bato-adv
bato-adv
کد خبر: ۲۵۸۵۷۹
مسئولان هنوز به سدسازی معتقدند

قربانیان سدسازی!

روزی نیست که کارشناسان محیط زیست از تبعات جبران‌ناپذیر سدسازی نگویند. با این حال در بر همان پاشنه همیشگی می‌چرخد و مسئولان سدسازی را بهترین راه‌حل برای ایران می‌دانند. چند روز پیش معاون وزیر نیرو گفت: بدون سدسازی نمی‌توان کشور را اداره کرد.
تاریخ انتشار: ۱۶:۲۶ - ۲۲ دی ۱۳۹۴
فرارو- روزی نیست که کارشناسان محیط زیست از تبعات جبران‌ناپذیر سدسازی نگویند. با این حال در بر همان پاشنه همیشگی می‌چرخد و مسئولان سدسازی را بهترین راه‌حل برای ایران می‌دانند. چند روز پیش معاون وزیر نیرو گفت: بدون سدسازی نمی‌توان کشور را اداره کرد. 

به گزارش فرارو، رحیم میدانی این حرف را در مراسم آغاز عملیات اجرایی جدیدترین سد دولت زد. او معتقد است منتقدان سدسازی وضعیت طبیعی و جغرافیایی خاص ایران را در نظر نمی‌گیرند.

میدانی همینطور دلیل بازنگری در سدهای قبلی را این‌گونه تشریح کرده که این‌کار برای تاکید دوباره بر اهمیت محیط زیست بود، اما به این‌خاطر نبود که ما به سدسازی نیازی نداشته باشیم.

معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا این سخنان را در شرایطی عنوان کرده که به نظر می‌رسید رویکرد وزارت نیرو به سدسازی تغییر کرده‌است. چرا که وزیر نیرو در برنامه‌ای تلویزیونی گفته بود سد جدید در کشور ساخته نخواهد شد و تاکنون در سدسازی افراط شده بود.

اما حرف‌های معاون وزیر آن‌هم در افتتاح یک سد دیگر به گفته فعالان محیط زیستی، خبر از ادامه سیاست‌های پیشین در سدسازی می‌دهد.

تاکید بر سدسازی به‌عنوان تنها راهِ ‌چاره برای حل مشکل کم‌آبی کشور در شرایطی ادامه دارد که هنوز خیلی‌ها اشتباهات سد گتوند، داریان و شفارود را فراموش نکرده‌اند. 

سد گتوند و رودخانه‌ای که شور شد
سد گتوند به گفته کارشناسان حالا خودش به تنهایی تبدیل به موزه عبرت محیط‌زیست شده‌است. اشتباهات این سد آنقدر پیچیده شده که معصومه ابتکار چندی‌پیش راه‌های جبران آن‌ را  بی‌نتیجه خواند. او گفته مطالعات سد گتوند هنوز نتوانسته راهکاری قطعی ارائه دهد. 

از کارون تا گیلان؛ قربانیان سدسازی

کار گتوند چطور به اینجا کشیده شد؟ تصمیم برای ساخت این سد به پیش از انقلاب برمی‌گردد. سازندگان آمریکایی آن‌زمان می‌خواستند این سد را 15 کیلومتر بالاتر بسازند. تصمیمی که سازندگان ایرانی پس از انقلاب با آن مخالفت کردند و محل ساخت سد را درست نزدیک کارون و تپه‌ نمکی گچساران تعیین کردند. 

فاجعه زیست‌محیطی گتوند از همان‌زمان آغاز شد. فعالان و کارشناسان محیط زیست از همان‌موقع نسبت به شور شدن آب کارون به‌دلیل نزدیکیِ مخزن سد به تپه نمکی گچساران هشدار دادند. 

متولیان سد در ابتدا به طور کلی حضور تپه نمکی را انکار کردند. با رسانه‌ای شدن موضوع و پس از هزینه میلیارهای تومان برای سد آن‌ها پذیرفتند که این تپه وجود دارد. 

