دلایل بسیار زیادی وجود دارند که می‌توانند باعث شوند عارضه‌ای اذیتتان کند، مثلاً احساس نفخ و ورم شکم، دلایلی مثل حساسیت‌های غذایی، سفرکردن، ورزش‌کردن و.... اما خیلی وقت‌ها گذشته از این عوامل، اثرات هورمون‌های بدنتان است که عامل اصلی است و شما می‌توانید با بالانس کردن یا تعدیل هورمون‌ها از این حالت‌های ناخوشایند خلاص شوید.
«تعدیل هورمون‌ها» این روز‌ها در باب سلامت و تندرستی بسیار رایج شده و بی‌دلیل هم نیست. اما آیا واقعاً چیزی به نام «بالانس هورمونی» وجود دارد؟
اگر خسته‌اید، نفخ و ورم دارید، مدام جوش و آکنه می‌زنید، اضافه‌وزن دارید یا به هر طریقی احساس می‌کنید چیزی در بدنتان درست نیست ممکن است نیاز به بالانس کردن هورمون‌هایتان داشته باشید.
هورمون‌ها نقش مهمی در متابولیسم، گوارش، انرژی و... دارند و عجیب نیست که بر احساس‌ها و حالات روزانه‌تان اثر بگذارند.
این احتمال وجود دارد که دچار مشکلی به نام عدم تعادل هورمونی باشید. یعنی یک یا گروهی از هورمون‌ها در بدن شما از سطح متعادل خارج شده. اما این شرایط به این معنی نیست که در مقابل آن چیزی به نام تعدیل هورمونی وجود دارد. اگر سطح هورمون‌هایتان به‌هم‌ریخته باشد بهترین راه مراجعه به پزشک و درمان بر اساس علائمی است که شخص شما دارید، نه بر اساس چیز‌هایی که در فضای مجازی می‌بینید و می‌شنوید.
اگر واقعاً فکر می‌کنید تعادل هورمون‌ها در بدنتان درست نیست و یا مشتاق هستید بدانید بهترین حالت فعالیت هورمونی بدنتان چیست، با یک پزشک صحبت کنید.
غدد و عضلات و دیگر بافت‌های بدن ما، مواد شیمیایی به نام هورمون ترشح می‌کنند که از طریق خون در سراسر بدن منتشر می‌شوند. این هورمون‌ها پیام‌هایی را بین اندام‌ها ردوبدل کرده و آن‌ها را آماده عملکرد‌های گوناگون می‌کنند. بیش از ۵۰ هورمون شناخته شده در بدن ما وجود دارد و محققان همچنان در حال مطالعه و کشف هورمون‌ها و عملکرد آن‌ها هستند.
سطح هورمون‌ها در بدن هر کسی متفاوت است و تحت شرایط نوساناتی دارد. مثلاً پزشکان انتظار ندارند یک نوجوان و یک فرد سالمند دارای سطح یکسانی از تستوسترون باشند. برخی از افراد ممکن است سطح هورمون‌هایشان بالاتر یا پایین‌تر باشد، اما به این معنی نیست که سطح هورمونی آن‌ها غیرعادی است. هر کسی متفاوت است و بدن ما هورمون‌های زیادی دارد که هر یک از آن‌ها عملکرد و شرایط خاص خود را دارند.
به‌طورکلی وقتی افراد در مورد تعدیل هورمونی صحبت می‌کنند، عقیده دارند باید با عادت‌های سبک زندگی مثل خواب کافی و ورزش و... سطح هورمون‌های خود را متعادل نگه دارند. عموماً هدف این است که اثرات یک عدم تعادل هورمونی کمتر شود. عدم تعادل هورمونی را معمولاً این‌گونه می‌شناسیم که یک یا چند هورمون در بدن خیلی کم یا خیلی زیاد است.
عبارت «تعدیل هورمونی» اغلب به هورمون‌های جنسی زنانه ربط داده می‌شود، مثل استروژن، پروژسترون و تستوسترون. اما در واقع این عبارت شامل هورمون‌های دیگر نیز می‌شود، مثل هورمون استرس (کورتیزول)، هورمون‌های متابولیکی (مثل انسولین)، هورمون‌های تیروئید و خیلی از هورمون‌های دیگر.
یک عدم تعادل هورمونی، بسته به هورمون‌های مدنظر، می‌تواند طیفی از علائم را ایجاد کند، مثل خستگی و تغییرات خلقی. ایده‌ای که مطرح است می‌گوید بالانس کردن هورمون‌های یک فرد، علائم را کاهش خواهد داد.
حالا در اینجا مسئله تا حدودی متفاوت می‌شود: درست است که هورمون‌ها عملکرد‌های مهم بدن را کنترل می‌کنند؛ اما این نیز درست است که سطح هورمون‌ها می‌تواند خیلی پایین یا خیلی بالا باشد و این پتانسیل را دارد که مشکلاتی برای سلامتی ایجاد کند. اما مفهوم «تعدیل‌کردن هورمون‌ها» نسبتاً مبهم و احتمالاً گمراه‌کننده است. بدن هورمون‌های بسیار زیادی تولید می‌کند و هورمون‌های ما همیشه در نوسان هستند و این نحوه عملکرد آنهاست و همین باعث می‌شود عبارت «تعدیل هورمون‌ها» کمی بی‌معنی باشد.
