چند روز تا اتمام نفت جهان باقی مانده است؟

 

سال‌های سال است که درباره پایان یافتن منابع انرژی در دنیا صحبت می‌شود. جالب این که حتی در سال ۱۹۱۴ هم در این مورد بحث می‌شد و یکی از روزنامه‌های آمریکایی نوشته بود که حداکثر ده سال به اتمام ذخایر نفتی جهان مانده. بعدتر در سال ۱۹۳۹ وزارت داخلی آمریکا اعلام کرد که تنها ۱۳ سال به اتمام ذخایر نفتی باقی است.

 

به گزارش شفقنا به نقل از  اکوتریسیتی این پیش بینی هر از چندی یک بار موعد جدیدی برای اتمام ذخایر فسیلی تعیین کرده؛ اما هنوز که هنوز است این اتفاق رخ نداده و ذخایر نفتی دنیا سر و مر و گنده سر جایشان ایستاده اند. اما این دلیلی نمی‌شود که فکر کنین این ذخایر ابدی هستند.

در چند وقت اخیر دوباره این بحث‌ها سر زبان‌ها افتاده. یکی از علمی‌ترین این بحث‌ها را نشریه اکوتریسیتی انجام داده؛ که عمر ذخایر فسیلی جهان را نهایتا تا پایان قرن حاضر می‌داند.

سوخت‌های فسیلی همان گونه که از نامش هم برمی آید، از روزگاران دیرین بر زمین جای گرفته اند. کارشناسان عمر نفت دریای شمال را ۱۵۰ میلیون سال تخمین می‌زنند، که به این معناست که ذغال سنگ بریتانیا ریشه در حدود ۳۰۰ میلیون سال پیش دارد.

با این که به احتمال زیاد انسان‌های باستان، مثلا در عصر آهن نیز از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کردند، اما تازه حدود دویست سال می‌شود که استخراج گسترده از منابع فسیلی آغاز شده است، یعنی از زمانی که عصر انقلاب صنعتی نام گرفته و در آن کارخانه‌ها برای چرخیدن دستگاه هایشان نیازمند انواع سوخت‌های فسیلی شده اند.

حالا این منابع که میلیون‌ها میلیون سال دست نخورده و بکر در اعماق زمین خفته بودند، در اندک زمانی به جایی رسیده اند که نه تنها دانشمندان و کارشناسان آن‌ها را رو به پایان ارزیابی می‌کنند، بلکه استفاده بی رویه از آن‌ها تاثیرات مخربی نیز روی محیط زیست گذاشته است.

سوخت‌های فسیلی فرم‌های متراکمی از انرژی را در خود دارند. این انرژی متراکم در طی میلیون‌ها سال در این سوخت‌ها گرد آمده است. نکته مهم، اما این که اگر این سوخت‌ها به پایان برسند، می‌توان گفت که برای همیشه تمام شده اند و باید میلیون‌ها سال بگذرد تا چنین ذخیره‌ای از این نوع سوخت‌ها در اعماق زمین شکل گیرد.

 

موضوع زمان
در دنیا سه نوع سوخت فسیلی وجود دارد: نفت، گاز و ذغال سنگ. روشن است که ذخایر این سوخت‌ها در دنیا رو به پایان است، اما در این بین تنها مساله زمان است که روشن می‌کند دنیا چه زمانی خالی از این سوخت‌ها خواهد شد.

پس چه زمانی سوخت‌های فسیلی به اتمام خواهند رسید؟
میزان مصرف سوخت‌های فسیلی در جهان ثابت نیست. در واقع با روند افزایش جمعیتی جهان مصرف سوخت‌های فسیلی نیز روندی افزایشی دارد. البته همه چیز هم مساله جمعیت نیست، بلکه به استاندارد‌های زندگی هم ربط دارد. در حقیقت با بالا رفتن استاندارد‌های زندگی در مناطقی خاص از جهان مصرف سوخت‌های فسیلی هم فزونی می‌گیرد و با روندی که در حال حاضر وجود دارد بیراه نیست اگر بگوییم این سوخت‌ها خیلی زودتر از آن که گمان می‌رود به اتمام خواهند رسید.

نفت کی تمام خواهد شد؟
در حال حاضر به طور متوسط سالانه یازده میلیارد تن نفت در دنیا مصرف می‌شود. در این بین ذخایر نفت خام دنیا سالانه در حدود چهار میلیارد تن کاهش می‌یابد. اگر این روند به همین شکل و بدون توجه به افزایش جمعیت و افزایش مصرف و مواردی از این دست پی گرفته شود، می‌شود گفت که ذخایر شناخته شده نفتی جهان تنها تا سال ۲۰۵۲ می‌تواند تاب بیاورند و پس از آن استخراج نفت بدل به شغلی منقرض شده خواهد شد. باید همگان باور کنند که نفت زیادی برای مصرف نمانده است.

