ماجرای پیشنهاد ویلیام برنز به جلیلی

هفته گذشته از کتاب خاطرات ویلیام برنز، قائم‌مقام سابق وزیر خارجه آمریکا، رونمایی و در برخی رسانه‌ها، بریده‌هایی از این کتاب منتشر شده است. او که در بخشی از مذاکرات هسته‌ای ایران و کشور‌های ۱+۵، رئیس تیم مذاکره‌کننده آمریکایی در سطح معاونان بود، در بخش‌هایی از خاطراتش به موضوع مذاکرات با ایران نیز پرداخته است.

به گزارش شرق، روز گذشته یک کانال تلگرامی بخش خلاصه‌ای از این کتاب را منتشر کرد که در آن برنز نوشته: «اواخر دولت بوش، طرحی ارائه شده بود که بر اساس آن به ایران پیشنهاد می‌شد تعدادی از دیپلمات‌های آمریکایی در بخش حفاظت منافع این کشور در تهران مستقر شوند و در مقابل تعدادی از دیپلمات‌های ایرانی نیز به واشنگتن بروند». به گفته برنز، او می‌دانسته ایران چنین پیشنهادی را نمی‌پذیرد، اما هدف این طرح به‌دست‌آوردن جایگاه اخلاقی بالاتر در مذاکرات و ایجاد اختلاف در ایران بوده است.

ویلیام برنز پیش از معاونت وزارت خارجه آمریکا، در سمت‌هایی ازجمله سفیر آمریکا در اردن و روسیه کار کرده بود. او همچنین در کتابش نوشته: «زمانی که طرح مبادله اورانیوم با سوخت ۲۰ درصد را با جلیلی مطرح کردم، او گفت: با کلیت طرح موافق است، اما وقتی به تهران بازگشت، رقبای سیاسی احمدی‌نژاد که قبلا هم در مذاکرات هسته‌ای مشارکت داشتند و نمی‌خواستند او کوچک‌ترین اعتباری از مذاکرات به دست آورد، مانع این توافق شدند. توافق مبادله سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران قربانی رقابت‌های سیاسی داخل ایران شد». ویلیام جوزف برنز (William Joseph Burns) دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی ۵۸ ساله، معروف به بیل برنز، مسلط به زبان‌های عربی، فرانسوی و روسی بوده و کارشناس مسائل خاورمیانه است.

او بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ در روسیه و از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۰۱ در اردن سفیر آمریکا بوده و از جولای سال ۲۰۱۱ به‌عنوان فرد شماره دو وزارت خارجه آمریکا فعالیت می‌کرده است. برنز در قالب بورسیه مارشال موفق به کسب دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه آکسفورد شده است. ویلیام برنز در سال ۲۰۰۸ و در دوران ریاست‌جمهوری جورج دبلیو بوش، مأموریت یافت با مقام‌های کشورمان در سوئیس دیدار کند. او در دولت باراک اوباما نیز از اصلی‌ترین چهره‌های مذاکرات با تهران بوده است.

برنز در سخنانی در کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا در ۹ جولای ۲۰۰۸ گفته بود: «رفتار ایران یک‌رشته چالش‌های بسیار جدی، بیش از تمام مسائلی که ما امروزه با آن مواجه هستیم، متوجه جامعه بین‌المللی می‌کند». معاون وزیر خارجه آمریکا که در جریان مذاکرات هسته‌ای با ایران حضور داشت، دی‌ماه سال ۹۲، یعنی چهار ماه بعد از شروع مذاکرات هسته‌ای، در گفتگو با المانیتور گفته بود: تیم ایرانی که با آن‌ها روبه‌رو هستیم، به‌شدت متبحر، حرفه‌ای و سرسخت است و در موضوع منافع ملی ایران مصمم عمل می‌کند.

اواسط مذاکرات هسته‌ای، موعد بازنشستگی برنز بود، اما او بنا بر درخواست باراک اوباما، به کار خود در مذاکرات ادامه داد. نیویورک‌تایمز همان زمان درباره برنز نوشت: ویلیام برنز رئیس هیئتی از کارشناسان وزارت خارجه آمریکا بود که به صورت محرمانه با مقامات ایرانی در نزدیکی شهر مسقط در عمان دیدار داشت و زمینه‌های لازم را برای امضای توافق اولیه هسته‌ای بین ایران و کشور‌های غربی فراهم آورد.

در زمان مذاکرات حساس بین ایران و آمریکا در ژنو، ویلیام برنز و جیکوب سولیوان، یکی از دستیاران هیلاری کلینتون که هم‌اکنون مشاور جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور است، از طریق راه‌های مخفیانه و با واسطه‌هایی، نظر مقامات ایرانی را به جان کری و وندی شرمن در هتل منتقل می‌کردند.

او هفته گذشته در یک موضع‌گیری گفته بود: «مسئولان ایران اکنون با خونسردی فکر می‌کنند که آمریکا پس از سال‌ها تلاش برای انزوای ایران، در نهایت با خروج از برجام خودش را منزوی کرده است. تحریم‌های آمریکا به اقتصاد ایران لطمه زده است، اما هدف واقعی دولت آمریکا دستیابی به یک توافق هسته‌ای بهتر با ایران نیست؛ بلکه دولت فعلی آمریکا دنبال سرنگونی یا انفجار ایران از داخل است. اگرچه ایران تحت فشار است، اما فکر نمی‌کنم این استراتژی به هیچ‌یک از دو نتیجه مدنظر آن‌ها برسد. راه‌حل مفیدتر، سرمایه‌گذاری و تکیه بر توافق هسته‌ای است. هرچند این توافق بی‌نقص نیست، اما در دیپلماسی به‌ندرت امر کاملی وجود دارد».