مانور دو جانبه پوتین در زمین سوریه

فرارو- یک کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: «نظر روسیه همیشه این بوده که با توجه به تجربه تلخ در لیبی، عراق و افغانستان، سرنگونی نظام به نفع کشورهای غربی نیست؛ بلکه باعث می شود گروههای افراطی مانند القاعده و گروههای تکفیری قدرت را در دست بگیرند و موجب بی ثباتی در آن کشور شوند.»

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در جریان دو روز مذاکره در نشست گروه هشت گفت که به کناره گیری بشار اسد، همتای سوری خود تمایل دارد اگر کناره گیری وی از مسند قدرت منجر به خلأ قدرت در سوریه نشود و روندی که پس از سقوط صدام در عراق رخ داد، در سوریه نیز به وجود نیاید.

از سوی دیگر گفته شده سران کشورهای عضو گروه جی هشت در نشست ایرلند شمالی به توافق رسیدند که دولت انتقالی سوریه باید در "کنفرانس ژنو ۲" تعیین شود. در بیانیه گروه 8 در باره آینده بشار اسد سکوت شده است.

گروه 8 در مورد این‌که آیا سران دولت فعلی سوریه نیز در دولت انتقالی نقشی خواهند داشت یا خیر، به توافق نرسیدند. ریباکوف اظهار داشت، روسیه در این نشست مانع بحث در باره‌ی آینده‌ی سران رژیم بعث سوریه شده است.

همچنین به رغم فشارها علیه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه در نشست گروه هشت به منظور کاهش حمایت از بشار اسد، لاوروف عنوان کرد که تغییری در نظر مسکو نسبت به این که کنار رفتن رهبر سوریه از قدرت نباید پیش شرط مذاکرات صلح باشد به وجود نیامده است.

وی خاطرنشان کرده: دو طرف جنگ داخلی سوریه باید از گذاشتن هرگونه پیش شرط خودداری کنند.

دکتر مسعود اسداللهی کارشناس مسائل خاورمیانه در گفتگو با فرارو گفت: «موضع دولت روسیه از ابتدای بحران سوریه موضع ثابتی بوده است و اگر تفاوت هایی در مواضع مسئولین روسی مشاهده می شود بیشتر به تقسیم نقش شبیه است.»

وی ادامه داد: «بدین معنا که آقای مدودوف مواضع نزدیک به مواضع غربی ها اتخاذ می کند، آقای لاوروف وزیر خارجه روسیه مواضع بسیار قوی در حمایت از نظام سوریه می گیرد و آقای پوتین یک موضع بینابینی اتخاذ می کند.»

وی خاطرنشان کرد: «اما آنچه در طول دو سال و نیمی که از بحران سوریه می گذرد ثابت شده این است که موضع روسیه یک موضع بسیار محکم و ثابت بوده است. یعنی چه از نظر ممانعت از تصویب هر نوع قطعنامه الزامی شورای امنیت علیه نظام سوریه و چه درباره مخالفت با سرنگونی نظام سوریه توسط مخالفین مسلح همیشه موضع ثابتی داشته است.»

اسداللهی اظهار کرد: «نظر روسیه همیشه این بوده که با توجه به تجربه تلخ در لیبی، عراق و افغانستان، سرنگونی نظام به نفع کشورهای غربی نیست؛ بلکه باعث می شود گروههای افراطی مانند القاعده و گروههای تکفیری قدرت را در دست بگیرند و موجب بی ثباتی در آن کشور شوند.»

وی ادامه داد: «لذا به نظر نمی رسد موضع روسیه تغییر کرده باشد؛ هرچند ممکن است جمله ای که آقای پوتین گفته جدید به نظر برسد.»

این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: «به نظر من این جمله آقای پوتین یک نوع مانور دوجانبه است. یک وجه این مانور متوجه کشورهای غربی است که اکنون روسیه را تحت فشار قرار دادند تا تغییری در موضع خود ایجاد کند.»

وی ادامه داد: «لذا پوتین هم عنوان کرده اگر کناره گیری اسد منجر به ایجاد خلاء قدرت نشود با این امر موافق است. اما همه می دانند هر نوع کناره گیری بلافاصله منجر به خلاء قدرت خواهد شد؛ لذا این امر سالبه به انتفاع موضوع است.»

