چه کسی نگران آلودگی هوای تهران است؟

با نگاهی با روند کنترل منابع آلاینده هوا در تهران درمی‌یابیم که در هیچ یک از آن‌ها پیشرفت خاصی حاصل نشده و همچنان شاهد تردد خودرو‌های فرسوده، تولید خودرو‌های بی‌کیفیت داخلی و... هستیم؛ با این اوصاف باید پرسید چه کسی نگران آلودگی هواست.

به گزارش تسنیم، همزمان با کاهش دما در پایتخت، بار دیگر شاهد افزایش آلودگی هوا در تهران هستیم و کیفیت هوا برای سومین روز متوالی در شرایط "ناسالم برای گروه‌ها حساس" قرار دارد.

افزایش آلودگی هوای پایتخت در روز‌های سرد سال پدیده‌ای جدید نیست، اما نکته قابل تأمل این است که همچنان شاهد ترک فعل دستگاه‌ها درخصوص آلودگی هوا و نادیده گرفتن این موضوع مهم هستیم.

عدم توجه دستگاه‌های مسئول به موضوع آلودگی هوا درحالی است که بر اساس گزارش وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۰ در ۲۷ شهر آلوده کشور با ۳۵ میلیون جمعیت، حدود ۲۱ هزار مرگ و میر منتسب به آلودگی هوا ناشی از ذرات معلق ۲.۵ میکرون در بزرگسالان گزارش شد که ۳۰ میلیارد دلار هزینه به کشور وارد کرده است همچنین در تهران ۶ هزار نفر جان خود را به این علت از دست داده‌اند.

آلودگی هوا در تهران ناشی از ۲ عامل آلاینده‌های متحرک (خودرو، اتوبوس، موتورسیکلت و ...) و منابع آلاینده ثابت (نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و...) است. در ادامه به بررسی این عوامل و این موضوع که آیا اقدام مناسبی برای کاهش آلایندگی این منابع انجام شده است یا خیر می‌پردازیم.

الف. منابع متحرک

سهم منابع متحرک در آلودگی هوای تهران توسط آمار و یا گفته اشخاص مختلف بین ۵۹ تا ۸۳ درصد بیان شده است و به گفته کارشناسان اگر تنها مشکل آلودگی هوا را در بخش منابع متحرک حل کنیم، تعداد روز‌های آلوده پایتخت از نصف مقدار فعلی نیز کمتر خواهد شد! آلودگی هوا از طریق منابع متحرک به واسطه عواملی که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم، اتفاق افتاده است:

۱. خودرو‌های فرسوده

خودرو‌های فرسوده یکی از دلایل اصلی آلودگی هوای تهران هستند و به گفته مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودرو‌های تهران، حدود ۴۰۰ هزار خودرو فرسوده روزانه در پایتخت تردد می‌کنند.

تردد این تعداد خودرو فرسوده در تهران درحالی است که بحث اسقاط خودرو همچنان مغفول مانده و درحالی که دولت لایحه جدید خود برای اسقاط خودرو را عملی‌ترین راهکار اسقاط می‌داند، مجلس شورای اسلامی این لایحه را فرار دولت از فرآیند اسقاط می‌داند و هنوز با آن موافقت نکرده است.

۲. خودرو‌های بی‌کیفیت داخلی!

خودرو‌های ساخت داخل علاوه بر اینکه ایمنی پایینی دارند، سیستم احتراق بسیار قدیمی نیز دارند که همه نهاد‌ها از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، پلیس راهور و مجلس شورای اسلامی از آن گله‌مند هستند.

علاوه بر کیفیت ساخت پایین، لابی‌گری خودروساز‌ها نیز باعث افزایش سن مراجعه این خودرو‌ها به مراکز معاینه فنی شده و سبب شده تا این خودرو‌ها مدت زمان بیشتری را بدون نظارت معاینه فنی به آلوده کردن هوای پایتخت بپردازند.

۳. موتورسیکلت‌های کاربراتوری

به گفته رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران، موتورسیکلت‌های کاربراتوری ۷ برابر یک خودرو آلایندگی ایجاد می‌کنند و همچنین ۳ میلیون از این موتورسیکلت‌ها در تهران تردد دارند!

برای حل این مشکل قرار بود که از ابتدای سال ۱۴۰۱ تردد موتورسیکلت‌ها و تاکسی‌های کاربراتوری در شهر تهران ممنوع شود، اما به دلیل عدم تأمین اعتبار لازم برای طرح‌های تشویقی و پرداخت کمک هزینه به دارندگان موتورسیکلت‌های کاربراتوری، این طرح نیز مغفول ماند.

۴. وسایل نقلیه عمومی

وسایل نقلیه عمومی و به ویژه اتوبوس‌های شرکت واحد یکی از عوامل اصلی آلایندگی در شهر تهران هستند و حدود ۳۰ درصد از آلایندگی که به واسطه منابع متحرک تولید می‌شود به واسطه وسایل حمل و نقل عمومی است.

به گفته مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تهران، حدود ۶۲ درصد ناوگان اتوبوس‌رانی شهر تهران فرسوده است، با این وجود جایگزینی این اتوبوس‌ها با سرعتی بسیار کمتر از نیاز پایتخت صورت می‌گیرد.

۵. کیفیت سوخت توزیعی

در کنار خودرو‌های داخلی بی‌کیفیت و تعدد وسایل نقلیه آلوده در تهران، سوخت بی‌کیفیت نیز یکی از دلایل آلودگی هوا هستند و این درحالی است که هنوز شاهد افزایش کیفیت سوخت، به ویژه گازوئیل نبوده‌ایم همچنین طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین) نیز مغفول مانده و در تعداد بسیار محدودی از جایگاه‌های سوخت پایتخت انجام می‌شود.

ب. منابع ثابت

منابع ثابت نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، سایت‌های دفن و سوزاندن زباله و آلودگی محدود ناشی از موتورخانه‌ها را شامل می‌شود. از زمانی که سوزاندن مازوت در تهران ممنوع اعلام شد، آلودگی ناشی از نیروگاه‌ها نیز کاهش پیدا کرده، اما با توجه به افزایش شدید مصرف گاز در کشور در سال جاری این گمان می‌رود که برای تأمین برق، امسال در تهران شاهد سوزاندن مازوت باشیم هرچند که تاکنون این موضوع تأیید نشده است.

در مجموع اگر شرایط کنترل تمام منابع مذکور را نسبت به سال گذشته بسنجیم، در هیچ یک از آن‌ها پیشرفت خاصی حاصل نشده و همچنان شاهد تردد خودرو‌های فرسوده، تولید خودرو‌های بی‌کیفیت داخلی، تردد موتورسیکلت‌های کاربراتوری، درجا کارکردن اتوبوس‌ها در پایانه‌ها و تخلف صنایع آلاینده در اطراف تهران هستیم.

لازم است که تمام ۲۴ دستگاه مسئول در اجرای قانون "هوای پاک" نسبت به انجام وظایف خود اقدام کنند تا از تحمیل هزینه میلیاردی بر کشور و از دست رفتن جان شهروندان جلوگیری شود.