهانی آب شیرین تا ۴۰ درصد افزایش پیدا کند و تخمین زده می‌شود که ۱.۶ میلیارد نفر از آب آشامیدنی مدیریت شده ایمن برخوردار نباشند.

در حال حاضر  نیز ۴ میلیارد نفر  از ساکنان این کره خاکی در مناطق کم آب زندگی می‌کنند و از هر چهار شهر یک شهر در دنیا با ناامنی آبی با درجات مختلف مواجه است.  بر همین اساس برنامه ریزی‌های گسترده‌ای در جهت کمرنگ کردن اثرات این بحران در سطح جهانی و بین المللی طراحی شده است  و همه ساله جلسات، نشست‌ها و کنسرسیوم‌های متعددی در دنیا به منظور پیشگیری از گسترش تبعات بی آبی در دنیا برگزار می‌شود.

تبعات بی آبی از مناظر و فیلتر‌های گوناگون قابل بحث و بررسی هستند.  با کاهش آب، کشت محصولات تغذیه‌ای نیز کاهش می‌یابند و ممکن است مشکلات اقتصادی عدیده‌ای در بحث کشاورزی رخ دهد. علاوه بر این، بهداشت نامناسب آب شرب – مشکل حدود ۲.۴ میلیارد نفر از سکنه کره زمین - می‌تواند منجر به بیماری‌های اسهالی مرگبار از جمله وبا و تب حصبه و سایر بیماری‌های منتقله از طریق آب شود. در چنین شرایطی مشکلات زیست محیطی که منجر به ایجاد تغییرات در اکوسیستم مناطق مختلف می‌شوند، زندگی حیات وحش را به خطر می‌اندازد.

این‌ها تنها بخشی از مشکلات رونمایی شده از ابرچالش کم آبی در دنیا هستند و تبعات دیگری از جمله بحران‌های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، نظامی و ... در زیر سایه این چالش در سال‌های آتی دامن گیر بشر خواهند شد.

بر همین اساس دولت‌ها با به کارگیری تجارب پیشینیان و علوم نوین به نوعی در تلاشند تا دستکم از اثرات تبعات منفی چالش کم آبی بکاهند. در حال حاضر در بسیاری از کشور‌های پیشرفته پیاده سازی سیستم‌های نوین جمع آوری آب باران برای جمع آوری و ذخیره آب باران برای آشامیدن یا شارژ سفره‌های زیرزمینی، تقویت قابلیت تصفیه آب خانگی از طریق استفاده از فیلترها، ضدعفونی کننده‌های خورشیدی یا لخته ساز‌ها  و طرح‌های مشابه با جدیت دنبال می‌شود.

احداث سد‌ها و آبگیر‌های متناسب با اکوسیستم منطقه، برداشت و ذخیره آب باران، قنات ها، نمک زدایی، تغییر الگوی کشت، پساب زدایی و استفاده مجدد از آب و...  و در مجموع تسریع در روند اجرای پروژه‌های تدوین شده در حوزه منابع آب نیز می‌تواند کمک بسزایی در اقتصاد و معیشت مردم و مصرف بهینه آب داشته باشد.

اما باید به خاطر داشت صرفه جویی در مصرف آب، پیشگیری از هدر رفت آب و بالا بردن راندمان کارایی آب چه در بخش خانگی و چه در بخش صنعت و کشاورزی به عنوان اولین و اساسی‌ترین گزینه حفظ مایه حیات همواره مورد تاکید کارشناسان این حوزه است.  

در ضمن باید خاطر نشان کرد صرفه جویی به معنای کم مصرف کردن نیست بلکه استفاده بهینه و تاثیر گذار از آب در شرایط گوناگون است. تغییر الگوی کشت در کشاورزی و ایجاد تغییرات اساسی در جانمایی و تامین آب کارخانجات بزرگ می‌تواند گامی اساسی در مصرف بهینه آب محسوب شود. آب را آسان هدر ندهیم.