زاینده رود

مهمترین رودخانه فلات مرکزی که سنگ‌بنای تمدن منطقه مرکزی ایران به شمار می‌رود و رسالتش را در نامش مستتر کرد چند سالی است زایندگی‌اش قربانی خشکسالی و مدیریت نامناسب منابع آبی در مسیر زندگی بخشی‌اش شده و جز نام و بستری تشنه رمقی بر تن این شاهرگ حیاتی فلات مرکزی ایران باقی نمانده است.

زاینده‌رود، بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی به ویژه زردکوه در استان چهارمحال و بختیاری سرچشمه گرفته و در دشت مرکزی ایران به سمت شرق پیش می‌رود تا در نهایت به تالاب گاوخونی می‌ریزد، اما سالهاست چشم این رود به جریان دائمی آب در دل خودش خشک شده است. زانیده‌رود حدوداً از سال ۱۳۸۶ جریان دائمی خود در کل مسیر را از دست داده و خشک شدن آن در شهر اصفهان از نظر توریستی، اقتصادی و مسائل زیست محیطی بسیار تأثیر گذار بوده، ولی این رودخانه تا حدود شهر زرین‌شهر و شهرستان لنجان از توابع استان اصفهان همواره دارای جریان بوده‌ است. زاینده‌رود ۱۱۸ اثر طبیعی است که توسط سازمان میراث فرهنگی در ۲۰ بهمن ۱۳۸۹ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت. در سال‌های اخیر پس از هر باری که زاینده‌رود برای کشت کشاورزان شرق یا غرب اصفهان بازگشایی می‌شود، بستر رودخانه محل رشد پوشش‌های گیاهی مختلفی خواهد شد که این پوشش‌های گیاهی می‌توانند آبستن خطرات محیط زیستی و اجتماعی مختلفی باشند، حتی به گونه‌ای که گاهی آتش زدن این پوشش‌های گیاهی برای تخریب‌گران محیط زیست تفریح محسوب می‌شود، در ادامه این آتش‌زدن‌ها گاهی منجر به خطراتی جبران‌ناپذیر خواهد شد که در صورت عدم حضور به موقع آتش نشانان، خسارات گزافی بر جای می‌گذارند.

زاینده رود از سال ۱۳۸۶ جریان دائمی خود در کل مسیر را از دست داده و خشک شدن آن در شهر اصفهان بسیار تأثیر گذار بوده است.

روز شنبه حسن ساسانی مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان اعلام کرد که از دوم مرداد ماه خروجی سد زایندهرود با هدف توزیع آب برای باغات و اشجار اصفهان غرب افزایش یافت.

با خشک شدن رودخانه زاینده‌رود و معضل خشکسالی‌های چند ساله اخیر در اصفهان، کشت برنج یکی از محصولات پر سود زراعی محسوب می‌شود و کشاورزان در شرایط مختلف اقتصادی تمایل زیادی به کاشت آن دارند، اما این محصول برای کشت نیازمند آب فراوان است و بنابر مصوبه وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۳۹۷، در شرایط بحران آبی کشور، تنها استان‌های شمالی اجازه کشت برنج دارند. با وجود این ممنوعیت و در شرایطی که امسال اصفهان در وضعیت قرمز آبی قرار گرفته است، کشاورزان غرب اصفهان همچنان اقدام به برنج کاری می‌کنند.

در ساعت ۱۲ و ۱۶ دقیقه امروز جمعه ۲۹ اردیبهشت ماه یک مورد حادثه سقوط در رودخانه در محدوده پل خواجو به سامانه ۱۲۵ ستاد فرماندهی آتش نشانی اصفهان اعلام شد که بلافاصله اکیپ امداد و نجات غواصی سازمان از ایستگاه شماره ۵ به محل اتفاق اعزام شدند.

یک کارشناس محیط زیست با بیان اینکه انتقال آب دریا کمکی به احیای زاینده‌رود نخواهد کرد، گفت: احیای زاینده‌رود وقتی رخ خواهد داد که آب در بستر رودخانه جاری شود، اما سوال اساسی این است که قرار است با انتقال آب دریا به اصفهان، آب در رودخانه جاری شود؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، بعید به‌نظر می‌رسد که چنین اتفاقی رخ دهد؛ زیرا انتقال آب به‌صورت لوله و تحت نظارت خواهد بود.

از روز‌های قبل با افزایش خروجی سد زاینده‌رود برای آبیاری مزارع شرق اصفهان، آب در رودخانه زاینده‌رود و مادی‌های شهر اصفهان هم جاری شد و مسافران نوروزی در کنار پل‌های تاریخی نصف جهان اوقات خوشی را سپری کردند.

جریان موقت ده روزه زاینده‌رود اصفهان که با هدف توزیع آب برای کشت سری دوم کشاورزان شرق استان اصفهان، افزایش یافته بود، به نقطه پایانی رسید و شهروندان اصفهان و گردشگران، این روز‌ها با حضور در حاشیه رودخانه، آواز خداحافظی سر داده‌اند.