آن‌ها با این ادعا که این مسئله قابل حل است یک دیوار رُسی یا همان پتوی رُسی را روی تپه نمکی قرار دادند تا دیگر شوری تپه به آب منتقل شود. کارشناسان این راه‌حل را بی‌فایده و ناکارآمد خواندند. 

درنهایت با وجود همه اعتراض‌ها سد گتوند، پرهزینه‌ترین سد ایران، با حضور احمدی‌نژاد آبگیری شد. 10 روز پس از آبگیری اما اشتباه سازندگان سد برای همه روشن شد؛ در پتوی رُسی شکاف ایجاد شد و چندین متر نشست کرد و در نتیجه نمک‌های گچساران وارد آب کارون شد.

کارون پس از این ماجرا به یکی از شورترین آب‌ها تبدیل شد. تا سال‌های دراز پیش از این شوری این رودخانه 400 تا 500 میلی موس بود اما حالا 17 میلیون تن نمک از سد وارد کارون شده‌است. گفته می‌شود شوریِ آب زیرِ سد 5.5 برابر بیشتری از خلیج‌فارس است.

اشتباه تاریخی متولیان این سد تا امروز سروصدای زیادی به‌پا کرده‌است. کارشناسان از یک فاجعه بزرگ زیست‌محیطی برای ایران دم می‌زنند. 

در دولت جدید انتقاد به گتوند و تلاش برای پیداکردن راه‌حلی برای آن شدت گرفته‌است. عیسی کلانتری –مشاور معاون اول رییس‌جمهور در امور آب، کشاورزی و محیط زیست- معتقد است مجریان این پروژه به‌خاطر اجرای آن باید محاکمه شوند. 

با این‌حال برخلاف تصور فعالان محیط زیست، گتوند عبرتی برای مسئولان نشد.

سد داریان و تاریخی که به زیرِ آب می‌رود
پس از این‌که انتقادها و ناراحتی‌های ناشی از ساخت سد گتوند اندکی فروکش کرد، بار دیگر و در گوشه‌ای دیگر خبر از یک فاجعه محیط‌زیستی جدید داده‌شد؛ "سدِ داریان چشمه بِل کردستان را نابود خواهد کرد".

از کارون تا گیلان؛ قربانیان سدسازی

سال 88 بود که کارِ اجرایی ساخت این سد با هدف تامین برق منطقه کلید خورد. به گفته معاون امور انسانی سازمان محیط زیست احداث این سد به سیاست‌های کلان دولت قبل مربوط می‌شود. 

از همان زمان که قرار شد این سد روی سیروان ساخته شود گروهِ زیادی از مردم محلی و انجمن‌های محیط‌زیستی نسبت به آن اعتراض کردند. کارشناسان نیز ساخت آن را غیراصولی دانستند. محمد درویش –کارشناس محیط زیست و مدیر بخش آموزش سازمان محیط زیست- گفته "فاجعه سد گتوند در داریان تکرار خواهد شد".

سازندگان این سد باز هم نسبت به اعتراض‌ها بی‌توجهی کردند و ساخت سد هر روز بیشتر از قبل پیش می‌رفت. این در حالی بود که هر روز فشار گروه‌های مردمی مبنی بر نابود چشمه تاریخی بِل بیشتر می‌شد. 

بِل به معنای خدای آب است. این چشمه جایگاهی معنوی برای اهالی کردستان دارد. چشمه بل همچنین 64 امین اثر ملی کشور است و یکی از سالم‌ترین آب‌معدنی‌ها از آب این چشمه تولید می‌شود. 

با پیش‌روی کارِ سد کارشناسان و فعلان محیط زیستی مطمئن بودند که با آبگیری سد چشمه خدایان به زیر آب رودخانه خواهد رفت. 

