مخالفت دیوان عالی آمریکا به مصادره الواح هخامنشی

دیوان عالی آمریکا امروز (چهارشنبه) به نفع ایران و الواح هخامنشی رای داده و امکان فروش این آثار تاریخی به منظور پرداخت غرامت قربانیان آمریکایی انفجار سال ۱۹۹۷ بیت‌المقدس را رد کرد.

به گزارش ایسنا، «رویترز» نوشت: سه سال پیش دادگاهی در آمریکا حکم داد آثار تاریخی ایران که به صورت امانت در دانشگاه شیکاگو نگهداری می‌شدند، مصادره شوند و غرامت ۷۱ میلیون و ۵۰۰ هزار دلاری قربانیان آمریکایی یک انفجار انتحاری در بیت‌المقدس، از فروش این کتیبه‌ها و اشیاء تاریخی پرداخت شود.

این حمله انتحاری سال ۱۹۹۷ رخ داد و طی آن سه نیروی نظامی به پیاده‌روی شلوغ یک مرکز خرید حمله کرده و خود را منفجر کردند. این حمله انتحاری منجر به کشته شدن پنج تن و زخمی شدن ۲۰۰ نفر دیگر شد.

دادگاه آمریکا، ایران را به همکاری با نیروهای حماس متهم کرد و خواستار پرداخت غرامتی ۷۱ میلیون و ۵۰۰ هزار دلاری به خانواده‌های قربانیان شد. وقتی ایران از پرداخت این مبلغ خودداری کرد، دادگاه آمریکایی حکم مصادره اشیاء تاریخی ایران را که نزد موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو امانت بود، صادر کرد و دستور داد برای تامین مبلغ غرامت این الواح به فروش برسند.

با این حال، در دادگاهی که امروز برگزار شده، رای هشت به صفر قضات دیوان عالی به نفع ایران صادر شده و حکم مصادره و فروش الواح هخامنشی ایرانی لغو شده است.

این مجموعه تاریخی از دهه ۱۹۳۰ به موزه آمریکایی امانت داده شده بود و در آن برخی از قدیمی‌ترین کتیبه‌های جهان وجود دارد.

حکم امروز به این معناست که دیوان عالی آمریکا باید مشخص کند که چه نوع اموالی تحت قانون فدرال مصونیت اموال دولت‌های خارجی قابل مصادره نیستند. این قانون که در سال ۱۹۷۶ تصویب شده، تا حد زیادی دولت‌های خارجی را از حکم دادگاه‌های آمریکایی مصون می‌کند، به جز کشورهایی مانند ایران که به زعم دولت آمریکا از حامیان تروریسم است.

به گزارش ایسنا، محموله تاریخی ارزشمند الواح هخامنشی سال‌ها قبل برای بررسی به دانشگاه شیکاگو آمریکا فرستاده شد، این آثار بیش از ۳۰ هزار لوح بود که در سال ۱۳۱۴ بر اساس مصوبه دولت وقت ایران از طریق کشتی به موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو فرستاده شد و سال ۱۳۱۶ به آنجا رسید. قرار بود در مدت سه سال، بررسی‌های کارشناسی و مطالعات روی این الواح انجام و به ایران برگردانده شود. چند سال نخست این اقدام انجام نشد اما با پیگیری‌ها بخشی از الواح در سال ۱۳۲۷ به ایران برگردانده شد، بخشی نیز در سال ‌۱۳۵۰. همچنین بخش دیگری از آنها در سال ۱۳۸۳ به ایران برگردانده شد اما هنوز بخشی از الواح در آن موسسه است.

در آخرین دور بازگشت الواح در اردیبهشت ۹۴، حدود ۱۰۸ اثر تاریخی منحصر به‌ فرد از محوطه‌ی چُغامیش به کشور استرداد شد که از جنس گِل و متعلق به شش هزار سال قبل بودند.

پس از انفجاری که در سال ۱۹۹۷ میلادی در بیت‌المقدس رخ داد، چند یهودی به بهانه واهی جبران خسارت و ارتباط ایران با این انفجار، درخواست توقیف الواح را مطرح کردند و به این ترتیب آن آثار توقیف شدند تا این‌ که در چند مرحله ایران در جلسات دادگاه‌هایی که در این زمینه برگزار شد، حضور یافت و ثابت کرد که الواح جنبه‌ تجاری ندارند و آثاری با جنبه‌ فرهنگی و مطالعاتی‌اند که قابل توقیف نیستند.

در طول چند سال گذشته و به‌ دنبال برگزاری دادگاه‌های این الواح پژوهشی و تاریخی، وکلای مرکز شرق‌شناسی شیکاگو می‌گفتند از یک سو در هشت سال دولت قبل، پیگیری زیادی برای استرداد این اشیا انجام نشده و از سوی دیگر، با مطرح شدن این بحث که آن الواح تجاری نیستند و دادگاه نباید آن‌ها را توقیف می‌کرد، تأکید شد که وکلای ایرانی باید در این پرونده وارد شوند.

از حدود یک سال گذشته، مسئولان ایرانی امیدواری خود را برای بازگرداندن کامل الواح هخامنشی به ایران مطرح کرده بودند. همچنین تاکنون دادگاه‌های آمریکا با پرداخت خسارت از وجه حاصل از فروش آثار باستانی ایران مخالفت کرده و گفته‌اند که نمی‌توان مبلغ خسارت قربانیان را از فروش آثار عتیقه تامین کرد، چون ایران هیچ‌گاه از این آثار برای اهداف مالی و مقاصد تجاری استفاده نکرده است و اکنون رای نهائی بعد از چندین سال به نفع ایران صادر شده است.