زمانه عسرت کتاب

فرارو- دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با اشاره به مشکلات حوزه نشر گفت: «مسئولان کشور باید شرایطی را فراهم کنند تا بر تعداد کتاب فروشی ها افزوده شود و این امر حاصل نخواهد شد مگر اینکه دولت سیاستی را در پیش بگیرد که از هزینه های کتابفروشی کاسته شود.»

محمود آموزگار دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در گفتگو با فرارو گفت: «متاسفانه ما در حوزه نشر پیشرفتی نداشته ایم و نتوانسته ایم از تجارب کشورهای دیگر بهره ببریم.»

وی ادامه داد: «ما به طور متوسط سالانه حدود 70 هزار عنوان کتاب منتشر می کنیم که از این تعداد حدود 50 درصد در حوزه کتاب های درسی و کمک درسی است. لذا اگرچه تولید 35 هزار عنوان کتاب در سایر حوزه ها رقم بالایی است، اما وقتی این تعداد عنوان کتاب را در کنار متوسط تیراژ کتاب قرار می دهیم یک ناهنجاری و عدم تناسب را مشاهده می کنیم که حکایت از این دارد که این میزان عناوین عمدتا برای یک جامعه هدف کوچک نوشته می شود.»

وی افزود: «لذا ما به یک آسیب شناسی جدی در این حوزه نیاز داریم تا بتوان طیف مخاطبان کتاب را گسترش داد.»

آموزگار سرعت عمل در صدور مجوز و انتشار کتاب را از دیگر دغدغه های فعالین حوزه نشر عنوان کرد و گفت: «نباید با اعمال سلیقه جهت انتشار کتاب مانع تراشی کرد و برخوردهای سلیقه ای انجام داد.»

وی ادامه داد: «اگرچه این مسئله در افزایش شمارگان کتاب بی تاثیر نیست اما من معتقدم تاثیر تعیین کننده در این زمینه را یک تحلیل صحیح از مخاطب ایجاد می کند؛ یعنی ما مخاطب شناسی درست تری داشته باشیم تا بتوان بر شمارگان کتاب افزود.»

دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران اظهار کرد: «مشکل دیگری که صنعت نشر ما به آن دچار است پایین بودن سرانه مطالعه در کشور است و یکی از دلایل پایین بودن سرانه مطالعه این است که کتاب در دسترس مردم نیست.»

وی ادامه داد: «کتاب نیز محصولی است که باید از طریق توزیع کنندگان خود به دست مصرف کننده برسد و توزیع کننده کتاب قاعدتا کتاب فروشی ها هستند. لذا این سوال مطرح می شود که چرا تعداد کتاب فروشی های ایران تا این میزان کم است.»

وی افزود: «در کشورهای پیشرفته تعداد کتاب فروشی ها چندین برابر ناشرین است؛ اما در ایران این امر برعکس است و تعداد ناشرین چندین برابر کتاب فروشی ها است؛ لذا به همین دلیل نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در اصل تبدیل به فروشگاه می شود؛ چون تعداد کتاب فروشی ها در کشور کم است و نمایشگاه به این نیاز پاسخ می دهد.»

این فعال حوزه نشر تصریح کرد: «بنابراین مسئولان کشور باید شرایطی را فراهم کنند تا بر تعداد کتاب فروشی ها افزوده شود و این امر حاصل نخواهد شد مگر اینکه دولت سیاستی را در پیش بگیرد که از هزینه های کتابفروشی کاسته شود.»

وی افزود: «یعنی دولت نباید از جهت درآمدزایی برای خود به کتابفروشی مانند مثلا لوکس فروشی نگاه کند و کتابفروش به اندازه دیگر شغل ها هزینه برق، آب، سرقفلی و ... بپردازد؛ چرا که میزان درآمد کتابفروشی با دیگر مشاغل قابل قیاس نیست.»

آموزگار با بیان اینکه در پیش گرفتن یکسری سیاست ها مانند کاربری فرهنگی و تعرفه های ویژه پُست الزامی است گفت: «وقتی ما توزیع ناکارآمدی برای کتاب داریم خوب است که از سیستم پُست که می تواند به دورترین نقاط کشور محموله ارسال کند استفاده کنیم و اگر یارانه ای وجود دارد در این سیستم استفاده شود تا افراد برای پُست یک کتاب چند برابر قیمت آن کتاب هزینه ندهند.»

وی افزود: «در کشورهای پیشرفته غربی برای پُست یک محموله فرهنگی مانند کتاب با اشیای دیگر تفاوت قائل می شوند و تعرفه ها کاملا فرق می کند.»

دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران تاکید کرد: «لذا باید به ایجاد جاذبه هایی مانند بحث معافیت های مالیاتی دست زد تا هم کتابفروشان فعلی را به بقا در بازار امیدوار کرد و هم افراد جدید را ترغیب کرد تا به این شغل روی بیاورند.»

آموزگار گفت: «در بحث تسهیلِ قرار دادن کتاب در اختیار مردم می توان به نقش کتاب خانه های عمومی اشاره کرد که اکنون حسب اعلام مسئولین محترم 3000 باب کتابخانه در کشور وجود دارد. اما اکنون این 3000 باب کتابخانه واقعا نقش موثری در زندگی اجتماعی مردم ایفا نمی کنند و مردم در زندگی اجتماعی روزمره خود با مقوله کتابخانه عمومی مواجه نمی شوند.»

وی ادامه داد: «من فکر می کنم لازم است کتابخانه عمومی نقش فعال تری در زندگی اجتماعی مردم ایفا کند و این ممکن نمی شود مگر اینکه جاذبه هایی در نهاد کتابخانه ایجاد کرد تا باعث مراجعه مردم به آنجا شود.»

وی افزود: «باید برای تمام سلایق مختلف در کتابخانه عمومی کتاب وجود داشته باشد و فقط کتاب های خاصی را در آنجا ذخیره نکرد.»

آموزگار گفت: «از سوی دیگر اگر این سیاست در پیش گرفته شود و از هر عنوان تولیدی در کشور حداقل یک نسخه برای هر باب کتابخانه عمومی خریداری شود بازار نشر نیز با یک حداقل تیراژ سه هزار نسخه ای مواجه خواهد شد و این یک جهش قابل توجه به حرکت انتشاراتی ما می دهد؛ ضمن اینکه می توان اطمینان داشت در هر کتابخانه سلیقه ای نخواهد بود که مراجعه کند و کتابی برای وی وجود نداشته باشد.»

دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران اظهار کرد: «غفلت دیگری که وجود دارد این است که ما به هیچ وجه در طول سالیان گذشته توجهی به کتاب به عنوان یک دارایی و ارزش نکردیم و هیچگاه برنامه ریزی مشخصی برای صادرات آن و حضور در بازارهای بین المللی نداشتیم.»

وی ادامه داد: «اصل درآمد ناشرین در بسیاری از کشورهای دنیا که صنعت نشر پیشرفته دارند ناشی از فروش رایت ترجمه کتاب (و نه الزاما فروش فیزیکی آن) است.»

وی افزود: «لذا این صنعت پیشرفته حاصل نمی شود مگر اینکه ما رویکرد خود را تغییر دهیم. یعنی نه تنها بر گسترش مخاطبین خود بکوشیم؛ بلکه این دامنه را فراتر از مرزهای ایران توسعه دهیم و بتوانیم برای آثاری که در کشور تولید می شود مخاطبینی در عرصه بین المللی پیدا کنیم.»