پس از انتقادهای زیاد؛ متولیان کار اعلام کردند که راه‌حل را پیدا کرده‌اند. آن‌ها مظهر چشمه را 120 متر بالاتر از قبل بردند. هرچند که سازندگان به این کارشان افتخار کردند اما این کار باعث شد فشار خروج آب از 3 تا 4 هزار لیتر در ثانیه به 400 تا 450 لیتر آب در ثانیه برسد. 

اما داستان غم‌انگیزِ داریان به همین‌جا ختم نشد. آبان 93 غواصان کارفرمای سد داریان در مسیر چشمه بل یک غار بزرگ را کشف کردند. غاری که گفته می‌شد 10 برابر قوری‌قلعه است. کارفرما در ابتدا تلاش کرد تا حرفی درباره وجود این غار به میان نیاید اما در نهایت این موضوع نیز فاش شد.

از بین‌رفتن پوشش گیاهی و حیوانی اطراف سد داریان نیز یکی‌دیگر از هشدارهای کارشناسان بود. 

هرچند که با وجود همه مخالفت‌ها داریان تا مرحله پیش از آبگیری پیش رفت، اما مخالفان دست از تلاش بر نداشتند.

 28 آبان امسال در حالی که تنها چند روز تا آبگیری داریان مانده بود سه‌هزار فعال محیط زیست، سیاسی، مدنی، اقتصادی، شخصیت‌های دینی، علمی، نخبه و آکادمیک خواستار توقف آبگیری داریان شدند. 

اما تلاش آن‌ها ناامیدکننده بود. دوم آذر پس از 7 سال مرحله اول آبگیری سد داریان انجام شد.

با این‌حال هنوز هم کسانی بودند که امید داشتند هنوز می‌توان چشمه بل را نجات داد. 15 دی ماه بار دیگر جمعی از مردم محلی و فعالان محیط‌زیست به معصومه ابتکار نامه نوشتند و خواستند تا آبگیری داریان متوقف شود. 

اینبار مرحله بعدی آبگیری داریان متوقف شد و حالا قرار شده تا همه تا تعیین‌تکلیف نهایی سرنوشت چشمه بِل صبر کنند. 

سد شفارود و پرباران‌ترین استان
حالا در حالی که همه منتظرند تا ببینند تصمیم سازمان حفاظت محیط زیست چه خواهد بود، در سویِ دیگری سدِ دیگری به نام شفارود در حال ساخته‌شدن است. شفارود قرار است آب نوشیدنی، آب کشاورزی و صنعت را منطقه را تامین کند؛ آن‌هم در پرباران‌ترین استان کشور یعنی گیلان!

از کارون تا گیلان؛ قربانیان سدسازی

اما اینکه گیلان پر باران است تنها سویی از قضیه است. این سد قرار است در محل جنگل‌های هیرکانی ساخته شود. جنگل‌های هیرکانی 40 میلیون سال قدمت دارند و از باارزش‌ترین جنگل‌های جهان هستند.

پروژه ساخت سدِ شفارود سال 82 بود که به تصویب دو وزیر و معاون رئیس‌جمهوری وقت رسید.

اما در دولت فعلی مخالفان ساخت این سد خیلی بیشتر از قبل‌اند. با اینکه پروژه این سد از 16 اردیبهشت سال 88 آغاز شد، اما معاون سازمان محیط زیست ادعا کرده که از دوره جدیدِ این سازمان دستور توقف ساخت شفارود داده شده‌است.

با این حال درگیری درباره ساخت یا عدم ساخت این سد در چند سال اخیر پا برجا بوده‌است.

فشارهای چندین‌باره کارشناسان و فعالان محیط زیست در نهایت منجر شد که به جایِ تخریب 400 هکتار از جنگل‌های هیرکانی، 93 هکتار از این جنگل‌ها تخریب و ارتفاع سد کمتر شود. 