وی افزود: «اما وجه دیگر این مانور متوجه نظام سوریه است؛ چون روس ها احساس می کنند آقای اسد آن نرمشی که مدنظر روس ها است را انجام نمی دهد. لذا این جمله نوعی فشار به نظام سوریه هم است که اینطور عنوان شود که حمایت روسیه حمایت مشروطی است.»

وی تصریح کرد: «یعنی در واقع روس ها می خواهند با یک تیر دو نشان بزنند. هم بدون آنکه موضع خود را تغییر عملی دهند از فشار غربی ها بر روی خود بکاهند و هم به نظام سوریه به نوعی بفهمانند که بالاخره یک جاهایی باید از خود نرمش نشان دهد.»

این کارشناس مسائل خاورمیانه اظهار کرد: «هرچند نظام سوریه آمادگی خود برای شرکت در کنفرانس ژنو 2 را اعلام کرده و عملا این معارضان بودند که حضور در کنفرانس را نپذیرفتند؛ اما با این حال روس ها خیلی مطمئن نیستند که حتی اگر نظام سوریه پای میز مذاکره بیاید آیا این حضور دقیقا به توافقی منجر خواهد شد یا خیر.»

وی افزود: «بنابراین به نظر من آقای پوتین با این سخن بدون آنکه موضع روسیه تغییری پیدا کند در حال مانور سیاسی است و سعی دارد از این مانور به صورت دوجانبه بهره برداری کند.»

اسداللهی درباره بیانیه پایانی نشست جی هشت که در آن عنوان شده سران این هشت کشور به توافق رسیدند که دولت انتقالی سوریه باید در "کنفرانس ژنو ۲" تعیین شود گفت: «در این نشست ها معمولا در بیانیه پایانی یک ادعایی می کنند اما بعدها مشخص می شود که این ادعا خیلی منطبق با واقع نبوده است.»

وی ادامه داد: «یعنی سعی می کنند با بیانیه پایانی کنفرانس را موفق نشان دهند؛ چنانکه ما در کنفرانس ژنو 1 دیدیم که عنوان شد توافق حاصل شده اما بعد مشخص شد که دیدگاههای دو طرف تا چه حد با هم تفاوت دارد.»

این کارشناس مسائل خاورمیانه گفت: «معارضین سوری با توجه به شکستهایی که در یکی دو ماه اخیر متحمل شدند اصلا از شرایط خوبی برای مشارکت در کنفرانس ژنو 2 برخوردار نیستند. یعنی معارضان اگر بخواهند در کنفرانس ژنو 2 شرکت کنند باید از موضع ضعف شرکت کنند.»

وی ادامه داد: «به همین خاطر معارضین با گذاشتن پیش شرط، با مشارکت در کنفرانس مخالفت می کنند تا بلکه بتوانند در ماههای آینده از نظر نظامی تا حدودی شکست های خود را جبران کنند و آن موقع وارد کنفرانس شوند؛ وگرنه می دانند اگر در چنین شرایطی وارد کنفرانس شوند هیچ گزینه دیگری جز اینکه امتیاز دهند و مجبور شوند دیدگاههای نظام سوریه را بپذیرند در اختیار ندارند.»

اسداللهی درباره برگزاری کنفرانس ژنو 2 و احتمال حضور ایران در این کنفرانس با توجه به دعوت فرانسه از آقای روحانی گفت: «این مسئله به چند عامل بستگی دارد. یکی از دیدگاههای اصلی روس ها این است که ایران حتما در این کنفرانس حضور داشته باشد. اما معارضین و عربستان با حضور ایران در ژنو مخالفت می کنند. حال باید منتظر ماند دید با تحولات جدید آیا تغییری حاصل شده است یا خیر.»

وی تصریح کرد: «بحث حضور ایران در کنفرانس ژنو از قبل مطرح بود که به دلیل مخالفت کشورهای عربی و حتی فرانسه توافقی روی آن حاصل نشد. در واقع آمریکایی ها بودند که تا حدودی نظرشان نرم شد و اگر اکنون فرانسه از آقای روحانی برای حضور در ژنو 2 دعوت کرده معلوم است تحولات جدیدی حاصل شده و باید منتظر ماند دید این مسئله تا چه حد جدی است؛ چون اکنون خود اصل کنفرانس خیلی معلوم نیست که برگزار شود یا خیر.»