کدام محله تهران هنوز به نام خاندان غلامحسین بنان شناخته می‌شود؟

در محدوده بلوار ارتش، هنوز هم کم و بیش نام «بنانیه» روی برخی اماکن رفاهی و تفریحی سوهانک دیده می‌شود. شاید کمتر کسی از علت این نامگذاری‌ها و ارتباط آن با «استاد غلامحسین بنان» خواننده و هنرمند سرشناس موسیقی ایران باخبر باشد. ماجرای باغ بنانیه و داستان متفاوت از بین رفتن این باغ را در ادامه بخوانید.

به گزارش همشهری، روزگاری در شرق آبادی سوهانک، باغی بزرگ به نام «بنانیه» قرار داشت که متعلق به پدر «استاد بنان» خواننده و هنرمند سرشناس معاصر ایران بود. ماجرای این باغ بزرگ و از بین رفتن آن، حکایت برگی از تاریخ آبادی سوهانک است.

برای بررسی تاریخچه این باغ باید به دوران قاجار سفر کنیم؛ به روزگاری که «امین السلطان» صدراعظم ناصرالدین‌شاه، چندین باغ بزرگ در نقاط مختلف تهران عهد ناصری خرید و یک به یک باغ‌ها را آباد کرد. امین‌السلطان، در آبادی خوش آب و هوای سوهانک هم برای خود باغی آباد دست و پا کرد.

وقتی باغ امین السلطان رونق گرفت و به پاتوق رجال سیاسی عهد ناصری تبدیل شد، منشی او نیز در مجاورت آن باغ برای خود باغی دلگشا ساخت.

منشی امین‌السطان کسی نبود جز «میرزا فضل‌الله خان نوری» پدربزرگ «استاد بنان» که به واسطه سمتش، بیشترِ زمان‌ها با امین‌السلطان به‌سر می‌برد.

باغ پدر استاد بنان کجا بود؟

پدربزرگ استان بنان در باغ خود عمارتی زیبا بنا کرد. «منوچهر ستوده» ایران‌شناس، درباره عمارت داخل باغ نوشته‌است: «عمارت بنانیه دو طبقه و به سبک دیگر بنا‌های عهد قاجاریه بود.»

گفته می‌شود نقشه این عمارت از نقشه عمارت سلطنت‌آباد الگوبرداری شده بود و در آن زمان یک رشته قنات باغ بنانیه را آبیاری می‌کرد. با وجود اینکه باغ بنانیه در زیبایی از باغ امین‌السلطان چیزی کم نداشت، اما این باغ پس از فوت میرزافضل‌الله خان به تدریج رو به افول گذاشت. تا جایی که اکنون دیگر نشانی از باغ میرزا فضل‌الله خان نوری، پدربزرگ استاد بنان، وجود ندارد و این باغ هم به سرنوشت باغ‌های از بین رفته تهران تبدیل شده است.

پس از فوت میرزا فضل‌الله، پسرش میرزا کریم خان بنان‌الدوله توجهی به باغ بنانیه نداشت. در نتیجه درختان باغ بنانیه خشک شد و ساختمان آن هم رو به ویرانی رفت تا آنکه در ۱۳۰۹هجری شمسی «ارباب شاپورگیو» پدر ارباب رستم گیو، زمین‌های آن را از ورثه بنان‌الدوله خرید و ساختمان آن را بازسازی، و زمین‌های آن را از نو درخت‌کاری کرد.

مالکیت بنانیه در اختیار خانواد گیو بود، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این اراضی به حال خود رها شد. تا اینکه در اوایل دهه ۷۰ در این اراضی بـاشگاه فرهنگی ـ ورزشی ذوالجناح متشکل از رشته‌های سوارکاری، چوگان و ... در محل عمارت اربابی بنانیه ساخته شد.

سرنوشت باغ بنانیه چه شد؟

اما ماجرای از بین رفتن باغ و عمارت بنانیه در دوران پدر استاد بنان هم برای خود حکایتی دارد. «داریوش شهبازی» تهران‌شناس و تاریخ‌پژوه دراین‌باره می‌گوید: «اگرچه میرزا فضل‌الله خان نوری، پدربزرگ استاد بنان، باغ بنانیه را آباد و در دل آن عمارتی مفصل از روی عمارت شاه ساخت؛ اما پسرش «بنان‌الدوله» علاقه‌مند به آواز و موسیقی بود و باغ پدرش را به پاتوق اهالی موسیقی تبدیل کرد.

او پس از مدتی به تنگنای مالی دچار شد و پس از فروش آب قنات، حتی چوب درختان باغ را فروخت. کار به تکه تکه کردن باغ و فروش زمین هم رسید. آنقدر که در دوره پهلوی دیگر نشانی از شکوه باغ بنانیه و عمارت زیبای آن باقی نماند و نوه شیخ فضل‌الله، یعنی استاد بنان معروف بهره‌ای از باغ وسیع پدربزرگ نبرد.»

نمایی از محله سوهانک که کم و بیش حال و هوای روزگار گذشته خود را حفظ کرده است