تیر خلاص به بهار عربی

پس از آنکه «قیس سعید» رئیس‌جمهور تونس، نخست‌وزیر این کشور را از کار برکنار و مصونیت نمایندگان پارلمان را به مدت یک ماه تعلیق کرد این کشور وارد دوره‌ای از ابهام و بی‌ثباتی شد. این بحران زمانی بدتر و باعث تظاهرات مردم شد که او در حکمی چند مقام ارشد دیگر را هم برکنار کرد.

الجزیره در گزارش ۲۹ جولای در همین رابطه نوشت: پس از تعلیق پارلمان و اخراج نخست‌وزیر هشام المشیشی در روز یکشنبه و اخراج وزرای دفاع و دادگستری یک روز بعد از آن، قیس سه‌شنبه گذشته فرمان برکناری چند مقام دیگر را هم صادر کرد. این رئیس‌جمهور ۶۳ ساله، مدرس سابق حقوق و یک تازه‌وارد سیاسی، در سال ۲۰۱۹ پیروزی چشمگیری در انتخابات ریاست‌جمهوری به دست آورد. او هفته گذشته با صدور احکامی، فهرست بلندبالایی از مقام‌های ارشد دولتی را منتشر کرد که همگی را اخراج کرده است از آن جمله دادستان کل ارتش.

او چهارشنبه گذشته همچنین رئیس تلویزیون ملی این کشور «الوطنیه» را هم برکنار کرد. افزون بر این، او مصونیت پارلمان را هم ملغا و قدرت قضایی را به دست گرفت. قیس همچنین دستور تحقیق درباره سه حزب سیاسی را صادر کرد که مظنون به دریافت کمک‌های خارجی پیش از انتخابات ۲۰۱۹ بودند.

گروه‌های مهم جامعه مدنی در بیانیه‌ای مشترک نسبت به تمدید و گسترش «غیرقانونی» تعلیق ۳۰ روزه پارلمان هشدار دادند و خواستار بازه زمانی مشخص برای اقدامات روشن سیاسی شدند. «سام کیمبال»، روزنامه‌نگاری مستقر در تونس به الجزیره گفت که قیس مدعی است حدود ۵ میلیارد دلار از کشور به اشکال مختلف غارت شده است. او می‌گوید: «او فهرست بلند‌بالایی از چند صد مقام را تهیه کرده که مظنون به تاراج ثروت کشور هستند؛ آن‌ها عمدتا سیاستمداران و اعضای پارلمان هستند که مصونیت‌شان یکشنبه شب لغو شد.»

این اقدام در راستای به سکوت کشاندن منتقدان و مخالفان داخلی است. این روزنامه‌نگار می‌گوید: «قیس سعید مدعی است که کشورش گدا نیست و شایسته آینده بهتری است.»

رئیس‌جمهور مدعی است که اقداماتش برابر با قانون اساسی است و همین قانون به رئیس‌جمهور اجازه می‌دهد تا در مواقع «تهدید فوری» دست به اتخاذ اقدامات خاص بزند. راشد غنوشی، رهبر حزب «النهضه» تونس و رئیس پارلمان این کشور، آنچه را که در کشورش روی داده به عنوان «کودتا» محکوم کرد. با افزایش تنش‌های سیاسی، دفتر دادستانی تونس اعلام کرد که این نهاد قضایی تحقیقاتی را درباره النهضه و دو حزب سیاسی دیگر آغاز کرده است. این دفتر معتقد است این احزاب کمک‌های خارجی در انتخابات ۲۰۱۹ ریاست‌جمهوری به دست آوردند. قیس سعید، در کوران رقابت‌ها گفته بود می‌خواهد از طریق تغییرات در قانون، نظام سیاسی را دچار انقلاب سازد.

الغنوشی، ۸۰ ساله روز دوشنبه به مدت ۱۲ساعت مقابل پارلمان تونس تحصن کرد تا آنچه که وی «ماهیت ضد قانونی اساسی» تصمیمات ناگهانی قیس سعید، رئیس‌جمهوری می‌نامید، محکوم کند. او که در دوره زمامداری بورقیبه و بن‌علی از رهبران مخالفان به حساب می‌آمد روز دوشنبه تنها با حمایت چند صد نفر از هواداران حزب النهضه به مخالفت با اقدامات غیرمنتظره قیس سعید برخاست.

خبرگزاری فرانسه می‌نویسد محبوبیت این متفکر و سیاستمدار تونسی پس از انقلاب تونس و برکناری بن‌علی، رئیس‌جمهور اسبق به تدریج رنگ باخت و وی متهم شد که برای باقی ماندن در قدرت حاضر است دست به هر کاری بزند. برخی الغنوشی را شخصیتی تفرقه‌افکن می‌دانند؛ برخی دیگر او را استراتژیست خردمندی می‌نگرند و برخی هم او را یک سیاستمدار کهنه‌کار با رویکردی «آفتاب‌پرست» گونه معرفی می‌کنند که نشان داده است می‌تواند «با همه شرایط سازگار شود، حتی اگر این به معنای چشم‌پوشی از اصول خود باشد.»

تونس به عنوان تنها کشور عربی بود که بهار عربی در آن موفق شد؛ اما اکنون با سکندری مواجه شده است. لازم به ذکر است که تونس شاهد حدود ۵۷۹ هزار مورد ابتلا و ۱۹ هزار مرگ بر اثر کرونا بوده است. راشد الغنوشی یکی از رهبران بهار عرب بود که پیشگام نهضت مبارزه با رژیم بن‌علی بود. امروز و با وجود رویکرد‌های قیس‌سعید، الغنوشی در یک آزمون مهم قرار گرفته است. آیا او می‌تواند تحولات تونس را به ریل خود بازگرداند یا اینکه این کشور در مسیر یک اقتدارگرایی جدید قرار خواهد گرفت.