(عکس) تاج عمارت قاجاری «امین‌لشکر» فروریخت

خانه امین‌لشکر در محله عودلاجان تهران واقع شده و بخشی از این عمارت قاجاری در تملک شهرداری منطقه ۱۲ است، که از سال گذشته تا همین اواخر بار‌ها درباره سرعت تخریب آن و تبدیل شدن آن به پاتوق معتادان هشدار داده شده بود. اکنون تصاویر تازه‌ای از این خانه قاجاری منتشر شده که نشان می‌دهد بخشی از این عمارت ویران شده و تاج آن با تزئینات آجرکاری و گچ‌بری نیز فروریخته است.

به گزارش ایسنا؛ «امین‌لشکر»، از رجال دربار قاجار، نام کاملش «میرزا قهرمان قمشه‌ای اصفهانی امین‌لشکر» بود، که در سال ۱۲۹۲ قمری وزیر گمرکات و رئیس خالصجات بود و در آن سال‌ها عمارت آجری وسیع زیبا و بسیار مجللی را در ضلع شرقی میدان توپخانه بنا کرد.

عبدالله مستوفی در صفحه ۱۳۸ جلد اول کتاب شرح زندگانی من درباره این عمارت نوشته است: «او مبلغی به ناصرالدین‌شاه داد تا اجازه گشودن در به میدان و احداث سردر نمود و با گچ‌بری‌های تجملی و بنای زیبای خود بر شکوه میدان افزود، اما وی که بسیار ولخرج بود سرانجام به واسطه همین اعمالش مجبور به فروش آن خانه مجلل شد که مدت‌ها محل استقرار بانک انگلیسی شاهی یا شاهنشاهی بود و پس از آن نیز بانک بازرگانی ایران در آنجا استقرار یافت.»

امین‌لشکر در سمت وزیر گمرک‌خانه و رئیس خالصجات مبالغ زیادی برداشت کرد و کم آورد. او در دوم ذیحجه سال ۱۳۰۲ قمری از سمت خود معذول شد. با آنکه ۱۵ هزار تومان بدهی‌اش را شاه بخشید، اما مجبور شد که خانه و عمارت خود را در میدان توپخانه به شاه واگذار کند.

در روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه صفحه ۴۰۶ آمده است که «خانه امین‌لشکر را امین‌الدوله از شاه خرید، ۱۵ هزار تومان که یک جغه الماس ۸۰۰۰ تومانی داد و ۷ هزار تومان نقد.» (تهران‌نامه ـ داریوش شهبازی)

وحیدرضا شهاب موحد، پژوهشگر و کنشگر بافت تاریخی تهران ـ پیش‌تر درباره مالکیت کنونی این خانه گفته بود که خانه امین‌لشکر چند سال پیش توسط شهرداری منطقه ۱۲ تملک شده است، البته نه به صورت کامل؛ سه دانگ آن به نام یک شخص و سه دانگ دیگر به نام شهرداری است.

تاج فروریخته خانه امین‌لشکر که ویرانی به بخش‌های گسترده‌تری از این عمارت سرایت کرده است

نمای دیگری از ویرانی عمارت قاجاری امین‌لشکر

شهاب موحد همچنین یک سال پیش از تشکیل پرونده ثبتی این خانه سخن گفته بود که به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هم ارسال شده است، ولی تا کنون اقدامی برای ثبت این عمارت فاخر قاجاری انجام نشده و خانه با کم‌توجهی در مسیر ویرانی تدریجی قرار گرفته است.

خانه امین‌لشکر، حوالی سال ۱۴۰۱، درحالی که هنوز تزئینات معماری آن تخریب نشده است

با آنکه فعالان میراث فرهنگی بار‌ها درباره وضعیت خانه امین‌لشکر و ضرورت مرمت و حفظ و احیاء آن هشدار داده‌اند، اما به گفته وحیدرضا شهاب موحد، پژوهشگر و کنشگر بافت تاریخی تهران، به علت آنکه نقل و انتقال مالکیت آن عملیاتی نشده، اقدامات حفاظتی برای ملک نیز انجام نشده است.

تخریب این ملک اکنون با تداوم بارش‌ها شدت بیشتری گرفته و بخش‌هایی از آن نیز توسط معتادان خراب شده است تا به داخل آن راحت رفت و آمد کنند. خانه تاریخی امین‌لشکر درحالی به حال خود رها شده و به وضعیت آن توجهی نمی‌شود، که به مرمت و حفاظت اضطراری نیاز دارد.

نمایی از خانه امین‌لشکر، سال ۱۳۹۳ درحالی که درها، ستون‌ها و پنجره‌های آن هنوز سالم است

عکس: مریم قفقایچی