نقش مرتضی حیدری در مناظره دیروز چه بود؟

یک استاد دانشگاه معتقد است که به مجری مناظره‌ها در کشور ما اجازه داده نمی‌شود تا نقش چالشی ایفا کند و اساسا این مجری فقط اعلام زمان‌ها و طرح پرسش‌ها را بر عهده دارد.

به گزارش ایسنا، اولین مناظره نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری با حضور هفت داوطلب تایید صلاحیت شده (سیدابراهیم رئیسی، محسن رضایی، سعید جلیلی، محسن مهرعلیزاده، عبدالناصر همتی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی زاده) در صداوسیما عصر شنبه ـ ۱۵ خرداد ماه ـ برگزار شد و کاندیدا‌ها به پرسش‌هایی با موضوع اقتصادی پاسخ دادند.

در پی برگزاری این مناظره، مهدی مطهرنیا که زمانی اجرای برنامه‌های سیاسی تلویزیون را عهده دار بود، در گفت‌وگویی به نقد این برنامه پرداخت.

این کارشناس حوزه سیاست بین الملل درباره نقش مجری در مناظره‌های انتخاباتی عنوان کرد: در مرحله نخست باید به این نکته توجه داشت که مناظره انتخاباتی به گونه‌ای طراحی شده است که مجری فقط وقت دهنده به مناظره کنندگان محسوب می‌شود؛ به گونه‌ای که این وقت دهی نیز بر مبنای محاسبه یک ساعت الکترونیک در بیرون استودیو صورت می‌پذیرد و تنها مجری این وظیفه را برعهده دارد که گوی‌ها را از ظرف خارج و سوال و نوبت سوال را بر اساس شماره‌های کاندیدا‌ها بیان کند؛ به عبارت دیگر نقش مجری بسیار کمرنگ است و مجری تنها می‌تواند در محیطی وارد عمل شود که از پیش در یک ساختار معنادار به یک اجرای سخت افزارانه روی می‌آورد.

مطهرنیا افزود: مرتضی حیدری ـ مجری مناظره‌ها ـ دارای سابقه بسیار زیادی است و به تبع یکی از مجریان باسابقه صداوسیما در چهارچوب اجرای مکانیکی و مجرب این نوع اجرا قرار می‌گیرد. او نمی‌تواند به عنوان یک کارشناس ـ مجری وارد عمل شود و توانایی‌ها و حتی استعداد خود را نیز در این زمینه به نمایش بگذارد؛ لذا این معنا بیشتر در پاسخ به این پرسش پیش می‌آید که آیا مجری نقش اجرا را دارد یا تنها به نوعی به یک ابزار در جهت انتخاب پرسش شونده و طرح پرسش بر اساس گوی‌های ظرف تبدیل می‌شود؟ این مساله تا حدود زیادی روی اجرا تاثیر می‌گذارد.

این استاد دانشگاه همچنین تاکید کرد: وقتی هفت کاندیدا در یک اجرا حضور دارند، به هر تقدیر مجری در یک نوع تنهایی به سر می‌برد و باید وظیفه اجرا را به گونه‌ای انجام دهد که نقش چالش برانگیزی را ایفا کند، اما این نقش به مجریان مناظره در ایران داده نمی‌شود.

او با بیان اینکه پرسش‌ها از این جهت که تم اقتصادی را رعایت کرده بود و مناظره نیز مناظره اقتصادی بود مناسب ارزیابی می‌شود، در عین حال گفت: اما سطح پرسش‌ها کلان و متوجه موضوعاتی بود که نمی‌توانست آنگونه که باید و شاید توانایی‌های اقتصادی کاندیدا‌ها را به چالش بکشد؛ به تبع پرسش کردن از مفاهیم کلانی، چون تورم یا رکود و امثال آن، پاسخ‌های کلانی را هم از سوی کاندیدا‌ها به دنبال دارد، در عین حال که بسیاری از این کاندیدا‌ها در تخصص اقتصادی دارای تبحر نیستند و در پاسخ به پرسش‌های اینگونه، سخنانی شعارگونه را بیان می‌کنند و پیش از آنکه به روند یک حرکت اقتصادی توجه داشته باشند، به درخواست‌های اقتصادی و حتی معیشتی مردم به جای اقتصاد توجه دارند. این در حالی است که اقتصاد با معیشت یکی نیست و بیشتر مسایل مطرح شده از سوی اکثریت کاندیدا‌ها متوجه امر معیشت و اهداف یک حرکت اقتصادی بود تا برنامه‌های اقتصادی که برای حل و فصل مسایل جامعه مطرح می‌شود.

مطهرنیا در پایان صحبت‌هایش با مقایسه مناظره‌ها در سطح بین‌المللی، عنوان کرد: مناظره به واسطه رودررویی کاندیدا‌ها با یکدیگر و سخن گفتن آن‌ها با هم شکل می‌گیرد؛ اساسا مفهوم مناظره یعنی رودررو قرار گرفتن و به تبع اگر می‌خواهیم مناظره‌ای شکل بگیرد باید این مناظره به صورت رودررو و در یک ساختار توان سنجی کاندیدا‌ها در ارتباط با به چالش کشیدن یکدیگر مورد توجه باشد.

در بسیاری از کشور‌های جهان که رویکرد دوقطبی وجود دارد و جناح‌های سیاسی نیاز به ائتلاف با یکدیگر ندارند، این امر برای نظام حاکم خطرناک به نظر می‌رسد؛ چراکه هر دو قطب بدون توجه به نیاز به ائتلاف با یکدیگر برای تشکیل دولت، در مناظره به گونه‌ای به سمت رویکرد‌های غیراخلاقی و زیر پرسش بردن یکدیگر به عنوان دو جناح سیاسی حاکم می‌روند که در نهایت وضعیت موجود و نظام حاکم را زیر پرسش می‌برند؛ برای همین است که در نظام‌های دو حزبی مناظرات به سمت و سوی ایجاد فضایی غیر رودررویی میان کاندیدا‌ها می‌رود؛ لذا در بسیاری از این نظام‌ها مانند نظام آمریکا، اگر چه دوحزبی نیست، اما دو حزب برتر همواره در انتخابات آن حضور دارند.

نخست مناظرات درون حزبی بین کاندیدا‌ها صورت می‌پذیرد و در آن مناظره‌ها به هر تقدیر مسایل بیان می‌شود و در نهایت در یک حد کنترل شده، ولی مناظره‌ای، یک مجری که می‌تواند در بزنگاه‌ها نکاتی را در ارتباط با رویکرد‌های کاندیدا‌ها به عنوان کارشناس ـ مجری بیان کند، این مناظره‌های نهایی را مانند مناظره‌ی روسای جمهور دموکرات و جمهوری خواه آمریکا مدیریت می‌کند.