پاسخ به پرسش‌های متداول در مورد رویت هلال ماه

در ماه‌های رمضان، شوال و ذی‌الحجه، حساسیت عموم مسلمانان نسبت به مساله استهلال افزایش می‌یابد. در اینجا برخی سوالات رایج در این مورد را مطرح می‌کنیم.

آیا ماه رمضان همیشه ۲۹ روزه است؟

طول ماه‌های قمری در کشور‌های اسلامی بر اساس معیار‌های نجومی پیش‌بینی می‌شود و طول یک ماه در هر سال ارتباطی به سال‌های دیگر ندارد؛ بنابراین طول ماه رمضان می‌تواند مانند هر ماه دیگری ۲۹ یا ۳۰ روز باشد

آیا اگر ماه شعبان ۳۰ روزه باشد، ماه بعد (رمضان) ۲۹ روزه خواهد بود؟

خیر. مدت طول هر ماه مستقل از ماه قبل است. محاسبات نشان می‌دهد ۳ ماه قمری متوالی می‌توانند ۲۹ روزه و ۴ ماه قمری متوالی می‌توانند ۳۰ روزه باشند.

چرا با این‌که مقارنه ماه و خورشید اتفاق افتاده، هنوز اول ماه اعلام نشده است؟

از نظر معیار‌های تجربی، در بهترین وضعیت هم تا چندین ساعت بعد از مقارنه نیز امکان رویت هلال حتی با تلسکوپ وجود ندارد. ضمن آنکه مقارنه ماه و خورشید ملاک شرعی برای آغاز ماه قمری نیست.

آیا همیشه شروع ماه قمری (مثلا رمضان یا شوال) در ایران بعد از عربستان است؟

شروع ماه در هر نقطه‌ای بستگی به مشخصه‌های نجومی در آن کشور و البته ملاک شرعی فق‌های آنجا دارد؛ بنابراین ممکن است شروع ماه در ایران و عربستان یکی باشد (مثل ماه رمضان امسال)

چرا کشور‌های غربی ما (مثل ترکیه و آذربایجان) و همین‌طور شرق ایران (مثل افغانستان و اندونزی) عید فطر را اعلام کرده‌اند، ولی هلال در ایران دیده نشده است؟!

ممکن است برخی کشور‌ها از کشور‌های دیگر (مثل عربستان) تبعیت کنند یا ملاک آن‌ها برای آغاز ماه قمری متفاوت باشد. این معنی رویت هلال در آن کشور‌ها نیست.

ضخیم بودن هلال ماه در شب دو یا سوم ماه می‌تواند دلیلی بر شروع اشتباه اول ماه باشد؟

خیر. ماه به عنوان نزدیک‌ترین جرم سماوی به زمین، در طی یک شبانه‌روز با سرعت زاویه‌ای زیادی جابه‌جا می‌شود و به سرعت از خورشید فاصله می‌گیرد و بر ضخامت بخش روشن آن افزوده می‌شود. ضمن آنکه مدار ماه به دور زمین بیضوی است و این جابه‌جایی در زمان‌های مختلف یکسان نخواهد بود؛ بنابراین با نگاه بصری به ماه نمی‌توان به دقت تعیین کرد که شب چندم ماه قمری است.