معاون سازمان محیط زیست گفته چاره‌ای ‌جز تخریب 93 درصد از جنگل‌های هیرکانی نمانده. سعید متصدی نیاز مردم به آب شرب و اشتباهات گذشته را دلیل تن‌دادن به ساخت این سد می‌داند. 

محمد درویش –مدیرکل آموزش و مشارکت مردمی سازمان محیط زیست- اما امیدوار است با کمک مردم و جامعه بتوان جلوی ساخت سدِ شفارود را گرفت.

در گیرودار ساخته‌شدن و یا نشدن سدِ داریان، برخی از مدافعان ساخت آن حتی مدعی شدند که این جنگل‌ها هیرکانی نیستند. ادعایی که به گفته کارشناسان محیط زیست ناشی از عدم تخصص و بیشتر شبیه طنز است!

با این‌حال طبق آخرین اطلاعات رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفته سد شفارود هنوز تاییدیه نهایی را نگرفته‌است. ابتکار البته گفته فشارهای بر روی این سازمان برای ساخت سد بسیار زیاد است.

حالا باید به انتظار نشست و دید که آیا فاجعه سد‌های گتوند و داریان بار دیگر در شفارود نیز رخ خواهد داد؟ یا اینکه تلاش مردم و فعالان محیط زیست نتیجه خواهد داد؟
bato-adv
سید عزت اله موسوی
-
۰۹:۴۵ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۶
فرزندان ما دیگر ماهیگیری در رودخانه ها را در قصه ها خواهند خواند.
شمایی که طرفدار سد و سد سازی هستی آخرین باری که در رودخانه ماهی گرفتی یادت هست و یا آخرین باری که پرنده ها و حیات وحش را در رودخانه های خشک شدیدی یادت هست.
نسل آینده حقی ندارد و هیج.....................
فرامرز
Iran, Islamic Republic of
۱۷:۰۰ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۴
دلیل این همه اشتباه علمی و خیانت فقط بکار گیری مدیران ونیروهای مهندسی فاقد علم و تخصص لازم در این پروژه های ملی میباشد .
از آنجا که خودم در یکی از این سدها فغالیت داشته ام به عینه شاهد خیانت و سیاهی لشکری حدود 80درصد افراد شاغل در پروژه بوده ام . مدیریت ضعیف و سیاسی کردن پروژه خیانت به ثروت ملی و خیانت به آرمانهای کشور می باشد.
نمایندگان شهر و مدیران مربوطه با توصیه و اجبار در بکار گیری پیمانکاران و کادر مهندسی، ندانسته زیانهای فراوانی را به پروژه های عمرانی وارد مینمایند.
دوست دار محیط زیست
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۲۲ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۴
سد گتوند باید نابود بشه.
خانم ابتکار هرچه سریع تر باید یه فکری به حالش بکنه.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۲:۲۱ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۴
ایران تنها اب 25میلیون نفر جمعیت را دارد نه بیشتر ایرا ن کشور کم ابی نیست اما برای 25میلیون نفر
ناشناس
Russian Federation
۲۲:۵۸ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
من خودم یه زمین شناس و ژئوفیزیستم و مطلبی که خدمتتان عرض میکنم را با علم به قضیه بیان میکنم:
عمران ایران بسیار خوب پیشرفت کرده و در بعضی سطوح شاید با اشل بین المللی قابل مقایسه باشه ولی علوم زمین ایران ضعیفه و به هیچ وجه در حد عمران پیشرفت نکرده و اینه که تو مطالعات مقدماتی ضعیف عمل میشه
مجله خواندنی ها
انتشار یافته: ۲۲
ناشناس
United States
۱۹:۴۲ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۲
مشکل اصلی در ایران، نسبت میان جمعیت و آب موجود در کشور است. مقدار آب ثابت است و جمعیت در حال افزایش است. تا زمانی که این نسبت درست نباشد، مشکل ادامه پیدا می کند.
