دوئل قالیباف و سعید محمد؟

پازل اصولگرایان برای انتخابات ۱۴۰۰ آرام‌آرام در حال تکمیل است. حالا که سدِ اعلام کاندیداتوری شکسته، چهره‌های مطرح و مشتاق، یکی پس از دیگری اعلام می‌کنند در رقابت سیاسی سال آینده حضور خواهند داشت یا نه! اصولگرایان مشتاق تصاحب پاستور فکر می‌کنند اگر در این فضایی که برای اعلام کاندیداتوری مهیاست، تعلل کنند خیلی راحت ممکن است که از کارزار تبلیغاتی عقب بمانند و به همین خاطر احتمالا طی روز‌های پیش‌رو چنانچه چهره مشتاق دیگری هم باشد یا رسما حضورش را در انتخابات سال آینده اعلام می‌کند یا حداقل تا جایی که می‌تواند فعالیت خود را علنی می‌کند که به‌چشم بیاید و دیگران از او بگویند.

اعتماد در ادامه نوشت: به این ترتیب می‌توان گفت که اصولگرایان حالا چند گام مهم از اصلاح‌طلبان پیشی گرفته‌اند. چراکه اصلاح‌طلبان هنوز آنگونه که از اخبار و تحولات احزاب و طیف‌های این جریان پیداست، تکلیف‌شان برای سال آینده مشخص نیست. هرچند درباره مصادیق و راهبرد‌های انتخاباتی به بحث نشسته‌اند، اما تاکنون هیچ‌کدام از احزاب به راهبرد مشخصی نرسیده‌اند؛ چرا که هنوز دقیق و درست نمی‌دانند که ممکن است بتوانند کاندیدای مطلوب خود را در انتخابات داشته باشند یا خیر. با این حال طیف‌ها و احزاب اصولگرا هر روز بیش از دیروز به فعالیت خود شتاب می‌بخشند و اعلام می‌کنند که تکلیف‌شان برای سال آینده چیست.

البته کار آنان از هموار بودن مسیر وارد چالش‌های خاص خود شده است. کاندیدا‌های مختلفی اعلام حضور کرده‌اند که احتمالا چندان نگاه مثبتی نسبت به یکدیگر ندارند و سخت حاضر خواهند شد که به نفع یکدیگر کنار بکشند و این دقیقا همان نقطه‌ای است که «انتخابات» را برای این جریان سیاسی، دشوار و حتی تبدیل به «کابوس» می‌کند.

چالش اصولگرایان احتمالا از جنس رقابتی سراسری برای کسب رأی از مردم نباشد؛ چراکه فعلا معلوم است که اصلاح‌طلبان با حضور در انتخابات فاصله‌ای معنادار دارند و باتوجه به بی‌میلی طیف وسیعی از شهروندان، احتمالا مشارکت چندانی در انتظار انتخابات پیش‌رو نیست و درنتیجه از حالا تنها می‌توان از این گزاره با قطعیت سخن گفت که این حامیان قطعی اصولگرایانند که در انتخابات ۱۴۰۰ فعال و پرشور به میدان خواهند آمد.

به این ترتیب می‌توان گفت که جنس چالش اصولگرایان رقابتی درون‌گفتمانی است میان چهره‌های مطرح و مشتاق پاستور. افرادی که بر این باورند که شایستگی در اختیار گرفتن کرسی ریاست‌جمهوری را دارند. یکی از آنان عزت‌الله ضرغامی است که از مدت‌ها پیش، دفتر کارش را هم کنار نهاد ریاست‌جمهوری تحویل گرفته و مدت‌هاست در ساختمان حیاط‌دار و زیبایی که در آن اقامت دارد، مهمانی سیاسی به‌صرف صبحانه برگزار می‌کند و از همان جا هم فعالیت‌های خود در شبکه‌های اجتماعی را سامان می‌دهد. ضرغامی در سخنانی که به تازگی از او منتشر شده، بنا بر روال گذشته از جوانان انقلابی و شایسته برای حضور در انتخابات دعوت کرده و همزمان از احتمال حضور خود سخن گفته است.

به غیر از ضرغامی، اما بازی انتخاباتی اصولگرایان نیرو‌های ثابت دیگری هم دارد که این‌بار هم قصد ندارند دست از حضور در این عرصه بردارند. ازجمله آنان محسن رضایی است. او که چند دوره حضور فعال در انتخابات ریاست‌جمهوری را در کارنامه دارد و هرگز موفق به جلب اعتماد رای‌دهندگان نشده، این دوره هم گویا قرار است به وزارت کشور برود و برای انتخابات ریاست‌جمهوری نام‌نویسی کند.