همچنین لازم به ذکر است که یک عدم تعادل هورمونی در واقع یک عدم تعادل بیوشیمیایی است. یعنی شامل فرایند‌های شیمیایی در بدن می‌شود. تنها راه تأیید یک عدم تعادل هورمونی، آزمایش خون است که لزوم آن باید توسط پزشک اعلام شود. حتی در این شرایط نیز عدم تعادل هورمونی می‌تواند ناشی از عوامل متعددی باشد، مثل تغذیه، دارو و بیماری‌ها. درست است که تغییرات در سبک زندگی می‌تواند کمک کند عدم تعادل هورمونی کنترل شود؛ اما این فقط یک تکه از پازل است و در نهایت همه چیز به هورمون‌های درگیر و علت اصلی بستگی خواهد داشت.
به طور خلاصه: شما نمی‌توانید تنها با تغییرات در سبک زندگی خود، عدم تعادل هورمونی را هدف بگیرید یا آن را برطرف کنید. اما اگر در حال حاضر پزشکتان تشخیص داده که دچار یک عدم تعادل هورمونی هستید، برخی عادت‌ها ممکن است در مدیریت علائم کمکتان کنند و اگر عارضه هورمونی ندارید، عادت‌های زیر دست‌کم منجر به سلامتی بیشتر شما می‌شوند.
غذا‌های گیاهی و غلات کامل به دلیل فیبر بالایی که دارند اغلب غذا‌های دوستدار گوارش محسوب می‌شوند. خوردن غذا‌های مفید برای گوارش به نفع سلامت هورمونی‌تان نیز می‌باشد. وضعیت میکروبیوم روده‌های شما، هورمون‌هایی مثل استروژن، تستوسترون، پروژسترون و کورتیکواستروئید‌ها را نیز تنظیم می‌کند.
وضعیت روده‌ها بر مقاومت به انسولین اثر می‌گذارد. مقاومت به انسولین زمانی است که سلول‌ها به انسولین واکنش مناسبی نشان نمی‌دهند. انسولین هورمونی است که گلوکز را برای انرژی به سلول‌ها می‌رساند. مقاومت به انسولین اصلاً مسئله بی‌اهمیتی نیست، چون می‌تواند منجر به دیابت نوع دوم شود؛ بنابراین با خوردن فیبر بیشتر، به نفع روده‌ها و هورمون‌هایتان عمل می‌کنید.
یکی از شایع‌ترین مشکلات هورمونی، عدم تعادل انسولین است که می‌تواند باعث مدام بالابودن قند خون شود و باز هم ریسک دیابت نوع دوم را افزایش دهد. خوردن قند زیاد می‌تواند این عدم تعادل را ایجاد کند، بنابراین محدودکردن مصرف قند نقش مهمی در این جنبه از سلامت هورمونی‌تان دارد. قند می‌تواند در غذا‌هایی که انتظارش را ندارید وجود داشته باشد، مثل سس پاستا، سس سالاد و ...
کاهش استرس مهم‌ترین کاری است که می‌توانید برای بالانس هورمون‌هایتان انجام بدهید. استرس بسیار بر سطح هورمون‌ها و عملکرد آن‌ها مؤثر است. استرس مزمن می‌تواند باعث تولید بیش از حد کورتیزول شده و فرایند‌های هورمونی دیگر را دچار اختلال کند، مثلاً عملکرد متابولیکی و ایمنی بدن. شیوه‌های مفید کنترل استرس مثل عبادت، مدیتیشن و تنفس عمیق می‌توانند سطح کورتیزول را تنظیم کرده و به سلامت هورمون‌ها کمک کنند.
شیوه‌ای برای کنترل استرستان انتخاب کنید که مناسب شما باشد. شاید شنا یا بافتنی روش مناسب شما برای کاهش استرس باشد. شاید هم لازم باشد به چیز‌های غیرضروری زندگی‌تان نه بگویید یا در مورد شغلی که دارید و فرسوده‌تان می‌کند تجدیدنظر کنید.
ورزش نیز نقش مهمی در عملکرد هورمونی دارد و می‌تواند سطح انسولین را تنظیم کند، هورمون‌های استرس را کاهش بدهد و هورمون‌های حال خوب را افزایش بدهد (مثل اندورفین‌ها). ورزش منظم برای پیشگیری از کاهش تراکم استخوان ناشی از هورمون لازم است.
از آن‌سو، بی‌تحرکی می‌تواند ریسک مقاومت به انسولین و دیگر مشکلات هورمونی را بیشتر کند. حداقل دو روز در هفته و هر هفته ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط داشته باشید.
برخی محصولات یا مواد شیمیایی ممکن است در عملکرد هورمونی اختلال ایجاد کنند. مثل بیس‌فنول A و فتالات‌ها که به ترتیب در بسته‌بندی‌های غذایی و لوازم آرایشی وجود دارند. کمتر در معرض این مواد قرارگرفتن می‌تواند به تعادل هورمونی کمک کند؛ اما میزان این تأثیر در هر کسی متفاوت است و بستگی به عواملی مثل ژنتیک، وضعیت سلامت و میزان در معرض بودن دارد. هر چند همیشه هم نمی‌توانیم از این مواد اجتناب کنیم، اما می‌توانیم کمتر خود را در معرض این مواد قرار دهیم.
اگر فکر می‌کنید مشکل هورمونی دارید، تنها راه اینکه مطمئن شوید این است که به پزشک مراجعه کرده و آزمایش خون بدهید. اگر علائمی مثل خستگی بی‌دلیل، نوسانات خلقی، مشکلات مربوط به هورمون‌های جنسی (مثل پریود نشدن) دارید که با تغییرات در سبک زندگی جواب نگرفته‌اید باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر سابقه بالا یا پایین‌بودن هورمون‌هایی را دارید مراجعه به پزشک لازم است.
منبع: تبیان