واقعیت این است که ایران فقط به اندازه 60 میلیون نفر آب دارد و هرچه جمعیت از این بیشتر شود، معضلات وضعیت بدتری پیدا خواهند کرد.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۳۱ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
گیلان مشکل آب داره؟؟؟؟؟!!!!!!
حميد تنهايي
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۴۱ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
بررسي هر موضوعي بدون دخالت دادن اميال شخصي قطعا نتيجه بهتري خواهد اشت. از اين دوست بزرگوار نيز از اين بابت تشكر مي نمايم. صد البته اگر در اظهار نظر هاي خود، به تجربه و تحصيلات و ... اشاره شود كه خواننده بداند اين نظر برخاسته از چه جايگاه علمي و حقيقي مي‌باشد قطعا بر جان بيشتر خواهد نشست.مجددا تشكر
ناشناس
United States
۱۳:۳۱ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
مشکل اصلی آب نیست، بلکه نان است! همانطور که حاج میرزا آقاسی که نهضت چاه کندن برای آب را بنیان گذاشت (پدر معنوی سد سازان کنونی) در جواب یک مغنی (چاه کن) که گفته بود این چاه آب ندارد، گفته بود : ولی در عوض برای تو ( بخوانید : برای ما) نان دارد !
تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
در ضمن، رئیس سازمان حفظ محیط زیست (بخوانید تخریب محیط زیست) در سال 1382 هم همین خانم ابتکار بود که به خاطر خدمات درخشان ایشان در تخریب محیط زیست، وی را دوباره به سمت ریاست سازمان تخریب محیط ریست منصوب کرده اند!!
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۰۹:۰۵ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
بر این مقاله گر جان فشانم رواست
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۴۳ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
دوست عزيز چرا؟ ايكاش دلايل علمي خود را بيان مي فرموديد تا حداقل بدانيم
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۰۹:۰۸ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
کتمان کردنی نیست که ایران در صنعت ساخت سد پیشرفت بسیاری داشته است، ولی به نظر می رسد که هنوز در فاز یک و بخصوص در مطالعات زمین شناسی آن کمیتمان لنگ است
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۵۰ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
با سلام، با توجه به اظهارات حضرتعالي ظاهرا ار روند مطالعه و ساخت سد آشنايي داريد. با اين توضيح بنده نيز مطلبي را خدمتتان عرض مي كنم كه كار كارشناسي صورت گرفته براي اغلب سدهايي كه اكنون از منظر منتقدين داراي اشكال است به نظر بنده مشكلي ندارد. يا حداقل در آن حدي نيست كه وخيم توصيف شود. مشكل از تغيير نگاه بعضي از افراد هستند كه ديگر در حوزه‌ي صنعت آب سودي گيرشان نمي آيد و خيلي چيزهاي ديگر. هيچ كار با ارزشي بدون اشكال نيست ولي محسنات آن اينقدر زياد است كه معايب به چشم نمي آيد ايم موضوع از سدسازي هم جدا نيست. بهتر است به سد با نگاه جامع نگاه كنيم ( بررسي فوايد و مضرات سد سازي بر روي محيط زيست، منافع اقتصادي جوامع بشري و ذينفعان اطراف سد، مسايل مربوط به جامعه انساني و اجتماعي سد، سيلاب هاي متونع با دوره هاي برشگت گوناگون، آب شرب منطقه، كشاورزي منطقه، صنعت منطقه، و خيلي چيزهاي ديگر) بعد آنها را اولويت بندي كنيم بعد اظهار نظر. شايد آن وقت بهتر قضاوت كنيم . در انتها بازم از حسن نيتتان متشكرم
سهند
Iran, Islamic Republic of
۰۹:۲۰ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