اما از دیگر چهره‌های قدیمی و باتجربه عرصه انتخابات در جریان اصولگرایی، محمدباقر قالیباف است. او که بالاخره موفق به جلب آرای مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی شد و حالا چندماهی است، با رای نمایندگان اصولگرای دوره یازدهم، رییس قوه مقننه است، گویا همچنان در رویای «پاستور» روزگار می‌گذراند و جالب آنکه همین دو، سه روز گذشته، دو نوبت اقدام به ابلاغ قوانین به‌جای رییس‌جمهوری کرده است. برخلاف چهره‌های دیگر که درباره آنان هنوز هیچ مخالفت رسمی اعلام نشده، اما برخی اصولگرایان درباره کاندیداتوری قالیباف رسما اعلام موضع کرده و گفته‌اند که مخالف حضور او در این عرصه هستند.

ولی با این حال شواهد امر نشان می‌دهد که قالیباف هم آماده حرکت است؛ چنان‌که بسیاری از ناظران، فعالیت‌های او را در مجلس، «تبلیغاتی» و «انتخاباتی» ارزیابی می‌کنند. ضمن اینکه او هنوز حضور خود را در انتخابات تکذیب نکرده و همین نشان می‌دهد که قالیباف هم منتظر بررسی شرایط است و چنانچه احساس کند که فضا برای حضورش فراهم است، احتمالا کلید «بهارستان» را تحویل اصولگرایی دیگر دهد و برای نقل مکان به «پاستور» در انتخابات در صف بلند کاندیدا‌های اصولگرا، جایی برای خود رزرو کند.

با داغ شدن اعلام کاندیداتوری اصولگرایان، اما پایداری‌ها هم سریع دست به کار شده و همچون همیشه ساز مخالف خود را می‌نوازند و این نوبت هم از احتمال حمایت از سعید جلیلی به‌طور مستقل از دیگر اصولگرایان می‌گویند. هرچند جلیلی تاکنون رسما در این باره موضع‌گیری نکرده و به نظر می‌رسد او هم در حال ارزیابی شرایط است. تا این جای کار، اما اصولگرایان هم چهره انصرافی داشته‌اند.

سیدابراهیم رییسی، رقیب اصلی حسن روحانی در انتخابات گذشته به تازگی در جمع دانشجویان، درباره گمانه‌زنی‌ها از احتمال حضورش در انتخابات ۱۴۰۰ اعلام کرده که «من به‌چیزی غیر از قوه قضاییه فکر نمی‌کنم.» با این حال برخی می‌گویند که نباید انتظار داشته باشیم که رییسی از هم‌اکنون دیدگاه قطعی خود را درباره انتخابات ۱۴۰۰ اعلام کند. چراکه هنوز برای موضع‌گیری در این باره بسیار زود است و او هم مسوولیت مهمی به عنوان رییس یکی از قوای سه‌گانه بر دوش دارد؛ بنابراین نباید این سخن او را به این معنی تعبیر کنیم که رییسی قطعا در انتخابات شرکت نمی‌کند و او هم احتمالا مانند دیگر چهره‌های مطرح در حال بررسی شرایط است و تا دقایق پایانی برای تصمیم نهایی صبر می‌کند.

اما میدان رقابت درون‌گفتمانی اصولگرایان، این دوره چهره‌های جدیدی هم دارد. سعید محمد که برخی از او به عنوان مصداق مناسبی برای «جوان مومن و انقلابی» یاد می‌کنند، حالا مدتی است که پا به عرصه گذاشته و درحال رایزنی با احزاب و اشخاص متنفذ اصولگراست تا بتواند حمایت آنان را جلب کند. با این حال واعظ آشتیانی از کنشگران سیاسی اصولگرا معتقد است که احتمال رأی‌آوری چهره‌هایی که چندان شناخته شده نیستند، بسیار اندک است و نباید روی آن‌ها به عنوان کاندیدای اصلی حساب کرد.

هر چه هست، در آستانه برگزاری مهم‌ترین رویداد سیاسی نخستین سال سده پیش‌رو، صحنه سیاست ایران نشان می‌دهد که نگرانی اصلی این روز‌های اصولگرایان رقابت با همقطاران و همکاران اصولگرایشان است؛ اینکه چگونه بتوانند اعضای ارشد و موثر جریان خود را قانع کنند که گزینه اصلح برای ریاست‌جمهوری چه کسی است. به همین خاطر پیش‌بینی می‌شود که روزبه‌روز رایزنی‌ها در این جریان برای تعیین نامزد نهایی فشرده‌تر و داغ‌تر شود.