آینده روابط ایران و آمریکا در سایه ترور دکتر محسن فخری‌زاده

فرارو- "خبرگزاری الجزیره" در گزارشی به مساله ترور "دکتر محسن فخری زاده" و تاثیر این موضوع بر آینده روابط ایران و آمریکا پرداخته است. گزارش الجزیره بر این مساله تاکید دارد که هدف اصلی ترور دکتر فخری زاده، اثرگذاری بر دیپلماسی دولت "جو بایدن" در قبال جمهوری اسلامی ایران بوده است. این گزارش می‌افزاید:

«تنها ساعاتی پس از ترور محسن فخری زاده، دانشمند هسته‌ای برجسته ایران در منطقه‌ای در اطراف تهران، بسیاری از ناظران و تحلیلگران گفتند که دولت جدید آمریکا به ریاست جمهوری جو بایدن، راه بسیار سخت و پر فراز و نشیبی را جهت هرگونه تعامل احتمالی با تهران و تجدید گفتگو‌ها با این کشور در مورد مسائلی نظیر مساله هسته‌ای این کشور، پیش روخواهد داشت».

به گزارش فرارو، جو بایدن رئیس جمهور منتخب آمریکا که قرار است در تاریخ ۲۰ ژانویه سال آتی میلادی، قدرت را به دست گیرد، به طور رسمی از نیت خود مبنی بر بازگشت به توافق هسته‌ای برجام خبر داده است. این اقدام بایدن، دقیقا در نقطه مقابل رویکرد رئیس جمهور ترامپ مبنی بر اعمال فشار حداکثری علیه تهران و خروج یکجانبه از توافق برجام قرار دارد.

مقام‌های ارشد ایران و بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران، در مساله ترور دکتر محسن فخری زاده، انگشت اتهام را به سمت اسرائیل نشانه رفته اند. اسرائیل همواره متحد نزدیک دولت ترامپ در انجام اقدامات شدید و مجازات گونه بر علیه جمهوری اسلامی ایران بوده است.

در این راستا، "تریتا پارسی" عضو ارشد اندیشکده کوئینسی (واقع در واشنگتن دی سی) در موضع گیری می‌گوید: "شما می‌توانید کاملا تصور کنید که رویکرد آمریکا در مورد مذاکره با ایران، در صورتی که تهران اقدام تخاصمی بر علیه آمریکا یا اسرائیل، قبل از به قدرت رسیدن بایدن، انجام دهد چه خواهد بود. بدون تردید، تشدید تنش‌ها میان دو کشور، فضای تعامل میان آن‌ها را از بین خواهد برد و به نوعی موجب ادامه یافتن دستور کار ترامپ در قبال ایران، در دوره جو بایدن نیز خواهد شد".

تریتیا پارسی بر این باور است که "بنیامین نتانیاهو" نخست وزیر اسرائیل سعی کرده تا از شرایط فعلی که دولت ترامپ سرکار است و دولت بایدن هنوز بر سر کار نیامده، نهایت استفاده را ببرد و منافع خود را تا جای ممکن (با اقدامی نظیر ترور دکتر فخری زاده) تامین کند.

در این چهارچوب، نتانیاهو سعی خواهد کرد در صورت نشان دادن یک واکنش شدید از سوی ایران، دولت آمریکا را به سمت تقابل با ایران بکشاند. از سوی دیگر، اگر ایران بخواهد خویشتنداری کند، نتانیاهو موفق شده تا شرایط و جو بسیار نامساعدی را برای هرگونه تعامل و گفتگوی آتی میان ایران و آمریکا ایجاد کند.

رژیم اسرائیل که سال هاست متهم ردیف اول انجام ترور و خرابکاری بر علیه برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران است، هنوز در مورد ترور دکتر محسن فخری زاده، موضع گیری رسمی انجام نداده است. از منظر نتانیاهو، شرایط کنونی بهترین زمان برای تضعیف سیاست دولت جو بایدن در قبال ایران است. به بیان دیگر، بایستی جو بایدن را هدفِ اصلی اقدام تروریستی اخیر اسرائیل در داخل ایران دانست. اقدام اسرائیل در واقع، دستورکار بایدن جهت تسهیل مراودات سیاسی با جمهوری اسلامی ایران را بیش از پیش، مشکل کرده است. امری که دقیقا در راستای اهداف و منافع رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای این کشور (ایران) است.

آیا تنش‌ها اوج می‌گیرند؟
هنوز مقام‌های ارشد آمریکایی و اسرائیلی، در مورد ترور دکتر فخری زاده، واکنشی از خود نشان نداده اند. اگرچه دونالد ترامپ یک پیام توئیتری از یک خبرنگار برجسته اسرائیلی در مورد ترور دکتر محسن فخری‌زاده را باز نشر کرده است. با این حال، تاکنون در این رابطه از سوی آن ها، موضع گیری رسمی انجام نشده است.

با این همه، مقام‌های فعلی و سابق آمریکایی، نگرانی‌های جدی در مورد عواقب و پیامد‌های ترور دکتر فخری زاده ابراز کرده اند. به عنوان مثال "جان برنان" رئیس اسبق سازمان سیا، اقدام به ترور دکتر فخری‌زاده را جنایتکارانه و حامل خطر‌های فراوان، توصیف کرده است. برنان در موضع گیری عجیبی تاکید کرده که بهتر است جمهوری اسلامی ایران صبر کند و به ترور دکتر فخری زاده واکنش نشان ندهد و منتظر باشد که بار دیگر رهبری مسوولانه و متعهدانه به آمریکا بازگردد  (با روی کار آمدنِ جو بایدن).

با این حال، بسیاری از تحلیلگران از جمله "دیوید میلر" عضو ارشد اندیشکده کارنگی بر این باورند که ترور دکتر فخری زاده، شرایطی را ایجاد کرده که می‌توان از آن به عنوان "نقطه قابل احتراق" یاد کرد. بیم‌های زیادی در مورد پاسخ احتمالی ایران و تشدید بیش از حد تنش‌ها میان ایران و آمریکا ایجاد شده اند. بدون تردید، بسیاری از رقبای ایران نیز از این مساله منتفع خواهند شد.

از سویی نباید فراموش کرد که قبل از ترور دکتر فخری زاده، دولت ترامپ در اقدامی، بمب افکن‌های راهبردی بی ۵۲ را از داکوتای شمالی، به منطقه خاورمیانه اعزام کرد و دلیل این مساله را نیز مقابله با اقدامات و رفتار‌های تهاجمی در منطقه مذکور اعلام کرد. اکنون بهترین شرایط برای بهره برداری‌های اسرائیل است و نخست وزیر اسرائیل نیز عمیقا به این مساله توجه دارد. امری که ریسک و خطر در منطقه خاورمیانه را به شدت افزایش داده است. شرایط در برهه کنونی به قدری مبهم است که می‌توان انتظار داشت که روز‌ها و ماه‌های آتی، تا حدی زیادی با تنش و بحران همراه باشند. امری که بدون تردید بر نیات دولت جو بایدن و همچنین دولت ایران در زمینه مراودات دوجانبه، تاثیرگذار خواهد بود و می‌تواند بار دیگر فصل جدیدی از تنش‌ها را میان ایران و آمریکا ایجاد کند.