جریان موقت ده روزه زاینده‌رود اصفهان که با هدف توزیع آب برای کشت سری دوم کشاورزان شرق استان اصفهان، افزایش یافته بود، به نقطه پایانی رسید و شهروندان اصفهان و گردشگران، این روز‌ها با حضور در حاشیه رودخانه، آواز خداحافظی سر داده‌اند. زاینده‌رود در دهه اخیر به دلایل متعددی، چون خشکسالی و تغییرات اقلیمی، کاهش بارش‌ها، افزایش جمعیت و دچار کم آبی شده است.

سی و سه پل معروف‌ترین جاذبه گردشگری شهر اصفهان است که روی رودخانه زاینده رود احداث شده است. پس از بارش‌های اخیر، آب به بستر خشک رودخانه رسیده، با جاری شدن آن پل‌های خواجو، چوبی و سی و سه پل جان دوباره‌ای گرفته اند و مردم را بیش از گذشته دور هم جمع می‌کند.

با اعلام هشدار نسبت به ورود سیلاب به رودخانه زاینده رود ، مردم بی اعتنا به هشدار آتش نشانی و شهرداری در حال تردد در حاشیه زاینده رود هستند. این سیلاب از رودخانه شور و آب بین حوضه‌ای در حال جریان به سمت زاینده‌رود است. مجاوران و گردشگران در مسیر رودخانه از ابتدا تا انتهای رودخانه زاینده رود تا اطلاع ثانوی از تردد خودداری کنند. مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان اضافه کرد: تخلیه حریم رودخانه و پل‌ها با توجه به احتمال آب‌گرفتگی پارک‌ها معابر و زمین‌های کشاورزی و مناطق مجاور رودخانه ضروری است.

شامگاه پنجشنبه ۲۰ بهمن‌ماه خروجی سد زاینده‌رود با هدف توزیع آب برای کشت دوم پاییزه کشاورزان شرق اصفهان افزایش یافت. بازگشایی دورباره زاینده‌رود ضمن اینکه خوشحالی را برای کشاورزان و مردم اصفهان به ارمغان آورد، بهانه‌ای شد تا اصفهانی‌ها این روزها را در کنار زاینده‌رود سپری کنند.

از ساعاتی قبل در پی افزایش خروجی‌های سد زاینده‌رود، آب در شهر اصفهان جاری شد و زاینده‌رود جانی دوباره گرفت، اصفهانی‌ها نیز عصر امروز را در کنار زاینده‌رود سپری کردند. استاندار اصفهان پیشتر اعلام کرده بود با توجه به توافق کشاورزان شرق و غرب استان خروجی آب سد زاینده‌رود به مدت ۱۰ روز به منظور کشت غلات کشاورزان این مناطق افزایش می‌یابد.

با افرایش خروجی سد زاینده رود در شامگاه ۲۱ بهمن ماه ۱۴۰۱ آب رودخانه زاینده رود به شهر اصفهان رسید. افزایش خروجی آب سد با هدف توزیع آب برای کشت پاییزه دوم کشاورزان شرق اصفهان انجام شده است و حدود ده روز به طول می‌انجامد.

بارش برف در مناطق مختلف کشور موجب خوشحالی مردم شد و در استان اصفهان نیز بارش‌ها به ویژه در مناطق غربی و جنوبی استان وضعیت خوبی تاکنون داشته است، تصاویری از سد زاینده‌رود پس از بارش‌های برف اخیر را مشاهده کنید.

بستر خشک زاینده‌رود، برفی شد. تصاویری از زاینده رود بدون آب پس از بارش برف را ببینید.

مساله فقط کشاورزی نیست. هرچند کشاورزی بدون برنامه و مدیریت‌‌‌نشده، نقش عمده‌‌‌ای در نابودی زاینده‌رود دارد، اما از نقش صنعت نیز نمی‌‌‌توان غافل شد. وقتی وارد اصفهان می‌‌‌شوید، ذرات گرد و غبار مانند مه کل فضا را گرفته است. شاخص‌‌‌ها حاکی از آن است که تعداد روزهای تمیز اصفهان، انگشت‌شمار بوده و صنایع زیادی که اصفهان را محاصره کرده، عامل این مساله است. این صنایع آب زیادی مصرف می‌کنند و به نابودی و تخریب منابع آبی منجر شده‌‌‌اند.

حدود ۵۳ هزار حلقه چاه مجاز و غیرمجاز در اصفهان وجود دارد که با وجود شرایط بحرانی اصفهان روز به روز تعداد آن در حال افزایش است. با تداوم این روند، فرونشست تا ۱۵ سال آینده همه استان اصفهان را در بر خواهد گرفت.

مدیر سد زاینده‌رود درباره آخرین وضعیت سد زاینده‌رود با توجه به بارش‌های هفته گذشته، اظهار کرد: درواقع سد زاینده‌رود شرایط خوبی را ندارد، البته بارندگی‌های اخیر برخی نگرانی‌ها پیرامون تأمین آب شرب را کم‌تر کرد، با این‌وجود در انتظار بارش‌ها در ادامه سال آبی جاری هستیم.