معلوم نیست کروه مشاوران و مطالعه کنندگان چه چیزی رو به عنوان مطالعات توجیهی طرح مطالعه کرده اند و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کدام توجیهات ارائه کنندگان طرح را تایید کرده و کدام مدیری دستور تصویب بودجه طرح را داده است. اینجا ایران است کسی پاسخگو که نیست. هرکاری دوست داشتی بکن منافع کشور و مردم به جهنم. نه کسی مورد بازخواست قرار میگیرد نه دستور بررسی داده میشود. عدم شفافیت کامل رعایت میشود.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۵۲ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
دوست عزيز شايد خود حضرتعالي نيز يكي از همين كارشناساني باشيد كه در يكي از شركت هاي همين مملكت دارد بر روي پروژه‌ي ديگري غير از سدسازي كار مي كند. آن وقت اين موضوع در شما هم صدق مي كند ....
ناشناس
-
۱۰:۱۷ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
یعنی واقعا این کارها بدون هدف قبلی انجام میشه؟ دقیقا آثار ملی و طبیعی باستانی رو زیر آب بردن چه معنی داره؟
نریمان
Iran, Islamic Republic of
۱۰:۴۴ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
سدها باعث پیشرفت کشور شدند . سد کارون 3 و 4 باعث جلوگیری از غرق آب شدن شهر اهواز در سیل 1384 و 1383 شدند. برق این سدها برای فعال نمودن اقتصاد کشور و همچنین تامین آب شهر تهران از سدهای اطراف چطور نادیده گرفته میشود. اشتغالزایی- رونق اقتصادی گردش مالی زیاد شهرهای اطراف سد چطور نادیده گرفته میشود . چند هزار درخت که توسط محیط زیست و منابع طبعی کنترل میشود . چه کنترلی < با یک موتور و بدون تجهیزات اطفائ حریق . در زمان آتش سوزی این ارگان ها فقط نقش تلفن چی رو بازی میکنند. در استان چهارمحال و بختیاری بخاطر سد سازی هزاران نفر و خانواده آنها بطور مسقیم و غیر مسقیم مشغول کار شدند. روستا های بی درآمد سرشار از درآمد شدند. آبی که میرفت به خلیج فارس و شیخ نشینان لذت میبردند را پشت سدها ذخیر کردند. شهر ایذه در در استان خوزستان بخاطر سد کارون 3 بسیار رونق گرفت. چشمه بل و غاری که شما ازش میگید تا قبل از سد سازی هیچ بودجه ای و یا کار مطالعاتی از طرف محیط زیست براش انجام ندادند.
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۱۲ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
به جای سد سازی باید متمرکز بشند روی کنترل سیلاب های حوزه های غیر رودخانه ای هم اب به دست می اورند و هم جلوی خرابی ها را می گیرن
مهدی
Iran, Islamic Republic of
۱۳:۴۱ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
یعنی خاک عالم بر سرمان...... دقیقا معلومه یه اراده ای تصمیم به نابودی تاریخ و زندگی ایران داره....کسی هم جلو ارش نیست.....وای برما
ناشناس
-
۱۳:۴۱ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
سد کانی سیب پیرانشهر را فراموش کردید که برای اولین بار در جهان محققان ایرانی کشف کردند با هزینه 1600 میلیارد تومان اب قابل شرب را به اب شور می خواهند تبدیل کنند بنازم به ...
ناشناس
Iran, Islamic Republic of
۱۵:۵۹ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
ناشناس ۱۰:۵۰ عزیز که به من (ناشناس ۰۹:۰۸) پاسخ داده اید، متشکر می شوم اگر در خصوص همین چند مثال این مقاله، که به نظر من (بخصوص در خصوص سد گتوند) مشکل اصلی عدم تبحر (و یا هزینه) در بخش مطالعات زمین شناسی بوده است، پاسخ خود را ارائه فرمایید.
ستوده
Iran, Islamic Republic of
۱۹:۲۲ - ۱۳۹۴/۱۰/۲۳
وتا چند سال دیگر سد لاسک در منطقه شهرستان شفت که جنگل های زیادی رابه زیر اب خواهد برد.
مجله فرارو