گاز کی تمام خواهد شد؟
در سال ۲۰۵۲ (ینعی ۱۲۰۴۵ روز دیگر) که ذخایر نفتی دنیا به پایان خواهند رسید، می‌توان گفت که هنوز گاز و ذغال سنگ تمام نشده و می‌توان استخراج گاز و ذغال سنگ را ادامه داد. اما اگر برای پر کردن جای خالی نفت استخراج منابع گازی شدت گیرد، آن وقت ذخایر گازی هم تنها هشت سال دیگر تاب خواهند آورد؛ بنابراین دنیا تنها تا سال ۲۰۶۰ گاز خواهد داشت.

ذغال سنگ چه زمانی تمام خواهد شد؟
تاکنون کارشناسان به کرات گفته اند که دنیا تا صد‌ها سال دیگر ذخایر ذغال سنگ دارد. اما اگر دنیای بی بهره از نفت و گاز بخواهد کمبود انرژی حاصل از نبود این دو سوخت فسیلی را با افزایش استخراج و مصرف ذغال سنگ جبران کند، آن وقت بعید نیست ذخایر ذغال سنگ نیز تا سال ۲۰۸۸ ته بکشند.

 

این پیش بینی البته انتشار دی اکسید کربن ناشی از احتراق میلیون‌ها تن سوخت ذغال سنگ را در سال‌های نبود نفت و گاز در نظر نیاورده که خود به تنهایی می‌تواند دنیا را به نقطه پایان برساند؛ بنابراین اتمام سوخت‌های فسیلی حتمی است؟

آیا واقعا در سال ۲۰۸۸ دنیا از هر نوع سوخت فسیلی تهی خواهد شد؟ پاسخ ساده این پرسش «نه» است. قطعا در جریان این سال‌ها یک سری ذخایر جدید کشف خواهند شد که این می‌تواند کاری کند عمر حضور دنیوی سوخت‌های فسیلی بیشتر شود. اما حتی این نیز نمی‌تواند برای ابد دوام آورد. نه تنها یافتن ذخایر جدید سوخت فسیلی مدام سخت‌تر و سخت‌تر می‌شود، بلکه حتی آن‌هایی هم که کشف می‌شوند، کوچک‌تر از ذخایری خواهند بود که در گذشته پیدا شده اند و حالا سخن از پایان ذخایر آن‌ها به میان آمده.

به هر حال با هر متر و معیاری می‌توان گفت: ذخایر نفتی دنیا در سراشیبی هستند. شانزده منطقه از بیست منطقه نفتی بزرگ دنیا نقطه اوج استخراج را سال‌ها پیش پشت سر گذاشته اند. این گفته که «دوران طلایی اکتشاف نفت حدود پنجاه سال پیش پشت سر گذاشته شده» موقعیت ذخایر نفتی امروز را به بهترین وجهی می‌تواند بیان کند. در واقع کسی شکی در این قضیه ندارد که دیر یا زود، ۲۰۸۸ یا ۲۰۹۸ یا حتی ده سال آن سوتر بالاخره ذخایر سوخت فسیلی دنیا به پایان خواهد رسید.

پس چه باید کرد؟
به جای ترسیدن، یا نشستن و حساب کردن که چند سال دیگر به پایان عمر ذخایر نفتی باقی مانده، دنیا نیازمند سیاستی است که بنشیند و درباره آلترناتیو‌های موجود فکر کند. جایگزین‌هایی بسیار بسیار بیشتر و بهتر از انواع سوخت فسیلی که سالیان سال دنیا و صنایع دنیا را پیش بردند.

منابع تجدیدپذیر انرژی پیشنهادی دیگر هستند که پیش پای جوامع بشری قرار دارند. راهی برای عبور از بحران انرژی و بمب ساعتی که انگار کوک شده تا هر لحظه پایان انرژی را خبر دهد. در واقع باید به پیشنهاد وزیر انرژی عربستان در دهه ۱۹۷۰ گوش کنیم که گفته بود: «عصر حجر به این دلیل که سنگ به پایان رسید تمام نشد.

 

عصر نفت هم باید خیلی زودتر از این که نفت به اتمام برسد، به پایان برسد». این که در اروپا در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ انرژی‌های تجدید شونده نه دهم از انرژی‌های جدید ورودی را تشکیل می‌دهند، برای تمام دنیا می‌تواند سرمشق باشد.